فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول – کلیات و تعاریف
مقدمه................................................................................................. 2
1-1 بیان مسئله..................................................................................... 4
1-2 هدف های تحقیق.............................................................................. 4
1-3اهمیت موضوع تحقیق و انگیزش انتخاب آن............................................. 4
1-4 سوالات و فرضیه های تحقیق.............................................................. 5
1-4-1 سوالات تحقیق............................................................................. 5
1-4-2 فرضیه های تحقیق........................................................................ 5
1-5 روش تحقیق................................................................................... 6
1-6 قلمرو تحقیق................................................................................... 7
1-7 محدودیت ها و مشکلات تحقیق............................................................ 7
1-8 تعریف مفاهیم.................................................................................. 7
1-8-1 عناوین مرتبط به واژه زندان............................................................ 12
*فصل دوم - تاریخچه، طبقه بندی، انواع و مشروعیت زندان
2-1 تاریخچه زندان در اسلام و ایران.................................................... ........................................................ 16
2-1-1 تاریخچه زندان در اسلام.................................................................. 16 2-1-2 تاریخچه زندان در ایران......................................................................................................... 21
2-2 طبقه بندی زندانیان بر حسب عناوین مختلف............................................. 23
2-2-1 جایگاه بحث طبقه بندی زندانیان در اسلام.............................................. 23
2-2-2 جایگاه بحث طبقه بندی در حقوق ایران................................................. 24
2-2-2-1 عناوین طبقه بندی در حقوق ایران................................................... 25
2-2-2-2 مصوب سازمان ملل در مورد طبقه بندی زندانیان................................. 30
2-2-2-3 نظر فقها و دانشمندان اسلامی در خصوص بحث طبقه بندی..................... 31
2-3 انواع و مدت حبس............................................................................ 22
2-3-1 انواع حبس در حکومت امام علی (ع).................................................. 23
2-3-2 انواع حبس از نظر فقهای اسلامی....................................................... 33
2-3-3 انواع حبس از لحاظ مدت آن............................................................. 34
2-3-4 مدت حبس از نظر مذاهب چهارگانه.................................................... 34
2-3-5 انواع حبس از نظر کیفیت محافظت و مراقبت از محبوسین........................ 35
2-3-6 انواع حبس از نظر اهداف آن............................................................ 35
2-3-7 تقسیم بندی زندان از نظر انگیزه های حبس........................................... 38
2-3-8 انواع زندان ها در آیین نامه ها و مقررات زندان های ایران........................ 39
2-3-9 انواع زندان ها در قرن حاضر........................................................... 39
2-4 مشروعیت حبس در اسلام، حقوق در منابع فقه .......................................... 40
2-4-1 مبانی فقهی حبس........................................................................... 40
2-4-2 مشروعیت زندان از دیدگاه احادیث و روایت.......................................... 42
2-4-3 مشروعیت حبس در اسلام و قوانین موضوعه......................................... 42
2-4-4 مشروعیت زندان در قرآن کریم.......................................................... 44
2-4-4-1 آیه اول.................................................................................... 44
2-4-4-2 آیه دوم.................................................................................... 47
2-4-4-3 آیه سوم................................................................................... 55
2-4-4-4 آیه چهارم................................................................................. 58
2-4-5 مشروعیت زندان از دیدگاه سنت......................................................... 60
2-4-7 مشروعیت زندان از نظر اجماع......................................................... 63
2-4-6 مشروعیت زندان از نظر عقل........................................................... 64
2-5 امام علی (ع) موسس زندان های اصلاحی................................................ 66
2-5-1 مراحل اصلاح و تربیت مجرمین از دیدگاه امام علی (ع).................... ....... 66
2-5-2 زندان در حکومت امام علی (ع)......................................................... 67
فصل سوم : جایگاه زندان و زندانی
3-1 جایگاه زندان در اسلام....................................................................... 73
3-1-1 راه هایی که برای تقلیل زندانی در اسلام پیش بینی شده است..................... 74
3-2 فلسفه وجود زندان........................................................................... 75
3-3 اهداف مجازات زندان در اسلام............................................................. 77
3-3-1 هدف شریعت از اجرای قوانین بشری.................................................. 79
3-3-2 اصول حاکم بر مجازات های اسلامی................................................... 79
3-3-3 دیدگاه اسلام و کیفر حبس............................................................... 80
3-3-4 جایگاه زندان در جایگاه های اسلامی.................................................. 81
3-3-4-1 زمان اجرای مجازات ها............................................................... 82
