لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه: 48
اهمیت فضای سبز در زندگی
ریشه ارتیاط و علاقه انسان به گیاه از سالهای بسیار دور و شاید از دوران انسانهای اولیه نشأت می گیرد. در طول تاریخ استفاده از گیاه مسیر تکاملی و اشتقاق علمی گسترده أی داشته است. در این راستا از زمان مهاجرت قوم ماد به فلات ایران ،مردم این سرزمین همواره در توسعه فضای سبز و کاشت گیاهان کوشا بوده اند به طوری که روزگاری ایران به نام کشور گل وبلبل شهرت داشت. متأسفانه در دوران اخیر در کشور ماگیاهان مورد بی مهری بسیار قرار گرفته اند، بدین جهت بالا بردن سطح آگاهیهای مردم در مورد فضای سبز و آشنایی با خواص گیاهان ضرورتی است که مانع بروز فاجعه نابودی شهرها بر اثر آلودگی هوا و محیط زیست می گردد. به همین منظور اهمیت دادن به نقش فضای سبز در زندگی انسانها و ایجاد علاقه بیشتر به درخت وگل وچمن در وجود هرکس امری است بسیار مهم که در اینجا به طور اختصار به مواردی از آن اشاره می شود که امید است علاقه و تفکر بیشتری را برانگیزد و هرکس بتواند مشوقی دلسوز برای ایجاد فضای سبز درمحیط زندگی خود باشد:
جذب پرتوها
دو دسته از پرتوهای خورشیدی تأثیرات چشمگیری بر بدن انسان و سایرجانداران باقی می گذارند. یکی از آنها پرتومادون قرمز و دیگری پرتو ماوراء بنفش است.
احساس آرامشی را که انسان در سایه، به ویژه در سایه یک درخت احساس می کندتا حدی مربوط می شود به جذب پرتوهای مادون قرمز خورشید توسط درخت(نا گفته نماند که که پرتوهای مادون قرمز با طول موج بلند خود خاصیت گرمازایی دارند) و مقداری نیز به دلیل جذب پرتوهای ماوراء بنفش صورت می گیرد . امروزه تأثیرات پرتو ماوراء بنفش بربافت سلولی گیاهان و جانوران و همچنین خاصیت گندزدایی آن بخوبی روشن شده است بنابراین نقش درختان در حمایت از انسان و سایر جانداران در برابر آفتاب سوزان به خوبی روشن می شود.
۲) جذب گرد و غبار
درختان به سبب پراکندگی شاخ و برگ خودبر تمام زوایا و سطوح، همچون یک گردگیر عمل می کنند. اگر درخت را به دقت نظاره کنیم می توانیم تنه آن را به جای دسته و شاخ و برگ آن را به جای پرهای روی یک گردگیرمعمولی که در خانه بکار گرفته می شود ، تصور کنیم.
با این ویژگی ، درختانی که در خاک ثابت مانده اند به منزله یک گردگیر کاشته شده در زمین نقش خود را ایفا میکنند.طی بررسیهای بعمل آمده یک هکتار از فضای سبز که حدوداً ۲۰۰ درخت در آن کاشته شده باشد تا ۶۸ تن از گرد و غبار را در هر بارندگی در خود جذب می کند.کاملاً واضحاست که با وجود چنین درختانی زدودن ۶۸ تن گرد وغبار ، رایگان خواهد شد در صورتیکه بدون این درختان باید هزینه بسیاری را برای این کار اختصاص داد.
