اختصاصی از
فی لوو دانلودمقاله بررسی سیر تکاملی هنر فلزکاری در ایران ، دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .
چکیده
در این مقاله که سیر تکاملی هنر فلزکاری را از حدود 5 هزار سال پیش از میلاد تا برپائی سلسله هخامنشیان بررسی می کند به شرح این قضیه پرداخته شده که چگونه شد که بشر فلز را شناخت و آن را به کار گرفت و در کدام قسمت جهان ابتدا فلزات را مورد بهره برداری قرار داده اند. از آنجایی که در این مقاله فلز کاری بیشتر از لحاظ هنری بررسی شده فلزاتی مورد بررسی قرار گرفته اند که جنبه هنر کاربردی آنها بیشتر بوده است. در ابتدای بررسی هر فلز (عنصر فلز) توضیحی از خود آن فلز از کتاب 89 فرهنگ بزرگ متالوژی و مواد ارائه شده که در ابتدا شناختی راجه به شکل ظاهری و خواص هر فلز را در اختیار خواننده قرار می دهد. با مطالعه چهار کتاب معتبر فلز کاری که در ایران موجود می باشد و همچنین مطالعه چند سایت اینترنتی با تاریخ ها و مطالب ضدو نقیضی که حتی در خود یک کتاب هم بسیار دیده می شد مواجه شدم و سعی کردم اطلاعاتی را در این مقاله بیاورم که قابل استدلال باشد و امکان پذیر است که آنها را با مطالب و تاریخهایی که در کتابهای دیگر است ، استدلال کرد.
کلید واژه ها : قدمت، محققین، فلز، استخراج، اشیاء.
مقدمه
صنایع دستی ایران خصوصاً هنر فلز کاری در زمان گذشته سر آمد تمام جهان بوده است.
بشر که ابتدا وسایل مورد نیاز خود را از خاکی که کاملاً راحت در اختیارش بود تهیه می کرد کم کم متوجه فلزاتی شد که در طبیعت بارنگهای زیبا، متفاوت و درخشان جلب توجه می کردند این مردم توانستند با سخت کوشی و روح آفرینشگری خود آثاری جاودان بر جای بگذارند. آثاری که تمدن و هنر خاص ایرانی را نشان می دهد و توانست بر فرهنگ و تمدن جهان نیز تأثیر بگذارد.
« پیشینه تحقیق »
در کتاب هفت هزار سال هنر فلزکاری ایران نوشته آقای محمد تقی احسانی، هنر فلز کاری ایران از ابتدای پیدایش تا استیلای مغولان بررسی شده است. در قسمت قبل از حکومت هخامنشیان که موضوع مقاله من است مقدار زیادی از مطالب به نوع اشیاء کشف شده و شکل تزئینات آن پرداخته شده است. در کتاب صنایع دستی کهن ایران نوشته آقای هانس ای . وولف در قسمت فلز کاری به بررسی تمام شاخه های فلز کاری مانند ورشو سازی، سماور سازی و ... پرداخته شده و آن قسمت که راجع به تاریخچه فلز کاری و فلزهای مختلف است بسیاری از مطالب را بررسی جایگاه معادن فلزات در ایران تشکیل داده است.
در کتاب سیر تکاملی آهن و فولاد در ایران و جهان نوشته آقای ناصر توحیدی فلزکاری از بعد صنعتی بررسی شده و در ضمن بررسی آهن و فولاد مطالبی نیز راجع به هنر فلزکاری ایران باستان آمده است. در مجله هنر و مردم شماره های 126و127 که در سال 1352 منتشر شده پیشرفت هنر فلز کاری در هزاره سوم قبل از میلاد در حاشیه دشت لوت و خبیض بررسی شده است و اشیایی را که در آنجا یافت شده به صورت کاملاً دقیق از نظر شکل کلی و تزئینات بررسی کرده است.
و اما من در مقاله خودم که راجع به سیر تکاملی هنر فلز کاری در ایران از پیدایش اولین فلز تا بر پایی حکومت هخامنشی است، سعی کرده ام که به طور کامل سیر تکاملی هنر فلزکاری را بررسی کنم و خود را درگیر حواشی و بررسی نقوش یک شیء و جزئیات ننمایم. در این مقاله 3 فلز مس، طلا و نقره و آلیاژ مفرغ را که بیشتر استفاده و کاربرد آنها جنبه تزئینی و کاربردی داشته اند نه مصرف صنعتی و فلز آهن را که در عین حال که مصرف صنعتی داشته ولی از لحاظ زیبایی هم به آن پرداخته شده بررسی کرده ام. همچنین سعی کرده ام که اطلاعاتی را جع به شکل ظاهری فلزها از لحاظ رنگ در طبیعت هم در اختیار خواننده قرار دهم. با توجه به ضد و نقیض گویایی هایی که در کتاب های هنری وجود دارد مطالبی را جمع آوری و ثبت کردم که قابل استدلال بوده اند.