3-3-4-2 نمونه هایی از زندان های اسلامی.................................................. 83
3-4 جایگاه های زندان در حقوق................................................................ 84
3-4-1 اهداف مجازات زندان در حقوق ایران.................................................. 86
3-4-2 اهداف کلی مجازات........................................................................ 87
3-2 تاثیر محیط زندان بر زندانی................................................................. 88
3-2-1 عوامل ایجاد تکرار جرم در زندان یا همان اثر منفی زندان......................... 89
3-2-2 آسیب پذیری حبس........................................................................ 91
3-2-3 ضرر و زیان های زندان.................................................................. 91
3-3 روش های مختلف اصلاح و تربیت مجرمان.............................................. 95
3-3-1 جایگاه حبس در اسلام.................................................................... 97
3-3-2 اهداف اصلاح و تربیت در اسلام........................................................ 98
3-3-3 روش های اصلاح و تربیت زندانیان.................................................... 100
3-4 کارکردها و پیامدهای زندان................................................................. 104
3-4-1 کارکردهای زندان.......................................................................... 104
3-4-2 پیامدهای زندان............................................................................ 105
3-4-3 محاسن و معایب حبس.................................................................... 107
3-5 دیدگاه موافقان و مخالفان کبفر حبس...................................................... 108
3-5-1 دیدگاه موافقان کیفر حبس............................................................... 108
3-5-2 دیدگاه مخالفان کیفر حبس................................................................ 109
3-6 جایگزین های حبس.......................................................................... 111
3-6-1 مجازات زندان و جایگزین آن............................................................ 112
فصل چهارم : احکام موارد زندان
4-1 احکام زندان در اسلام و حقوق............................................................. 117
4-1-1 حکم زندان در اسلام...................................................................... 117
4-1-1-1 تعزیر از دیدگاه لغویان و فقیهان(مذاهب اسلامی)................................ 118
4-1-1-2 فرق میان حد و تعزیر................................................................. 119
4-1-2 تشویق و تنبیه زندانیان.................................................................. 121
4-1-3 صلاحیت مراجع صدور حکم............................................................ 123
4-1-4 حکم زندان و اجرای حد در حرم........................................................ 125
4-1-5 نمونه هایی از احکام زندانیان........................................................... 126
4-2 حبس مدیون و متهم از دیدگاه فقه ، مذاهب اسلامی و قوانین موضوعه........... 128
4-2-1 حبس مدیون از دیدگاه فقه............................................................... 128
4-2-2 حبس مدیون در مذاهب اسلامی......................................................... 129
4-2-3 حبس مدیون از دیدگاه قوانین موضوعه.............................................. 134
4-2-4 حبس متهم.................................................................................. 135
4-2-4-1 متهم به دزدی.......................................................................... 136
4-2-4-2 حبس متهم به دزدی تا حضور شهود.............................................. 137
4-2-4-3 حبس متهم تا تعدیل شهود........................................................... 137
4-2-4-4 حبس متهم مدعی مال................................................................. 138
4-3 موارد و موجبات زندان بر اسلام........................................................... 138
4-3-1 زندان در جرایم ضد امنیتی.............................................................. 138
4-3-1-1 حبس باغی.............................................................................. 138
4-2-1-2 حبس راهزنان.......................................................................... 139
4-3-1-3 حبس اسیر.............................................................................. 139
4-3-2 زندان در جرایم ضد نفس................................................................ 140
4-3-2-1 متهم به قتل............................................................................. 140
4-3-1-2 کسی که فردی را نگه دارد تا او را به قتل برساند............................... 141
4-3-2-3 آمر به قتل............................................................................... 142
4-3-2-4 حبس قاتل به فرمان مولا............................................................. 142
4-3-2-5 فرد یا فردی که قاتل را از دست اولیاء مقتول فرار دهد......................... 143
4-3-2-6 حبس کسی که برده اش را بل عذاب و شکنجه بکشد........................... 143
4-3-2-7 حبس قاتل تا تکمیل شرایط........................................................... 144
4-3-2-8 حبس قاتل فراری....................................................................... 144
4-3-2-9 حبس قاتل پس از عفو و اولیاء مقتول............................................. 145
4-3-2-10 حبس کسی که می خواهد فرزندش را بکشد.................................... 145
4-3-3 زندان در جرایم مربوط به دین.......................................................... 146
4-3-3-1 حبس برای ممانعت از ارتکاب محارم الهی........................................ 146