۳) تولیداکسیژن
هوای مورد نیاز انسان در روز حدود۱۵ کیلوگرم است. درحالی که جذب غذای مورد احتیاج وی به آب ۵/۱ کیلوگرم و غذا ۵/۲ کیلوگرم می باشد.از این مقدار هوای سالم که به بدن انسان وارد می شود ۷۸ درصد آن را نیتروژن و ۲۱ درصد آن را اکسیژن تشکیل می دهد. گازهای دیگر مانند گاز کربنیک، نئون و هلیوم به همراه اکسیدهای ازت وگوگرد مقدار بسیار ناچیزی از وزن هوا را تشکیل می دهند.مثلاً گاز کربنیک ۰۳ %گازکربنیک سریعاً به مرگ انسان منتهی می شود. تأکید می شود که مقدار زیادی از اکسیژنآزاد شده در طبیعت از طریق فضای سبز تولید می گردد. حال اگر درخت و فضای سبزی وجودنداشته باشد مشکل انسان در رابطه با وجود گازکربنیک در هوا و کمبود اکسیژن به خوبی نمایان می شود.علفها و چمنزارها اگر چیده و کوتاه نشوند سطح سبز زیادی را به وجودمی آورند مثلاً یک متر مربع چمن چیده(بریده) شده به ارتفاع ۳-۵ سانتیمتر دارای۶تا۱۰ مترمربع سطح سبز می باشد.در صورتی که همین چمن در حالت کوتاه نشده در هر مترمربع دارای ۲۰۰متر مربع سطح سبز است.براساس این محاسبه تنها ۵/۱ مترمربع چمن کوتاه نشده میتواند به اندازه یک انسان در یک سال اکسیژن تولید کند.
۴) تولیدفیتونسید:
بررسیهای دانشمندان علم محیط زیست نشان می دهد که درختانی مانندگردو،کاج ، نراد،بلوط ، فندق، سروکوهی،اکالیپتوس،بید،افرا،زبان گنجشک و داغداغان ازخود ماده ای به نام فیتونسید در فضا رها می سازند که برای بسیاری از باکتریها وقارچهای تک سلولی و برخی از حشرات ریز اثر کشندگی دارد.در عین حال تولید چنین موادی توسط درختان برروی انسان اثر فرح بخشی دارد. دلیل این امر را دانشمندان چنین بیان می کنند:مغز انسان از دو نیمکره چپ و راست تشکیل شده است.نیمکره راست در تنظیم احساس غریزی و طبیعی انسان مانند احساس محبت،خواب و نیازهای دیگر طبیعی نقش دارد.درحالی که نیمکره چپ کار به نظم کشیدن کارهای مکانیکی انسان مانند تنظیم وقت و سروقت حاضر بودن را بعهده دارد. انسان شهرنشین به دلیل درگیری در کارهای روزمره و شرایط محیط زیست شهری به مراتب کار بیشتری از نیمکره چپ خود می کشد که ایت امر موجباختلال بین دو نیمکره مغز و در نتیجه عملکرد طبیعی مغز انسان می گردد.دانشمندان پی برده اند که درختان به سبب رهاسازی مواد شبیه فیتونسید می توانند تعادل بین دونیمکره مغز را به خوبی برقرار ساخته و حالت طبیعی و آرام بخشی را به انسان ارزانی دارند.بنابراین نقش آرامبخشی درختان و فضای سبز به خوبی نمایان می گردد.
۵) تعدیل آب و هوا:
درختان با تعریق و تعرق خود نقش حساسی در کاهش دمای میکروکلیماو افزایش رطوبت نسبی هوا ایفا می کنند.دمای یک هکتار فضای سبز در مرداد ماه تا ۵/۴درجه کمتر از فضای مجاور خالی از درخت است.و به همین نحو رطوبت نسبی درون یک فضای سبز تا۱۱% بیش از محیط خارج اندازه گیری شده است.با تعدیل دو پارامتر یاد شده ،فضای سبز، میکروکلیمایی به وجود می آورد که آسایش فیزیکی مناسبی برای زیست انسان در پیدارد.
۶) موثر در کاهش آلودگی صدا:
در حالی که آلودگی هوای تهران یا آلودگی جویهای سیاه رنگ و گندیده قابل رؤیت می باشد،بسیاری از شهروندان تهرانی جنجال هیاهوی اطراف خود را آگاهانه یا ناخودآگاهانه نادیده گرفته و آن را جزئی تفکیک ناپذیر از زندگی شهری می دانند. صدای گوش خراش فروشندگان دوره گرد با بلندگو،موتورسواران با سروصدا در هر ساعت از روز،اتومبیلها با اگزوز ناقص و بوق زدنهای بیمورد،مته های مختلف جهت کندن و لوله گذاری و با آسفالت خیابانها ، صدای بلندگوهایگوناگون ، فضای شهررا با آلودگی صوتی ،آلوده می سازند.
