دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .
مقدمه
عوامل متعددی در طول عمر پس از برداشت یک محصول قبل از عرصه به بازار تأثیر می گذارند. محصول در بالاترین درجه کیفیت برداشت می شود و برای جلوگیری از افت کیفیت آن باید تکنیک هایی به اجرا درآید. آنچه مسلم است برای افزایش عمر پس از برداشت گل های گلدانی یا شاخه بریده، باید از خصوصیات آن گونه و رقم اطلاعات کافی در دست باشد.
برای خریدار (مصرف کننده ) طول عمر گل در واقع معادل کیفیت تلقی می شود و گل هایی با طول عمر زیاد، ارزش مضاعف داشته و تقاضا برای این گلها همیشه ادامه خواهد داشت.
به طور کلی مزایای نگهداری گل های شاخه بریده به قرار زیر می باشد:
1- تنظیم بازار و تعدیل نوسانات شدید قیمت در بازار عمده فروشی
2- کاهش زوال ناشی از کم شدن تقاضای پیش بینی نشده
3- پیش بینی تعطیلات و مناسبت های خاص
4- بهبود راندمان تولید و کاهش مصرف سوخت
5- امکان نقل و انتقال طولانی گل و افزایش صادرات
6- عرضه کل خارج از فصل
حفظ کیفیت گل های شاخه بریده از محل تولید تا محل مصرف مشکلات متعددی از جمله :
تنوع شرایط جغرافیایی محل تولید، اصلاح و معرفی گونه ها و ارقام جدید، مساحت طولانی محل تولید تا مصرف، عدم رعایت دماهای مناسب برای نگهداری و جابجایی گلهای بریده و غیره را به همراه دارد.
به طور کلی تمام سعی گلکاران باید این باشد که گل هایی با کیفیت مطلوب روانه بازارهای داخلی و بین المللی نمایند. بعضی از گلکاران به بازارهای محلی سرویس می دهند و بعضی با شبکه گسترده توزیع، از طریق اقیانوس ها، آسمان و زمین به خارج از مرزها سرویس می دهد. در گذشته گل های باز شده را به خزده فروشی ها، بازارهای کوچک محلی، سوپرمارکیت ها و گل فروشی ها عرضه می گردند. اما امروزه کارها تقسیم شده و یک گلکار باید، هدف افزایش پس از برداشت، کیفیت محصولات خود را بالا برده و در بهترین زمان برداشت کارها را در مراحل مختلف چرخه توزیع به متخصصان آن بسپارد.
خواه هدف تولید گل های شاداب برای بازارهای محلی و خرده فروشی ها بوده یا برای بازارهای عمده فروشی بزرگ، می بایست گل های شاخه بریده از مزرعه تا محل مصرف با روشی مطمئن کیفیت خود را حفظ نمایند.
به 10 علت مهم کاهش طول عمر گل های شاخه بریده اشاره می شود:
1- کاهش ذخیره مواد غذایی موجود در ساقه یا برگ های گل
2- حمله باکتری ها، قارچ ها و عوامل بیماری زا
3- بلوغ و پیری طبیعی
4- پژمردگی، تنش آبی و انسداد آوندی
5- خراشیدگی، لهیدگی و آسیب دیدگی
6- نوسانات دمایی حین دوره انبارداری و حمل و نقل
7- تغییر رنگ گلبرگ ها، ساقه ها و برگ ها
8- تجمع اتیلن در هوای اطراف گل ها
9- کیفیت پایین آب برای نگهداری گل های شاخه بریده
10- شرایط و تکنیک های پایین تر از حد مطلوب
حال چگونه و با چه روش هایی می توان طول عمر گل های شاخه بریده را افزایش داد؟
گذشته از عوامل ژنتیکی که روی ماندگاری پس از برداشت گل های شاخه بریده اثر معنی دار و چشمگیری دارند، یکسری عوامل قبل از برداشت از قبیل : انتخاب گونه و رقم مناسب، خالک مناسب از نظر PH، زهکش، EC و غیره ....... نور، دما، کوددهی، و تغذیه، آبیاری، رطوبت نسبی، آفات و بیماری ها، گازهای موجود در هوای اطراف گل و رعایت بهداشت روی این امر دخالت دارند.
