«بشر چنان حیات وحش را تخریب می کند که می ترسم به زودی یتیم شود» ( تاریخ فلسفه به طنز )
چارلز داروین ( Charles Darwin ) در قرن نوزدهم میلادی نظریه ای را از لحاظ علمی مورد مطالعه و تحقیق قرارداد و صورت بندی نمود که سال ها و بل قرنها پیش به عنوان نظریه ای از طرف فلاسفه و دانشمندان پیشین ارائه شده بود، اگرچه به این معنا و گستردگی مورد تحقیق و کاوش های بشری در نوع امروزی واقع نشده بود . در این راستا داروین با جمع آوری شواهد بسیاردر تایید نظریه تکاملی ، توانست اکثریت جامعه علمی جهان را قانع و متوجه نظریه خود نماید . ادیان نیز با توجه به سابقه کهن و حضور پر رنگ و تاثیر گذارخود در تاریخ بشری ، نسبت به حضور انسان در کره خاکی با دستاورد های انسانی به گونه ای محل نزاع بوده است که با ظهور و حضور چارلز داروین و تلاش او در اثبات ادعای نظریه تکاملی باز نزاع دین( Religion) و علم( Science) رونقی دیگر یافت . در این اثنا نگاه دین اسلام و دانشمندان مسلمان در این رابطه بسیارحائز اهمیت و مهم می باشد. دراین مقاله نه با ادعایی تام و تمام و کامل و جامع در دین اسلام که با ادعای در حد توان سعی می شود تا این مسئله از نگاه مرحوم شهید مطهری در این رابطه به تجزیه و تحلیل پرداخته شود.
دین مبین اسلام به عنوان خاتم ادیان الهی از زمان تاسیس و تثبیت تاکنون با توجه به آموزه های معتنابه خود اعم ازحوزه های انسانی ، اخلاقی ، معرفتی و ... می باشد که داعیه دار هدایت آدمی در تمام اعصار زمان خود و زمان های بعد از خود ، بوده است و تاثیر شگفت و عظیمی بر اندیشه بشر زمان خود و زمانهای بعد از خود داشته است وهمچنان دارد اگرچه همیشه مبداء و کانون واکنش های مهم و اساسی در مقابل نظریات علمی و غیر علمی دوران و روزگاران ، چه به لحاظ تایید و چه به لحاظ تکذیب بوده است . مهمتر آنکه نتایج متعاقب این نزاع و درگیری ها بر سیر تاریخ علوم و اجتماع بعد ازخویش بسیار تاثیرگذار بوده است . فلذا با این ادعای دینی و پیشرفت های دانش بشری در قرون گذشته و قرون اخیر توسط دانشمندان علوم طبیعی ، بی تفاوت بودن دین جایز نبوده و اصولاً دین آمده تا گویی در این مسیر با این بشر خاکی وهوشمند( انسان ) راهنما و یاری دهنده باشد ، اگر چه درگیری ها و نزاع های این قبیل چه در دین مسیح و چه در دین اسلام از موارد شایع و مرسومی بوده است که در تاریخ علم وتاریخ فلسفه وجود داشته و دارد. کافی است کمی حوصله به خرج داده و در این رابطه ( نزاع و درگیری علم و دین ) نگاهی به تاریخ علوم طبیعی وعلوم دینی بیاندازیم [1] تا پی ببریم که چگونه این گونه نزاع ها شکل گرفته اند و نتایج حاصله از آن نزاع ها چه ثمرات و بازتاب هایی را در روابط امروزه ی میان علم و دین و دانشمندان هر دو طیف علم و دین به جای گذاشته است و چقدر در تفاسیر متفاوت از کلام خدا در دین توسط فلاسفه و متکلمان اسلامی در قبال موضوع علم و حساسیت نسبت به آن ، جرح و تعدیل هایی را به همراه داشته است و بواقع انجام شده اند .
