امروزه برای نگهداری و ذخیره سازی مواد غذایی و انواع میوه جات ساخت سرد خانه امری ضروری است بنابراین یکی از وظایف مهندسین تبرید ، طرح و محاسبه و انتخاب دستگاههای مورد نیاز سردخانه هاست .
تقسیم بندی سردخانه ها
سردخانه ها به سه قسمت عمده تقسیم می شوند : 1) سرد خانه های کوتاه مدت یا موقت 2) سردخانه های بلند مدت 3) سردخانه های انجماد . در سردخانه های کوتاه مدت و بلند مدت ، محصول تا دمایی بالاتر از نقطه انجمادش سرد و نگهداری می شود ولی در سردخانه های انجماد ، محصول منجمد و در دماهای بین 12- تا 23- درجه سانتی گراد نگه داری می شود . ( دمای c ْ 18- بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد . )
نگهداری کوتاه مدت یا موقت معمولا با وارد نمودن تدریجی محصول و تعویض سریع آن همراه است و بر اساس نوع محصول زمان نگهداری ، از یکی دو روز ا یک هفته یا بیشتر تغییر می کند ولی به ندرت از 15 روز تجاوز می نماید .
نگهداری بلند مدت در انبارهای نگهداری تجاری (سردخانه های عمومی) انجام
می شود در این مورد نیز زمان نگهداری محصول به نوع و شرایط ورودی محصول بستگی دارد . زمان نگهداری محصول در این سردخانه ها از هفت تا ده روز برای بعضی محصولات حساس نظیر گوجه فرنگی ، گرمک و تا شش یا هشت ماه برای محصولات مقاوم نظیر پیاز و بعضی گوشت های دودی تغییر می کند .
در صورتی که مواد غذایی فاسد شدنی برای مدت طولانی نگهداری می شوند بایستی منجمد گردند و در سردخانه انجماد قرار داده شوند . بعضی از محصولات تازه نظیر گوجه فرنگی در صورت انجماد خراب می شوند بنابراین نباید منجمد شوند . برای نگهداری طولانی مدت چنین محصولاتی بایستی از روش های دیگری استفاده نمود . نحوه سرد سازی و نگهداری به دو طریق انجام می شود .
الف – سرد کردن یا پیش سرد کردن محصول وسپس سرد کردن محصول در اتاق دیگر – سرد کردن یا پیش سرد کردن محصول ، از این نظر لازم است که محصول در دمایی بالاتر (معمولا دمای محیط با کشتار) وارد اتاق سرد کن یا پیش سرد کن می شود و بایستی با سرعت هر چه بیشتر تا دمای نگهداری سر شود . محصول پس از رسیدن به آن دما از آنجا خارج و برای نگهداری در سردخانه ها درسالن نگهداری قرار می گیرد .
جا به جا کردن محصول در طول زمان سردکن ، تاثیر شدیدی درکیفیت نهایی و عمر محصول دارد . شرایط پیشنهادی برای اتاقهای سرد کن محصول در جداول 5 تا 8 ارائه شده است . قبل از اینکه محصول گرم در اتاق سرد کن قرار گیرد بایستی دمای اتاق برابر دمای پایین سردکردن باشد .
در طول بارگذاری و در طول زمان سرد کردن ، اختلاف دما و فشار بخار بین محصول و هوای اتاق سردکن باید به اندازه کافی زیاد باشد تا محصول حرارت و رطوبت خود را با شدت از دست بدهد . در این زمان دما و رطوبت اتاق سردکن به حدی می رسد که در جداول با شرایط شروع سرد شدن [1] نشان داده شده است .
در پایان کار دمای اتاق سرد کن مجددا به شرایط پایان سردکن بر می گردد . این امر خیلی مهم است که تجهیزات تبرید ظرفیت کافی برای جلوگیری از افزایش اضافی دمای اتاق سردکن در طول زمان سرد کن را داشته باشد .
ب- سرد کردن توام با نگهداری – استفاده از یک اتاق واحد برای سرد کردن و نگهداری گوشت و محصولاتی نظیر آن که حساسیت شدیدی به نوسانات دما ، رطوبت نسبی و حرکت هوا دارد توصیه نمی گردد . ولی در مورد میوه هایی نظیر سیب و گلابی چنین محدودیتی قرار ندارد و تجربه نشان می دهد می توان آنها را بدون بروز اثرات مضر ، در اتاق های سرد کن مشترک ، انبار نمود . این امر بدان سبب است که زمان وارد نمودن محصولاتی به اتاق سرد ، نسبتا کوتاه می باشد و محصول با ذخیره سازی انرژی در خود ، تنها اجازه نوسانات کوچکی به دمای فضا می دهد . اتاق های انجمادی که محصول منجمد شوند در دمای بالاتر از c ْ 7 وارد آنها نیز از موارد استثناء می باشد .