2- تکنیک ها و شرایط پس از برداشت
2-1- زمان و نحوه برداشت گل
زمان و نحوه برداشت گل های شاخه بریده از اصلی ترین عوامل تعیین کننده طول عمر پس از برداشت آن می باشد. سه عامل برداشت به موقع، چگونگی و محل دقیق برش و نحوه برش از مهم ترین عوامل در برداشت گل های شاخه بریده هستند. گل های شاخه بریده برای عرضه به بازار بایستی در مرحله نموی مناسبی برداشت شوند. بهترین مرحله برداشت، به نوع محصول و نیاز بازار بستگی دارد.
در گل شاخه بریده میخک، بهترین مرحله برداشت در ارقام استاندارد مرحله لبرنگی یا قلمویی.
- وقتی گلبرگ ها هنوز به طرف بیرون کج نشده اند- می باشد. با توجه به محل مصرف می توان از وقتی تا تقریباً تمام گل باز شده است، نیز برداشت انجام می شود. ارقام اسپری باید زمانی برداشت شوند که دو گل روی ساقه کاملاً باز شده باشد. ارقام استاندارد را می توان در مرحله بلوغ با غنچه بزرگ اما بسته با کالیکس های پر با گلبرگ هایی که تازه شروع به ظاهر شدن از بخش بالایی کرده اند (یعنی مرحله صلیبی ) نیز برداشت نمود. این غنچه را ممکن است در شرایط 6-5 ماه (به جز ارقام زرد رنگ ) انبار نمود. گل هایی که کمی باز شده اند و در مرحله ستاره ای هستند. (گلبرک ها 5/0 سانتی متر بالاتر از کالیکس قرار دارند ) را می توان 8 هفته نگهداری کرد.
مفهوم دوم بهترین زمان برداشت، بهترین زمان در طول شبانه روز است. گل های شاخه بریده می بایست در سردترین زمان روز و زمانی که آب شبنم یا باران روی سطح گیاه باشد، برداشت شوند. معمولاً صبح زود و پس از خشک شدن شبنم بهترین وقت برداشت است. اواخر عصر یا غروب نیز خوب است چرا که گیاهان در طول روز کربوهیدرات کافی ذخیره کرده اند و ذخیره غذایی خوبی برای ماده گیاهی فراهم است.
اما چگونه و از کجا گل را باید برداشت کرد ؟ معمولاً بلندترین ساقه ها را باید برداشت نمود بدون اینکه تولید آینده محصول، با زوال روبه رو شود. می بایست 2 تا 5 گره (نقطه رشد) در زیر محل برش باقی گذاشته شود تا از رشد جدید اطمینان حاصل شود. گیاهان قوی تر را می توان از گره های پایین تر قطع نمود. بیشتر ساقه ها باید حداقل 38 تا 45 سانتیمتر ارتفاع داشته باشند و ساقه های طویل تر معمولاً بهتر هستند.
اینکه برش باید مورب یا صاف باشد زیاد مهم نیست بلکه مهم تیز و تمیز بودن چاقو و قیچی است. این وسایل نباید باعث لهیدگی و انسداد جریان آب به بالا شوند؛ در عین حال باید تمیز و ضدعفونی بوده تا باعث آلودگی ساقه به میکروب ها نشوند. ابزار برش باید هر روز با محلول 10 درصد کلرین و آب مقطر ضدعفونی شوند. گل هایی که شیره چسبنده دارند، بلافاصله پس از برداشت باید تیمارهایی خاص روی آنها صورت گیرد. به منظور جلوگیری از جریان شیره چسبنده که می تواند باعث انسداد آوندها شود، می بایست انتهای ساقه را مدت 10 ثانیه در آب جوش قرار داد یا بلافاصله پس از برداشت آن را روی شعله آتش گرفت.