2یکی از دستاوردهای علمی قرن نوزدهم که جنجال و سر و صدای بسیاری به همراه داشته نظریه تکامل داروین( Theory of evolution ) بود [2] که به طور اعم مربوط به تمام موجودات زنده و به طور اخص به انسان می پرداخت .اما این انسان همان انسانی است که مخاطب اصلی و ویژه تمام ادیان الهی و غیرالهی بوده و همچنان هست پس ضرورتا ایجاب می کند که دین اسلام در این رابطه و با رویکردی عالمانه و محققانه تجزیه و تحلیل خویش را از این نظریه به معنایی علمی ارائه نماید که :
آیا مبانی علوم جدید و دستاورد های آن از جمله نظریه تکاملی داروین ، در تضاد با مبانی دین اسلام خواهد بود ؟اگر بله چگونه ؟ و اگر خیر چرا ؟
و هر چه در این رابطه با دقت نظر و تامل بیشتری پاسخ گوید تاثیر آن بر مخاطبان اصلی دین ( انسان ) آشکار تر و باعث تقویت بنیه و ایمان دینی آنها می گردد.
3اما از طرف دیگرما با علم زیست شناسی ( Biology) مواجه هستیم که یکی از شاخه های علوم بشری است که از سابقه و تاریخ کهنی برخورداراست تا آن جا که از زمان ارسطو مطرح بوده و خود ارسطو به عنوان فیلسوفی زیست شناس [3] در تاریخ علم (History of science) به خاطر کارهای مشاهده ای( Observation ) و تجربه ای( Empirical) که داشته مطرح و شناخته شده است و کار های بسیار مهمی در این زمینه انجام داده و به ثبت رسانده است ولی درگذرزمان آنچنان که فیزیک( Physics ) رشد و توسعه یافت پیشرفت( Progress) نکرد و چندان تا قرون اخیر مورد توجه نبود. اگر چه برای این مهم دلایل بیشماری می توان بر شمرد اما توضیح این مطلب و تفاوت عمده فیزیک ( Physics ) و زیست شناسی ( Biology) در گذراز تاریخ علوم را به مقال دیگر موکول خواهیم کرد چرا که در این مقال قصد توضیح مطلب دیگری است. شایان ذکر است که پیشرفت های اخیر علم زیست شناسی در یکی دو قرن اخیر و کشفیات جدید و تازه همانا زیست شناسی را در کانون توجه نظریه پردازان ،دانشمندان و فلاسفه علم و غیر علم قرار داد و باعث نزاع های فراوان شد، همانگونه که فیزیک در روزگاری باعث و بانی این نزاع ها بود گویی با پیشرفت علم زیست شناسی همه نگاه ها متوجه دستاورد های زیست شناسی شده است و کم کم فیزیک جایگاهش را در مباحث مهم فلاسفه به خصوص فلاسفه علم( تجربی و یا دینی ) به زیست شناسی می دهد .
4- دراین میان نظریه تکامل با قدمت یکصد و اندی سال که دارد و با شواهد و قراینی که چارلز داروین( Charles Darwin ) بدست آورده به واسطه حضور در این عرصه غلیان مباحث این نزاع ها را آتشناک تراز قبل نمود و توانست در مدت زمانی اندک نقل دهان همه مباحث و محافل و مجالس علمی و دینی گردد . [4] از جمله مکاتب و ادیانی که به این موضوع و ترویج آن واکنش نشان داد دین مسیحیت( Christian ) و اسلام( Islam ) بودند گویی به گونه ای مستقیم با تعالیم این ادیان به نزاع بی پایانی پرداخته بود و مدافعان دین و دیانت را بیش تر از پیش بر مسئولیتشان می افزود چرا که می بایست به این ابهام و نزاع پیش آمده پاسخ مدقنی می دادند که هم در خورآموزه های دینی و هم در شان علم و عالمان علوم تجربی باشد. این مباحث و منازعات هنگامی بیشتر نمایان گشت که صدق نظریه داروین( Charles Darwin ) در مورد اصل و نسب انسان مطرح شد و این تصویر که شاید انسان از نسل میمون باشد بسیاری را برآشفت. [5] چرا که در صورت حقیقت داشتن نظریه تکامل داروین باید ماخذ و منابع تازه ای برای ارزشهای معنوی انسان جستجو کرد . [6]
شامل 17 صفحه word
دانلود تحقیق تکامل از دیدگاه مطهری و داروین