«جغرافیای ایران باستان»
بر اساس مدارک با ستانشناسی، در حدود 15 هزار سال قبل، فلات ایران یک دوره نیمه خشک را پشت سر گذرانده که این تغییر آب و هوا و خشکی، در شرایط انسانی این فلات تاثیر گذاشته است، در این دوره ساکنین این فلات، غارنشین بوده اند و از طریق شکار غذای خود را از دامنه های شمالی البرز، رودهن آبعلی، دره های جاجرود، شمال شرقی شوشتر و کوههای بختیاری تهیه می کرده اند. در هزاره پنجم قبل از میلاد ساکنان فلات ایران علاوه بر غارها و مناطق کوهستانی در نواحی جلگه ای، دشتی و تپه ای نیز زندگی می کرده اند. در هزاره پنجم قبل از میلاد در ادامه دوران نیمه خشک در سواحل شمالی و غربی دریاچه ها که به علت رسوبات رودخانه ها حاصلخیز بودند، کم کم مراتع وسیعی ایجاد شد و در پی آن حیوانات نواحی کوهستانی به این مناطق کوچ کردند و شکارچیان نیز به دنبال حیوانات حرکت به سوی دشتها را آغاز کردند. بنابه گفته محققین از این زمان، نخستین تمدنها در داخل فلات ایران به وجود آمدند تصویر (1).
هر چند که در تمام ایران تحقیقات باستان شناسی انجام نشده ولی کاوشهای انجام شده در مناطقی مثل سیلک کاشان، اطراف قم، ری، ساوه تپه حصار دامغان نشان می دهد که از ظروف سفالی ناموزون و دودزده و همچنین از ظروف مسی چکش خورده استفاده می شده . نقشه ایران باستان در تصویر(2) و (3) دیده می شود و مناطقی که در آن فلز کاری بوده است با علامت × مشخص شده اند.
« در هزاره چهارم قبل از میلاد به ساخت آجرهای صاف و مستطیل شکل با خاک نرم و تزئین خانه ها با رنگهای قرمز و سفید و نصب دروپنجره کوچک و کوتاه منتهی می گردد. در این دوره انسان از مس چکش خورده استفاده می کرده و در برخی از نقاط از جمله شهر سوخته اشیاء و سنگهای قیمتی را می شناخته و با همسایگان خود مبادلات تجاری نیز داشته. » (1)
«تاریخچه فلز کاری در ایران و جهان»
قدیمی ترین آثار هنری که انسان خلق کرده است در منطقه حاصلخیزی از خاورمیانه که از شمال کرانه های دریای مدیترانه و کوههای آناتولی و از جنوب، رودهای دجله و فرات را در بر می گیرد، شناخته شده است. در این منطقه حاصلخیز آثار انسانها در دوران مس قدیم و دوران مفرغ از زیر خروارها خاک پیدا شده است. اولین نشانه های بکار گیری مس خالص برای ساختن وسایل و ابزار صنعتی که به روش چکش کاری سرد شکل گرفته در آناتولی در مجاروت معادن غنی مس یافته شده است. در دروان باستان مس در اروپا بیشتر برای تولید مفرغ جهت ساختن ناقوش کلیسا ها و زینت آلات و مسکوکات به کار می رفته است.
در قرون وسطی مس بیشتر برای تولید مفرغ استفاده می شده است. در مورد کشف مس برای اولین بار در بین باستان شناسان اختلاف نظر وجود دارد. مثلاً به گفته لوکاس ، مس برای اولین بار به دلیل وجود معادن به وسیله مصریان کشف شده است. آثار زیادی در مصر پیدا شده است که متعلق به دوران باستان می باشد. در تصویر (4) یک اثر هنری مسی دیده می شود که مربوط به 3100 پیش از میلاد است ولی مشخص نشده که این کار از طریق چکش کاری مس ساخته شده یا بر اثر ریخته گری و ذوب آن.
گرچه برخی از محققین معتقدند که در میان فلزات اولین بار ذرات براق طلا توجه مردم را به خود جلب کرد ولی در این زمینه اشیای طلایی پیدا نشده که ثابت کند طلا قبل از مس به کار گرفته شد از طرفی چون مس در طبیعت به وفوریافت می شود و از طرفی دیگر چون در درجه حرارت محیط، قابلیت چکش کاری مناسبی دارد به همین دلیل بشر برای اولین بار مس را مورد استفاده قرار داد. تاریخ ساخت اولین اشیاء مسی که در اثر چکش کاری مس سرد ساخته می شده اند در جهان نا مشخص است.
احداث کوره های سفالپزی برای تامین درجه حرارت بالا، از نیمه دوم هزاره 5 پیش از میلاد که از جمله در جعفر آباد آغاز شد مقدمه ای شد برای احداث کوره های مناسب برای تولید فلزات. به این ترتیب با توجه به تجربه ای که بشر از پختن ظروف سفالی به دست آورد موفق شد فلزات و در درجه اول مس را در ظروفی از جنس سفال ذوب کند و به روشهایی ابتدایی و سایل مورد نیاز خود را بسازد.