توصیه می شود ساقه ها زیر آب دی یونیزه مجدداً بریده شوند. در میخک ساقه هایی که در آب دی یونیزه داده می شوند 2 تا 3 روز بیشتر از ساقه هایی که در آب معمولی برش داده شده بودند عمر کردند. علت آن جلوگیری از ورود هوا به داخل آوندهای ساقه گل دهنده است.
2-2- دما
پیش از سرد کردن از جمله تیمارهایی است که به سرعت دمای گل ها در مزرعه را به دمای مناسب انبار کاهش می دهد. دمای کم باعث کاهش میزان تنفس گل ها شده و به آنها کمک می کند تا عمر بیشتری داشته باشند.
سرد کردن به وسیله فن هایی صورت می گیرد که هوای سرد را از روی دسته های گل عبور می دهند و بهترین روش برای سرد کردن می باشد. این کار می تواند زمانی انجام شود که گل ها در سطل های آب یا در جعبه های خشک قرار دارند. پیش سرد کردن مرحله مهمی در ارسال گل به بازارهای دور دست و یا انبار کردن بلند مدت آن هاست. فروش گل در بازارهای خرده فروشی و محلی، نیازی به پیش سرد کردن ندارد.
دمای مطلوب در انبار، وسایل حمل و نقل، عمده فروشی ها، خرده فروشی ها، و حتی منازل مهم ترین کلید تازه نگه داشتن گل های شاخه بریده از محل تولید به مصرف می باشد. بیشتر گل های شاخه بریده از هنگام برداشت تا زمان قرار گرفتن در گلدان مصرف کننده می بایست در دمای 5/0 تا 2 درجه سانتی گراد را کرده اند.
برای میخک، انبار سرد و خشک با دمای 5/0 درجه سانتی گراد مناسب است، این در حالی است که دماهای 1 تا 6 درجه سانتی گراد نیز برای نگهداری میخک توصیه شده است. در حالی که گل های شاخه بریده بومی مناطق گرمسیری مثل آنتوریوم، پرنده بهشتی، ارکیده ها و غیره باید در دمای 10 تا 13 درجه سانتی گراد نگهداری شوند.
2-3- رطوبت نسبی
کمبود رطوبت نسبی (کمتر از 70 تا 95 درصد) باعث از دست دادن آب گل های شاخه بریده شده و میخک با از دست دادن 20 درصد وزن تر اولیه خود، در آستانه پژمردگی قرار خواهد گرفت.
2-4- رعایت بهداشت
گل های شاخه بریده و شاداب ممکن است آلودگی های میکروبی داشته باشند که در آب موجود در انبار تکثیر یافته و باعث انسداد آوندها و مانع جذب آب می شود. ساقه گل مملو از شیره های قندی است که پس از بریدن گل از سلولها بیرون زده و وارد محاول نگه دارنده می شود. این شیره برای باکتری ها، قارچ ها و مخمرها بسیار مطلوب هستند. میکروب ها از شیره قندی ذخیره کرده و به سرعت تکثیر می یابند. تولیدکنندگان می بایست از سطل ها، ظروف و ابزارهای تیز استفاده کرده و در محلول های غذایی جدید از بیوسایدها استفاده نمایند و بدین وسیله از رشد میکروارگانیزم های مسدود کننده ساقه پیشگیری نماید.
2-5- استفاده از محلول های نگه دارنده
یک سری مواد با هدف افزایش عمر گلدانی گل های شاخه بریده به آب اضافه می شود. این مواد شامل یک میکروب کش، یک منبع غذایی، یک تنظیم کننده pII ، آب و گاهی اوقات یک مویان یا هورمون است. عمر گلدانی گل هایی که در محلول های نگه دارنده نگهداری می شوند به صورت معنی داری بیشتر از گل هایی است که فقط در آب دی یونیزه نگهداری می شوند.