باید توجه کرد که عادت به نوعی آلودگی دلیل برمصونیت در مقابل آن نیست بلکه عادت به معنای کاهلی ، و هرچهبیشتر مستهلک شدن و غرق شدن در آلودگی است.اخطاریه اتحادیه پزشکان مبنی برآلودگی صوتی را باید جدی تلقی کرد. هرصدای نا خواسته ای که به گوش انسان برسد آلودگی صوتی محسوب می شود و حتی صدای موسیقی ملایمی که به طور نا خواسته از خانه همسایه به گوش برسد آلودگی صوتی به حساب می آید زیرا خود مخل آسایش فرد است.عکس العمل انسان دربرابر صدا بستگی به عوامل ذهنی مثل شدت صدا ، فرکانس صدا و به عوامل عینی مانندمقبولیت یا عدم مقبولیت فرستنده صدا دارد.صداهای ملایم عکس العملهای خاصی را درانسان پدید می آورد هنگامی که شدت صدا به ۷۰ یا ۸۰ دسی بل می رسد تأ ثیرات سر وصدامی تواند ایجاد کری موقتی یا دائمی کند،و آن در حالی است که سلولهای گیرنده گوش به طور شدیدی در معرض صدا قرار گیرند.این تأثیرات بر انسان به طور مستقیم صورت میگیرد.تآثیرات غیر مستقیم صدای ناخواسته بر انسان غیر قابل لمس است.بی خوابی ،پاره شدن افکار ،کم حوصلگی ،عصبی بودن ، بروز بیماریهای روانی ، از عوارض صداهای ناخواسته است.
سبک شدن خواب ـ کاهش زمان خواب عمیق که جزء آلودگیهای ناخودآگاه هستند.کاهش مدت رویا ـ پریدن از خواب بر اثر صداهای ناهنجار که آلودگی آگاه شمرده می شوند.واکنشهای فوق به وسیله آلودگی صوتی معادل ۴۰-۵۰ دسی بل ایجاد می شود و حاصلاین واکنشها بدون تردید ، کاهش بازده قدرت فکری و جسمی را در پی دارد.
● به علاوه واکنشهای اعصاب گیاهی انسان نیز به نسبت آلودگی متفاوت است:
۱) کاهش ضربان قلب و ناراحتی در آهنگ قلب و چرخه خون(افزایش احتمال سکته قلبی
۲) واکنشهای ناشی از فشار عصبی،در نتیجه تولید بیش از حد هورمون فرار آدرنالین وهورمون حمله آدرنالین می گیرد.
۳) دگرگونی آهنگ تنفس و نبض
۴) کاهش گرمایپوست
۵) کاهش واکنش مقاوم به صوت
۶) تنگی عروق
۷) اختلال در نظم متابولیسم بدن
۸) آلودگی صوتی غیرقابل تحمل که خود موجب انحراف سیستم اعصاب گیاهی و حرکتی شده که در نتیجه این اختلال بر کل بدن مؤثر است.این جریان موجب بروزیک سلسله واکنشهای احساسی می گردد.مانند اختلال در حرکت معده پیدایش تومور در معده و روده ، درد اعضاء درونی به صورت کنش و پیچش.
● رابطه بین سروصدا و سرطان:
براساس تازه ترین مطالعات انجام شده توسط پژوهشگران فرانسوی ، بین سر و صدا وبیماری سرطان در انسان رابطه ای نزدیک وجود دارد.این مطالعات جدید و نتایج حاصل ازآن در آخرین شماره مجله فرانسوی(پاری ماچ) درج شده است.در آنجا آمده است:سروصدای شدید و تکرار آن باعث تضعیف عمومی مصونیت بدن انسان و در نتیجه تضعیف مقاومت وی درمقابل بیماریهای خطرناک می شود. بر اساس این مطالعات ، سروصدای زیاد بر ساختارهورمونهای بدن انسان تأثیر منفی می گذارد و باعث اخلال در کار آنها و سپس سرطان هورمون می شود.
