
اشاره:
تأمل و تحقیق در حوزة شعر و ادبیات پایداری و تبیین ابعاد گوناگون دفاع مقدس ملت ایران با بهرهگیری از زبان گویای هنر (بهخصوص ادبیات) یکی از ضرورتهای انکارناپذیری است که متأسفانه تا به امروز آنگونه که درخور این این رُخداد عظیم تاریخی است، مورد توجه جدّیِ هنرمندان و اصحاب قلم قرار نگرفته است.
آثاری که توسط شاعران و نویسندگان پایداری (چه در زمان وقوع حادثة جنگ و چه بعد از آن) خلق شده است، حجم کمی نیست، ولی در اینکه این آثار تا چه حد توانسته در ابهامزدایی از این واقعه، رفع شبهات، روایت و ثبت حماسهها، و به تصویرکشیدن و ماندگاری این رُخداد شگفت تاریخی موفق باشد، جای بحث و تأمل فراوان دارد!
مقالة حاضر، متشکل از هشت یادداشت کوتاه، با موضوع شعر پایداری است، که در آن سعی شده مقولة شعر پایداری از زوایای گوناگون مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد. البته طبیعی است که در قالب یک مقاله نمیتوان به همة ابعاد این ژانر ادبی پرداخت و این مقاله تنها میتواند در حُکم پیشدرآمدی برای انجام تحقیقات گستردهتر و جدّیتر در این حوزه باشد.
اهتمام جدّی در پرداختن به شعر و ادبیات پایداری، ارائة تعریفی دقیق و قابل استناد، تبیین مؤلفههای آن، و کالبدشکافی و آسیبشناسی اینگونة ادبی، یکی از ضرورتهایی است که بیاعتنایی به آن میتواند تبعات جبرانناپذیری برای نسل امروز و فردای انقلاب به همراه داشته باشد.
اگر امروز ما با بهرهگیری از ابزار هنری و زبان گویای هنر (بهخصوص شعر و داستان) در صدد به تصویرکشیدن حماسههای جنگ و ثبت لحظههای ماندگار دفاع مقدس نباشیم، بدون شک بخش عمدهای از هویّت ملّی و تاریخی خویش را به دست فراموشی سپردهایم. از همین رو بر اصحاب قلم فرض است که از این پس با دغدغهای جدّیتر به این مهم اهتمام ورزند تا حقانیّت دفاع هشت سالة ملت ایران در ذهن نسل پرسشگر آینده مورد تردید و انکار قرار نگیرد.
مقالة حاضر نیز تلاشی است ـ هر چند کوچک ـ در جهت پاسخگویی به این نیاز.
ادبیات پایداری، جلوهای حماسی از هنر و ادبیات موعود است
پیشتر در مقالهای گفته بودم که ما بهعنوان یک انسان مسلمان که بهرهای از هنر داریم، چشم به آیندة موعود دوختهایم. آیندهای که خورشید مهدویّت در آسمان جهان میدرخشد و مستضعفان به وراثت زمین برگزیده میشوند. بنابراین "هنر و ادبیات" ما باید از هماکنون چشم به افق این آیندة موعود بدوزد و هنرمندان ما برای رسیدن به قاف کمال چنین آیندة روشنی، کمر همّت ببندند.
از این منظر، میتوان گفت که "هنر و ادبیات پایداری"، جلوهای حماسی از هنر و ادبیات موعود است.
فلسفة هشت سال دفاع مقدس ملت سربلند ما نیز چیزی جز زدن مُهر تأیید بر روی این ادعای روشن نبود، که ما با اقتدا به سرور و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین(ع)، نه ظلم میکنیم و نه زیر بار ظلم میرویم، و راز و رمز پایداری و استقامت درخشان "عاشورا مردان" این مرز و بوم نیز در طول این هشت فصل عشق، ایمان و اعتقاد راسخ به حقانیّت این راه نورانی بود.
ما ایستادیم تا به مستضعفان جهان جُرأت و شهامت "نه" گفتن به قدرتهای استکباری و شیطانی را بیاموزیم. ما ایستادیم تا به انسان بیاموزیم که "آزادی" گوهر نایابی است که تنها با ایثار جان به دست میآید. ما ایستادیم و در کورههای جنگ آبدیده شدهایم تا فرزندان ما در فردای تاریخ آزاد و سربلند زندگی کنند و با شبچراغ ایمان، خیمههای کفر و ظلمت و پلشتی را در سراسر گیتی به آتش بکشند:
"تو چرا میجنگی؟"
پسرم میپرسد:
من تفنگم در مشت
کولهبارم در پشت
بند پوتینم را محکم میبندم
مادرم
آب وآیینه و قرآن در دست
روشنی در دل من میبارد
?
پسرم بار دگر میپرسد:
" تو چرا میجنگی
شعر و ادبیات پایداری