2-5-1- میکروب کش
برای کنترل باکتری ها، مخمرها و کپک های قارچی استفاده می شوند. این میکروارگانیزم ها از طریق تولید اتیلن، انسداد آوندهای چوبی، تولید توکسین و افزایش حساسیت به دماهای کم خسارت می زنند. تعداد 100-10 میلیون باکتری در یک میلی لیتر محلول، جذب آب را مختل می کند و 3 میلیارد باکتری در یک میلی لیتر باعث پژمردگی گل ها می شود. 8- هیدروکسی کینولین، هیپوکلرید سدیم (ماده موثر وایتکس ) و کلرین از مهمترین موادی هستند که جهت میکروب کشی استفاده می شوند. در میخک غلظت مطلوب 8-HQ بین 200 تا 600 میلی گرم در لیتر و غلظت هیپوکلریت سدیم بین 5/0 L 1 در هزار است.
2-5-2- منبع غذایی
محدودیت منابع غذایی در ساقه بریده، از جمله عوامل مهم در کاهش عمر گلدانی گل های شاخه بریده به حساب می آید. گل های بریده در حال تنفس بوده و قندها برای تنفس ضرورت دارند. ساکرز معمول ترین ماده قندی مورد استفاده در محلول های نگه دارنده است، این ماده انرژی لازم جهت بقای بیشتر گل ها و باز شدن جوانه ها را تأمین می کند. مرکز ساکارز نباید بدون میکروب کش استفاده شود. ساکارز علاوه بر تأمین مواد غذایی، ساختمان و وظیفه غشای سلولی را همچنان حفظ کرده و پتانسیل اسمزی مورد نیاز را جهت جذب آب فراهم می نماید.
به طور طبیعی در گل های شاخه بریده میخک اولین مخزن مواد غذایی گلبرگ ها و سپس تخمدان می باشند. تداوم فعالیت این دو مخزن به تداوم متابولیسم یا ذخیره ساکارز در میخک ارتباط دارد. فعالیت آنزیم اینورتاز اسید- که فعال ترین آنزیم در متابولیسم ساکارز در میخک است. در تخمدان گل های تیمار شاهد بالاتر از گل های تیمار شده با تیوسولفات نقره بود. برای نگهداری بلند مدت گل ها، غلظت ساکارز در محلول نگه دارنده 2-5/0 درصد پیشنهاد می شود. در حالی که تیمار گل های شاخه بریده میخک با غلظت های بالای ساکارز (5 تا 40 درصد ) به مدت کوتاه- قبل از حمل و نقل و انبار طولانی مدت- کیفیت آنها را تا حد زیادی بهبود می بخشد؛ دلیل این امر ارزش قند به عنوان یک ماده غذایی و اثر اسمزی آن در کاهش پتانسیل آب و تحریک جذب آب برای رشد و نمو سلول ها هنگام باز شدن غنچه گل است.
نکته کلیدی در تیمار کوتاه مدت شاخه گل با قند این است که غلظت بالای قند در محلول می تواند به برگ یا غنچه آسیب وارد کند. در گل داودی به علت داشتن برگ های نازک صدمات برگی ناشی از محلول های قندی شایع است ولی تیمارهای کوتاه مدت قند در میخک ها- حتی با غلظت های زیاد- به ساختمان برگ آن خسارتی وارد نمی کند.
2-5-3- اسیدها یا نمک های اسیدی
اسیدها برای تنظیم PH (5/3 تا 5) محلول نگه دارنده مورد استفاده قرار می گیرند. در این PH میکروب کمتری می تواند رشد کند و جذب آب راحت تر صورت می گیرد. مویان یا مواد مرطوب کننده، مکش آب را تعدیل می کنند، طوری که آب راحت تر جذب شود. تویین 20 و تریتون از مویان های مهم در صنعت گل های شاخه بریده به شمار می روند.
2-5-4- آب
در کلیه مراحل پس از برداشت، اگر جذب آب کافی نباشد، گل ها با کاهش آب رو به رو شده و بازار پسندی خود را از دست می دهند.