●نقش گیاهان در کاهش آلودگی صدا:
امروزه دانشمندان ثابت کرده اند که درختان و درختچه های می توانند در کاهش آلودگی صدا مؤثر باشند اگرچه خود صدا ممکن است رشد گیاه را به مخاطره می اندازد. کاهش رشدی در حدود۴۱% دریکمزرعه توتون که در معرض صدای شدید قرار گرفته ، دیده شده است. به هر حال کیفیت کاهش صدا در درختان و درختچه های مختلف برحسب اندازه برگ ، تراکم شاخ و برگ ، نوع وبلندی درخت تفاوت دارد.
با آزمایشهایی که به عمل آمده دیده شده که درختان وفضای سبزی که درحاشیه خیابانها ایجاد شده است اثرکاهندگی بیشتری نسبت به دیوارهای صداگیرپیش ساخته و مصالح ساختمانی دارند.با این حساب نقش فضای سبز در کاهش آلودگی صوتی و کاهش هزینه های ساختمانی (دوجداره شدن پنجره ها و دیوارهای بلند) و زیبایی شهر کاملاً مشخص می شود.
موضوع ایجاد فضاهای سبز عمودی در دنیادیرزمانی است که مورد توجه کارشناسان و مهندسان طراحی منظر قرار گرفته است. نخستین اقدامات در این زمینه در ایران، در اصفهان شکل گرفت
بلندمرتبه‌ها و ساختمان‌های متراکم با قامتی برافراشته در خیابان‌هایی تنگ،علاوه بر درختان خسته و خمیده، بر گلدان‌های رنگ و رو رفته در پشت پنجره‌های دودگرفته شهرمان نیز سایه انداخته‌اند.
خاطرات رنگ و طراوت شمعدانی‌های بالکن‌ها، پنجره‌ها و حیاط خانه‌های‌مان در هزار توی خاکستری دیوارهای بلند و بتنی آپارتمان‌ها و بلندمرتبه‌ها گم شده‌اند. خانه‌ها دیگر آن بالکن‌ها، حیاط های پردرخت و ردیف گلدان‌های چیده بر لب حوض را فراموش کرده‌اند.
در این میان اما، بارها از پویایی، از شادابی،از دردهای پنهان و پیدای شهرمان گفته‌ایم و بقای آن را در گرو وجود اصول معین و مشخص شهرنشینی معرفی کرده‌ایم.
شایدمهم‌ترین این اصول ایجاد و گسترش فضای سبز مناسب باشد و اهمیت آن به اندازه‌ای است که می‌توان مشخصه اصلی یک شهر سالم و پرنشاط را گستردگی و توسعه فضای سبز در آن شهردانست.
شهرنشینی و تشدید روند مهاجرت به شهرها، انبوهی از جمعیت‌های انسانیرا در محیط‌های محدودی، متراکم و ساکن کرده است. این وضعیت شرایط را به گونه‌ای درآورده است که جز با حفظ و توسعه فضای سبز متناسب با میزان توسعه جمعیت شهر، زیستن برای مردم ساکن شهرها، امکان‌پذیر نیست.
از میان رفتن باغات و فضای سبزطبیعی در شهرها به منظور احداث فضاهای مسکونی علاوه بر کاهش فضای سبز شهر، موجب افزایش سطح زیر پوشش محله‌های مسکونی و کمبود زمین برای ایجاد فضاهای افقی شده است.
توسعه فیزیکی شهر در سطح افقی و ایجاد محدودیت از نظر فضاهای باز در سطح زمین، بلندمرتبه‌ها را بیش از پیش در اولویت برنامه‌های ساخت‌وساز شهری قرارمی‌دهد.
این بلندمرتبه‌ها هر چند، خود بر فضای سبز موجود در سطح زمین سایه افکنده‌اند اما می‌توانند در تقویت و اعتلای محیط زیست شهری نقش مهمی را ایفا‌کنند.
موضوع ایجاد فضاهای سبز عمودی در دنیا دیرزمانی است که مورد توجه کارشناسان و مهندسان طراحی منظر قرار گرفته است. این کار در ایران برای نخستین باردر اصفهان شکل گرفت، حال آنکه فعالیت‌های انجام شده به شکل محدود و در اندازه طرح‌ها و پروژه‌های ناتمام باقی ماند.