4-3-3-2 حبس زناکار با خواهر خویش........................................................ 147
4-3-3-3 حبس زن مرتد.......................................................................... 149
4-3-3-4 حبس ایلا کننده......................................................................... 149
4-3-3-5 حبس مظاهر............................................................................ 150
4-3-3-6 حبس برای اقدام حد................................................................... 150
4-3-4 زندان در جرایم مربوط به مال.......................................................... 152
4-3-4-1 حبس خودداری کننده از ادعای دین................................................ 152
4-3-4-2 حبس غاضب بر خورندهد مال یتیم و خیانت کننده امانت........................ 155
4-3-4-3 حبس عامل خیانت کار................................................................. 156
4-3-4-4 حبس ناقب............................................................................... 157
4-3-4-5 حبس سارق برای بار سوم........................................................... 157
4-3-4-6 مفلس ................................................................................... 158
4-3-4-7 حبس ممتنع از ادعای دین............................................................ 158
4-3-4-8 حبس راهن.............................................................................. 160
4-3-4-9 حبس تارک نفقه........................................................................ 160
4-3-4-10 حبس مدعی علیه منکر وجود محکوم به ....................................... 161
4-3-4-11 حبس نباش............................................................................ 161
4-3-4-12 حبس طرار ، مختلس................................................................ 161
4-3-4-13 حبس کفیل............................................................................ 162
4-3-4-14 حبس ملتوی در محکمه............................................................ 162
4-3-4-15 حبس مدعی علیه که نکول پیشه کند............................................. 162
4-3-4-16 حبس مدعی الیه تا حضور شهود................................................. 162
4-3-5 زندان در شهادت.......................................................................... 163
4-3-5-1 حبس شهود............................................................................. 163
4-3-5-2 حبس شاهد دروغگو.................................................................. 163
4-3-6 حبس تراشنده و از بین برنده موی زنها.............................................. 163
4-3-7 حبس زننده برده خویش................................................................. 165
4-3-8 حبس مردم آزار........................................................................... 165
4-3-9 حبس برای ترک واجبات و ارتکاب محرمات.......................................... 165
4-3-10 حبس ساحر ، کاهن و عارف.......................................................... 166
4-3-11 زندان عالم فاسق ، طبیب ، جاهل و مکری مفلس................................. 168
4-3-12 حبس برای توبه از گناه................................................................ 169
4-3-13 حبس قائلان به خدایی علی( علیه السلام)........................................... 170
4-3-14 حبس برای شراب و مست کننده...................................................... 171
4-3-15 حبس مشروبخوار در ماه مبارک رمضان........................................... 171
4-3-16 حبس آزار دهنده زن خویش.......................................................... 172
4-3-17 حبس بنده فراری........................................................................ 172
فصل پنجم : حقوق زنان و زندانی
5-1 حقوق زندانی در قرآن و روایات........................................................... 176
5-1-1 ارزش های انسان در قرآن و از دیدگاه اسلام........................................ 176
5-2 حقوق زندانی از دیدگاه اسلام و حقوق موضوعه...................................... 178
5-2-1 قواعدی که اسلام درباره رفتار با زندانیان منظور داشته........................... 181
5-2-2 حقوق عمومی زندانیان................................................................... 181
5-3 مصادیق حقوق زندانی....................................................................... 183
5-3-1 آزادی انجام معامله........................................................................ 183
5-3-2 آزادی نکاح یا طلاق...................................................................... 184
5-3-3 آزادی شهادت ............................................................................. 184
5-3-4 آزادی ایراد سخنرانی ، تالیف و نظایر آن............................................. 184
5-3-5 آزادی اشتغال به مشاغل مختلف........................................................ 185
5-3-6 آزادی در ورزش.......................................................................... 185
5-3-7 لزوم توجه به تمایلات و سلیقه های شخصی زندانی................................ 185
5-3-8 حق ملاقات با خانواده.................................................................... 185
5-3-9 تفکیک زندانیان در مورد لازم.......................................................... 186
5-3-10 حق برخورداری از بهداشت عمومی و فردی...................................... 186
5-3-11 حق برخورداری از خوراک و پوشاک مناسب...................................... 188
5-3-12 آزادی رفت و امد شاگرادان و مستمعان زندانی.................................... 189
5-3-13 حق برخورداری از آسایش روحی .................................................. 189
5-3-14 حق زنان در زندان...................................................................... 190