تشخیص تنش ابی در میخک مشکل است این تنش به صورت معنی دار عمر گل ها راکاهش داده و به همین دلیل میخک به ویژه در دمای بالای 2درجه سانتی گراد باید درشرایط ابی خوبی قرار بگیرد از جمله راه های جبران فقدان آب قرار دادن شاخه های بریده در آبی با دمای مناسب و PH کمی اسیدی است. عمل برش مجدد ته ساقه نیز می تواند به جذب آب کمک کند. از مسائل حیاتی در طول عمر پس از بردات و حفظ کیفیت گل های شاخه بریده همانا شاداب نگه داشتن آن هاست. محلول های آبی نگه دارنده می توانند علاوه بر جبران فقدان آب گل ها، شرایط مناسب برای تحمل طول مدت حمل و نقل و انبارداری را فراهم نمایند.
آب مهمترین جزء محلول نگه دارنده ی گل های شاخه بریده است. کیفیت آب خیلی مهم است. همیشه آب ها خالص و بهداشتی نیستند و خصوصیاتی در آب هست که روی شادابی گل ها تأثیر می گذارند : PH، دمای آب، نمک های محلول در آب، قلیاییت و سختی آب از آن جمله اند.
2-5-4-1 PH آب
همان طور که قبلاً گفته شد، PH اسیدی حدود 5/3 تا 5 جهت استفاده در محلول نگه دارنده گل های شاخه بریده ایده آل است. این نوع آب راحت تر و سریع تر جذب گل ها شده و مایع رشد میکروب های مسدود کننده آوند چوبی می شود. معمولاً PH آب شهری تا 8 یا 9 افزایش می یابد، تا مانع از خوردگی لوله ها شود. اسید سیتریک مهمترین اسیدی است که با غلظت 1000 میلی گرم در لیتر، برای اسیدی کردن آب مورد استفاده قرار می گیرد.
2-5-4-2 دمای آب
بهترین دمای آب 38 درجه سانتی گراد است. از آنجا که گازهای محلول در آب باعث انسداد آوند چوبی می شوند و آب گرم گاز کمتری در خود حل می کنند، بنابراین توصیه می شود از آب گرم جهت نگهداری گل های بریده استفاده شود.
2-5-4-3 نمک های محلول در آب
در صورت خالص بودن آب، می بایست یک سری نمک ها در آن حل شوند که این امر روی PH اثر گذاشته و باعث شوری، سختی و قلیاییت آب می شود. بهتر است مقدار نمک ها در آب کم باشد چرا که می توانند از طریق تغییر پتانسیل اسمزی آب در امر جذب آن مداخله کرده و برگ ها و گلبرگ ها را بسوزانند. واحد نمایش نمک های محلول در آب PPM میلی گرم در لیتر (1-mg.1) و میکروزیمنس (siemans ) است. 1ppm = 1mg.1-1= 700 siemans
2-5-4-4 قلیاییت :
قلیاییت معیار ظریف آب برای مقدار اسید یا بافر مورد نیاز جهت اسیدی کردن آن است و نشان دهنده میزان نمک یون منفی در آب می باشد. واحد اندازه گیری آن میلی گرم در لیتر کربنات کلسیم، پی پی ام کربنات کلسیم یا اکیوالانت کربنات کلسیم است. یون های فعال عبارتند از : بی کربنات (HCO3- )، کربنات (CO32- ) و هیدروکسید (OH- ).
آب هایی با کمتر از 100 میلی گرم در لیتر کربنات کلسیم بهترین آب هستند. اگر قلیاییت آب بیشتر از این عدد باشد، PH آب نمی تواند برای محلول نگه دارنده تنظیم شود و مواد اسیدی کننده ممکن است به طور کامل در آب خنثی شوند. برای اسیدی کردن محلول نگه دارنده از اسید سیتریک استفاده می شود.