طی دهه 1370، موضوع فضاهای سبز عمودی در سیاست‌های شهرسازی غلامحسین کرباسچی (شهردار وقت تهران) مطرح شد و در مدت زمان کوتاهی نه تنها دیوارهای تهران و اطراف بزرگراه‌ها سبز شدند بلکه گلدان‌های سبز،ساختمان‌های اداری متعلق به شهرداری تهران را آراستند.
در پی این موضوع فعالیت‌هایی در برخی سازمان‌ها و ادارات وابسته به شهرداری انجام شد به نحوی که هنوز هم آثاری از آن را می‌توان در سازمان پارک‌ها و فضای سبز تهران مشاهده کرد.
اما از آنجا که برنامه‌های اجرایی در شهرها هیچ گاه از زیرساخت‌های بنیادی و برنامه‌ریزی‌های اساسی برخوردار نبوده‌اند، این طرح نیز مانند بسیاری از طرح‌های دیگر با تغییر مدیریت مسکوت و عقیم ماند و پس از آن هیچ فعالیت چشمگیری در راستای ادامه پروژه ایجاد فضای سبز عمودی در تهران مجال بروز پیدا نکرد.
دکتر «امیر منصوری»، استاد دانشگاه و صاحب‌نظر در حوزه شهری از کارشناسانی است که ضمن اشاره به مفهوم فضای سبز عمودی می‌گوید:
«کمبود زمین از یک سو و رشدبدنه‌ها و ارتفاع شهر از دیگر سو، زمینه‌ساز احساس نیاز به طبیعت در شهر و شهروندان شد. ساکنان شهرهای بزرگ در پاسخ به این نیاز علاوه بر فضاهای سبز افقی، فضاهای عمودی را نیز به عنوان راه حل مناسب انتخاب کردند.»
برخی کارشناسان اعتقاددارند که فضاهای سبز عمودی غیر از نقش بهبود سیما و منظر شهری و همچنین رنگ بخشی برسیمای خاکستری شهر دارای تاثیرات دیگری از جمله کاهش آلودگی هوا و آلودگی صوتی هستند. منصوری اما نظر دیگری دارد و معتقد است، نقش بیولوژیکی این عناصر چندان مهم و در خور توجه نیست و آنچه که اهمیت دارد بعد انسانی و تاثیرات روانی آن است.
به گفته منصوری، «در شهرهایی که مردمانش طبیعت را به دلیل زندگی پرمشغله وگرانی زمین و مسکن و سکونت در آپارتمان‌های تنگ و کوچک فراموش کرده‌اند، پرداختن به چنین موضوعی و گسترش آن در تلطیف روحیه و ایجاد آرامش روانی آنها تاثیر به‌سزایی دارد.»
از دیدگاه این استاد دانشگاه تهران، تنها راه‌حل در جهت به خاطرآوردن طبیعت فقط ایجاد ساختمان‌هایی با حیاط‌های بزرگ و پردرخت نظیر آنچه درخانه‌های قدیمی ایران وجود داشته نیست، بلکه گسترش فضای سبز در هر جهت (چه عمودی وچه افقی) امکان بازگشت خاطرات گم‌شده مردم از طبیعت را فراهم می‌سازد.
مهندس «محسن زارع»، کارشناس واحد طراحی سازمان پارک‌ها و فضای سبز مشهد،نیز از کارشناسانی است که اعتقاد دارد، ایرانی همیشه دارای طبعی هنرمندانه است وایران از دیرباز خاستگاه بسیاری از هنرها از جمله هنر باغ‌سازی به ویژه منظرسازی بوده است.
هنوز هم در دنیا هنر ساختن و ایجاد باغ ایرانی به عنوان نمونه‌ای منحصربه‌فرد و پیش‌گام در جهت توسعه فضای سبز مطرح می‌شود.
زارع همچنین می‌گوید: «اگر بسیاری از طرح‌های موجود برای ایجاد فضاهای سز عمودی عقیم مانده‌اندبه دلیل این است که مفهوم معماری سبزهنوز در فرهنگ مردم ما وارد نشده و تعریف خاصی ندارد. همچنین مشکلات موجود برای ایجاد فضاهای سبز افقی فرصت پرداختن به موضوع فضای سبز عمودی را از مسئولان و طراحان شهری گرفته است.»