5-3-15 بازرسی وضع زندانیان................................................................. 190
5-3-16 منع تادیب و تنبیه زندانیان............................................................. 190
5-3-17 رسیدگی به جرائمی که در داخل زندان صورت می گیرد......................... 191
5-3-18 حق برخورداری از وکیل............................................................... 191
5-3-19 منع مطلق شکنجه...................................................................... 191
5-3-20 حق زندانی در آموزش های لازم..................................................... 192
5-3-21 حق زندانی در آزادی برقراری ارتباط................................................ 192
5-3-22 حق دسترسی به کتابخانه عمومی و اخبار و اطلاعات............................ 192
5-3-23 آزادی انجام شعائر دینی................................................................ 193
5-3-24 حق شرکت در مراسم اعیاد و مانند آن.............................................. 194
5-3-24-1 حق زندانی برای حضور در مراسم مذهبی...................................... 195
5-3-25 حق معالجه زندانی یا آزاد سازی..................................................... 196
5-3-26 حق زندانی در صورت تبرئه.......................................................... 197
5-3-27 حق رفاه زندانی......................................................................... 198
5-3-28 حق نفقه زندانی......................................................................... 199
5-3-29 حق تعجیل در محاکمه.................................................................. 201
5-3-30 حق زندانی در مورد همسرش با او.................................................. 203
5-3-31 حق جداسازی زنان از مردان در زندان.............................................. 204
5-3-32 جداسازی نوجوانان از سالمندان و مسلمانان از غیر مسلمانان.................. 206
5-3-33 فوت زندان............................................................................... 207
5-4 ارشاد و راهنمایی زندانیان.................................................................. 208
5-5 مخارج و مسکن زندانیان.................................................................... 209
5-5-1 مخارج زندان و زندانی در اسلام و حقوق............................................ 209
5-5-2 هزینه زندان و زندانیان در اسلام و روایت............................................ 213
5-5-3 کفالت خانواده زندانی..................................................................... 214
5-6 ملاقات با زندانی.............................................................................. 217
5-6-1 ملاقات از دیدگاه امام علی(ع)........................................................... 218
5-6-2 حق ملاقات با نزدیکان و غیر آنان...................................................... 219
5-6-3 انواع ملاقات در زندان.................................................................... 219
5-6-4 ملاقات زندانیان در آیین نامه و مقررات زندان های جمهوری اسلامی........... 220
5-7 مرخصی رفتن زندانیان...................................................................... 221
5-7-1 دیدگاه امام صادق(ع) در خصوص مرخص زندانیان................................ 221
5-7-2 انواع مرخصی زندان..................................................................... 222
5-7-3 مرخصی زندانیان در آیین نامه جمهوری اسلامی ایران............................ 222
5-8 کار و اشتغال در زندان....................................................................... 223
5-8-1 کار از دیدگاه امام جعفرصادق(ع)...................................................... 223
5-8-2 حق اشتغال برای زندانی.......................................................... ....... 224
5-8-3 کاریابی جهت زندانیان.................................................................... 225
5-8-4 ایجاد اشتغال برای زندانیان در درون زندان........................................... 226
5-8-5 نکات لازم جهت اشتغال در زندان....................................................... 227
5-8-6 انواع اشتغال در زندان................................................................... 229
5-8-7 مراحل اشتغال به کار زندانی............................................................ 229
5-9 ارتباط زندانی با خارج از زندان............................................................ 231
5-10 عفو و بخشندگی در زندان................................................................ 232
5-10-1 عفو و بخشندگی در (قرآن ، روایات، سنت و فقه)................................ 232
5-10-2 اقتصاد عفو و بخشندگی............................................................... 237
5-10-3 عفو و بخشندگی در قانون مجازات اسلامی........................................ 238
5-11 آینده زندانی................................................................................. 238
5-12 آزادی از زندان.............................................................................. 239
نتیجه گیری........................................................................................... 242
منابع فارسی......................................................................................... 248
منابع عربی........................................................................................... 251
منابع انگلیسی....................................................................................... 260
مجلات................................................................................................. 261
قوانین................................................................................................. 262
پایان نامه............................................................................................. 262
بررسی تطبیقی احکام زندان و زندانی در حقوق و مذاهب اسلامی