مدارک باستان شناسی این مطلب را تایید می کنند، که شمال و مرکز ایران از قدیمی ترین و ابتدایی ترین مراکز صنایع فلز کاری بوده است ایران جزو اولین کشورهای تولید کننده و مصرف کننده وسایل مسی بوده است. که ابتدا این واضح است که بشر در مکانی می توانست فلز را بشناسد و آن را بکارگیرد که در آن منابع فلزات وجود داشته باشد. و ایران به طور طبیعی ذخایر بزرگی از کانیها را دارا می باشد. ایران دارای منابع سوخت فراوانی در کوه های البرز، حاشیه کویر و در انارک، در نزدیکی کرمان ، جیرفت و اهر می باشد البته این نکته قابل ذکر است که تمدن های مصر، بابل، هند و جیحون نتوانسته اند خود را در ردیف اولین فلز کاران جهان باشند. حفاریهایی که در این مکان ها انجام شده است نشان داده که فلز کاری در این کشورها نسبتاً دیر شروع شده است در نیمه دوم هزاره چهارم پیش از میلاد مس را با گداختن از کانی جدا می کردند و بعد به شکلی که می خواستند در می آوردند. ابزار مسی که از این زمان بدست آمده مقادیر مختلفی از طلا و نقره ، سرب، آنتیموان، آهن، نیکل و قلع را دارا می باشند که می توان چنین نتیجه گرفت که صنعتگران آن زمان برای بدست آوردن مس سنگهای فلزی مختلف را آزمایش می کرده اند و بدین گونه به طور اتفاقی آلیاژهای مس را تولید کرده اند.
« در دوران باستان ابتدایی ترین وسایل مسی از طریق ریخته گری به این نحو ساخته می شده که مس را پس از ذوب بر روی ماسه های مسطح، می ریخته اند و پس از انجماد، به روش چکش کاری سرد، به شکل مطلوب در می آورده اند. با پیشرفت دانش و تجربه انسان قالبها به ترتیب از ماسه، سنگ و سفال ساخته می شده اند»(2). در تصویر 5 طرح قالبهایی دیده می شود که از سنگ ساخته شده و برای ریختن سرنیزه درست شده است متعلق به 2000 سال پیش از میلاد است.نزدیک بودن معادن سنگ قلع در شمال ایران در کوه سهند و در رشته کوه های قره داغ به معادن مس و همچنین وجود معادن قلع در نزدیکی معادن مس انارک و اصفهان و 35 کیلومتری باختر مشهد در رباط الوک بند فهم این مطلب را آسان می کند که چگونه بشر آن زمان آلیاژ مفرغ را به طور تصادفی در اختیار داشت. به تدریج که آلیاژهای مفرغ بر پایه مس شناخته شد، ابزار و ظروف و آثار هنری از مفرغ ساخته می شد. نمونه ابزارهای مسی که از 2500 ق م به بعد بدست آمد نشان می دهد که مقدار قلعی که در این درواقع مفرغ ها وجود داشته 5 درصد بوده که این مقدار به مدت 1000 سال ثابت بوده و بعد از آن به 10 درصد رسیده که این قضیه را ثابت می کند که در آن زمان قلع و مس را به طور جداگانه ذوب می کردند و به این ترتیب آلیاژ دقیقی را بدست می آوردند. در 2000 سال پیش از میلاد مصرف مفرغ رواج پیدا کرده بود که برای ساخت آن ها از قالبهایی از سنگهای نرم استفاده می شد، بدین ترتیب که نیمی از در دوران باستان ابتدایی ترین وسایل مسی از طریق ریخته گری به این نحو ساخته می شده که مس را پس از ذوب بر روی ماسه های مسطح، می ریخته اند و پس از انجماد به روش چکش کاری سرد، به شکل مطلوب در می آورده اند. با پیشرفت دانش و تجربه انسان قالبها به ترتیب از ماسه، سنگ و سفال ساخته می شده اند و (2) در تصویر 5 قالبهایی دیده می شود که از سنگ ساخته شده و برای ریختن سرنیزه درست شده است. متعلق به 2000 سال پیش از میلاد است.
مس
« Cu . فلزی است به رنگ عنابی روشن میخکی، بسیار نرم، با قابلیت هدایت حرارتی الکتریکی خوب. مس و طلا دو فلز منحصراً رنگی هستند. مس ، یکی از چند فلز اصلی محدودی است که به شکل خالص و به مقدار زیاد در طبیعت یافت می شود و مانند طلا از اولین فلزاتی است که بشر آنرا شناخته است (...) کلیه عملیات سرد کاری، مس را سخت و استحکام کششی آن را افزیاش و در عین حال، نرمی آنرا کاهش و قابلیت هدایت آن چند درصدی کم می شود. تا بکاری، نرمی آنرا تجدید و امکان سرد کاری بیشتری را به وجود می آورد. مس با قلع، سری آلیاژهای مفرغ (Bronze) را تشکیل می دهد.» (3)
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 22 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود با لینک مستقیم
دانلودمقاله بررسی سیر تکاملی هنر فلزکاری در ایران ، 