بی‌اهمیتی و بی‌توجهی به این موضوع در حالی در کشور ما مطرح می‌شود که به گفته زارع کشورهای اروپایی دارای رشته تحصیلی در دانشگاه‌های خود برای این موضوع هستند.
در این میان اما نباید از نظر دور داشت که بسیاری از طرح‌ها و برنامه‌های موجود زمانی تحقق عینی می‌یابند که با مشارکت مردم همراه باشند.
منصوری در پاسخ به اینکه چگونه می‌توان مردم را به ایجاد فضای سبز عمودی در محل سکونت خود تشویق کرد می‌گوید: «شاید بهترین راه این باشد که قبل از انجام هر برنامه‌ای و یا پروژه‌ای خاص در جهت تحقق آن فرهنگ‌سازی‌های مناسب انجام شود. این موضوع زمانی تحقق می‌یابد که مسئولان و مدیران امور شهرها خود از متولیان اصلی اجرای چنین پروژه‌هایی محسوب شوند.»
چنانکه منصوری می‌گوید: «گاهی به صورت جسته‌گریخته در برخی بزرگراه‌ها وگذرگاه‌ها طرح‌هایی برای ایجاد فضای سبز عمودی اجرا شده است. اما این فعالیت‌هاناکافی هستند. در مرحله نخست راه‌حلی اساسی برای بردن فضای سبز از سطح زمین به سطوح بالاتر در شهرها انتخاب و استفاده از ساختمان‌های عمومی شهر که دید بهتری نسبت به بقیه دارند، است.»
به گفته منصوری اگر معماری و فضای سبز با یکدیگر تلفیق شوند و طراحان منظر در پروژه‌های خود به ویژه درباره فضاهای عمومی به این موضوع توجه ویژه داشته باشند می‌توان رغبت عمومی برای گسترش این فضاها را در شهروندان تقویت کرد.
زارع نیز عقیده دارد تغییر دیدگاه مردم و مسئولان درباره فضای سبز یکی از اساسی‌ترین راه‌حل‌های موجود است.
وی در این باره می‌گوید: «تازمانی که تصور مردم ما از فضای سبز یک مشت چمن، تعدادی گل و چند درخت باشد نمی‌توان امیدوار بود که فضاهای سبز عمودی به شکل گسترده در سطح شهر نمایان شوند.»
به گفته زارع علاوه بر فرهنگ‌سازی و تغییر دیدگاه مردم و مسئولان، جلوگیری از برخوردهای سلیقه‌ای و تدوین قوانین و ضوابط ویژه میتواند کاربرد عمودی فضای سبزرا در شهرها بسط و گسترش دهد.
محوطه سازی در طراحی فضای سبز
استفاده از مصالح
در هنگام استفاده از مصالح در محوطه سازی پارک ها و باغات نیاز به توجه تکنیکی در این خصوص وجود دارد. مثلا استفاده از کالار سیمان در پارک ها که امروزه رایج شده و بسیاری از جنبه های زیبا شناختی آنها را نابود ساخته است. زیرا سیمان از نظر ساختار بسیار ناپایدار است، هنگامی که اولین برف می بارد بسیار شاداب و پرطراوت به نظر می رسد اما پس از آن کیفیت خود را از دست می دهد. دومین مساله این است که برف سمبل پاکی و عفت است و این درحالی است که سیمان و بتون معنای وحشت و خشونت را به انسان القا می کند. بنابراین از سیمان و بتون می بایست در مکان هایی از پارک که در معرض دید نیستند مورد استفاده قرار گیرد. در مقابل سنگ نشان دهنده استحکام، وحدت و جاودانگی است. سنگ در بسیاری از ادیان مقدس است. مثلا در دین اسلام سنگ سیاهی که در کعبه زائرین ان را می بوسند و معتقدند که از بهشت آمده و در هنگام نزول از آسمان به رنگ سفید بوده اما در اثر گناهانی که بشر مرتکب شده سیاه شده است.
این فقط قسمتی از متن مقاله است . جهت دریافت کل متن مقاله ، لطفا آن را خریداری نمایید
دانلود تحقیق کامل درمورد فضای سبز