2-5-4-5 سختی آب :
نمک های یون مثبت- عمدتاً یون های Ca2+ و Ma2+ - باعث سختی آب می شوند. معمولاً از طریق تبادل یون های Mg و Ca با سدیم آب را نرم می کنند. اگر مقدار یون سدیم بیش از حد باشد، باعث بروز سمیت برای گل ها می شود. یون فلوراید نیز یون خاصی است که باعث بروز پاره ای مشکلات می شود. معمولاً به منظور جلوگیری از پوسیدگی دندان از این یون در آب شهری استفاده می شود. گل های خانواده لیلیوم و بقیه تک لپه ای ها به یون فلور حساس تر از بقیه گل ها هستند. سمیت فلور در PH پایین، خطرناک تر است.
2-5-5- مواد شکوفا کننده گل :
برای شکوفا شدن بی عیب و نقص گل های برداشت شده در مرحله غنچه از محلول های شکوفا کننده استفاده می شود. گل های بسته، مدت زمان بیشتر قابل نگهداری و حمل و نقل هستند، ولی نزدیک زمان فروش باید گل ها شکوفا شوند. محلول های شکوفا کننده گل، شرایط نمو و باز شدن گل ها را تسریع و حتی کیفیت گل های باز شده را در مقایسه با گل های تازه برداشت شده در همان مرحله بهبود می بخشند. این محلول ها حاوی مقادیر زیاد ساکارز (12-10 درصد)، میکروب کش و ترکیبات هورمونی بویژه سایتوکینین به میزان 10 تا 100 میلی گرم در لیتر هستند. ذکر این نکته ضروری است که اگر غلظت قند بیشتر شود باعث وارد آمدن خسارت به گل ها و برگ ها خواهد شد.
ضمناً شرایط دمای بالا (21 درجه سانتی گراد)، شدت نور مناسب (8/10 کیلولوکس) و رطوبت بالا به مسئله شکوفایی گل ها کمک می کند. اثرات مفید قند در تحریک باز شدن و رنگ گرفتن گل شاخه بریده لیسیانتوس بسیار چشمگیر بوده است.
2-6- اتیلن :
بشترین اثرات منفی ناشی از هوای پیرامون گیاه ناشی از گازاتیلن است در هوای خالص وبدون الودگی غظت اتیلن 5-3 میلی گرم در لیتر است که معمولا در پایز و زمستان مقدار ان بیشتر است (2و5).
منابع
1- ازادی پژمان؛ادریسی ؛بهزادی ؛بنی جمالی ، سید محمد ؛بیات ،حسن؛شفیعی، محمدرضا میرزاخانی، عباس و هاشم ابادی داود 1380 میخک نخستین نشریه تخصصی ایستگاه ملی تحقیقات گل وگیاهان زینتی محلات .
2- چمنی ،اسماعیل 1384 تاثیراتی دیازورون ، 1- متیل سایکلوپرویز ،اکسید نیتر یک،تیوسلفات نقره واتلین بر خواص فیزیکیو شیمیایی گل بریده رز . رساله دکتری دانشگاه تهران .
3- ابراهیم زاده ، اصغر و سیفی،یوسف 1378 . انبار داری و جابجایی گل ها ی بریده گیاهان سبز زینتی و گیاهان گلدانی،موسسه نشر اختر .
4- شفیعی ، محمد رضا ؛خلیقی ، احمد ؛با با لار ، مصابح و طلایی ،علیر ضا . 1375 . برسی اثر تیمارهای شیمیای ،حرارتی و مرحله برداشت بر روی طول عمر و برخی صفات کیفی گل بریده میخک ( Dianthus caryophyllus ). خلاصه مقالات اولین کنگره علوم باغبانی ایران انتشارات معاونت آموزش و تجهیز نیروی انسانی. سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی.
5- مطلوبی، منصور 1383 : تولید و پرورش میخک های بریدنی، انتشارات دفتر امور گل و گیاهان زینتی، دارویی و قارچ
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 15 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
