لینک پرداخت و دانلود "پایین مطلب:
فرمت فایل: word (قابل ویرایش)
تعداد صفحه: 125
فهرست مطالب:
بیست و یک : پدیدار شناسی علم تفسیری Hermenuties نظریه دریافت Reception theory
بیست و دو : ساخت گرائی و نشانه شناسی
بیست و سوم: 4- مابعد ساختگرائی
بیست و چهارم: نقدتکوینی
گوستاورودلر
شرح حالا اثر ادبی
پیش متن
نقد عر ب
مقدمات و تعریفات
از گذشتة ادبی ایران
قسمتی از متن:
این رکود و انحطاط که در عهد استیلای تاتار در ادب و فرهنگ« عرب و اسلام» آغاز شد، در دورة استیلای خلفاء آل عثمان به نهایت رسید و لغت و ادب عربی در عهد سلطنت و خلافت ترکان، هیچ مروج و مشوقّی نداشت و سخت عرضة انحطاط بود . جز اینکه در ین دوره شهاب الدین خفاجی( متوفی 69- 11 هجری) ریحانه الالبّاء را در احوال شاعران معاصر خویش نوشت و در آن تا حدی شیوة ثعالبی در یتیمه الدهر رفت و نیز طاشکبری زاده( متوفی در 698 هجری )الشائق النعمانیه را با سلوب و فیات الاعیان ابن خلکان تصنیف کرد. نیز از کسانی که ذکر نام آنها در بین ادباء این دوره دراینجا لازم است، یوسف بدیعی است متوفی در 1073 از اهل دمشق، که از ادباء مهم عصر خویش بوده است و دو کتاب انتقادی جالب در باب متنبی و ابوتمام دارد،که درهر کدام، تتبعی و تحقیقی انتقادی در باب یکی از این دو شاعر کرده است و هر دو کتاب مهم و جالب و تا حدی بدیع و تازه است(42).
ازاوایل قرن سیزدهم هجری، اندک اندک تحولی در احوال ممالک و اقوام عربی پدید آمد، مصر در دنبال حملة ناپلئون، و علی الخصوص در عهد حکومت محمدعلی و احفاد او یا تمدن وفرهنگ اروپایی ارتباط یافت در تونس و الجزایر بین اعراب و فرانسوی ها روابط صلح و جنگ پدید آمد شام و لبنان و عراق، با ضعف و فتوری که در دربار عثمانی بود، از تمدن و سیاست اروپا برکنار نماند. انشاء مدارس جدید در مصر و سپس در شام و لبنان و تأسیس جراید و مجلات در اکثر بلاد مهم عربی موجد نهضت و تحولی درکار علم و ادب گشت ظهور شرق شناسان و اهتمام آنها در احیاء لغت و ادب عربی نیز از اسباب تقویت آن نهضت علمی و ادبی شد. تأثیر این احوال در ادب عربی البته درخور انکار نیست. علی الخصوص که آشنایی با فرهنگ و تمدن فرنگی ابواب تازه ای در ادب و فرهنگ برروی اعراب گشود. بعضی از شعراء اندک اندک درصدد برآمدند قیود و سنن قدیم را در شعر و ادب متروک نمایند و به مضامین و معانی تازة وطنی واجتماعی توجه کنند این امور رفته رفته تحولی را در ادب عربی پدید آورد که ناچار در نقادی و سخن سنجی نیز انعکاس یافت( 43).
در لبنان کسانی مانند بطرس البستانی و احمد فارش اشدیاق که با معارف فرنگی آشنایی داشتند در آثار خویش تا حدی به شیوة نقد فرنگی نزدیک شدند. شیخ ناصیف یازجی ا زادباء لبنان به نقد لغوی توجه کرد و به شرح بعضی دواوین پرداخت. عقدالحجمان در فنون بلاغت از آثار اوست و هموست که به مناسبت طبع مقامات حریری، نامه یی انتقادی و دقیق به سیلوستر دوساسی شرق شناس معروف نوشت و در آن ملاحظا انتقادی جالبی اظهار کرد. اب لویس شیخواز از آباء سیوعی و از ادباء لبنان در نشر ادب عربی اهتمام ورزید. شعراء النصرانیه او کتابی است تحقیقی و مشحون از فواید تاریخی وانتقادی اما از روح تعصب خالی نیست علم الادب او نیز در بیان فنون بلاغت و ادب شیوه یی تازه دارد. جرجی زیدان نویسنده و مورخ و محقق معروف نیز کتابهای مهم و جالب تصنیف کرد. تاریخ آداب اللغته العربیه او تاریخی مشحون از فواید ادبی است و در مجلة الهلال نیز ذوق انتقادی علمی دقیق و معتدلی از خود نشان داده است چند تن دیگر از ادباء شام و مصر را دراین دوره می توان ذکر کرد که روح نقادی داشته اند اما نهضت درست نقد و نقادی اخیر درواقع آورده و پروردة مساعی چندتن از ادباء و نویسندگان متأخر و معاصر مصرست که در ین کار اهتمام خاص بکار برده اند و آثار مهم باقی نهاده اند.
از جمله این نقادان یکی ابراهیم مازنی است متوفی در 1949 میلادی که با ادب و فرهنگ انگلیسی آشنایی داشت و خود شاعر بود و نیز به شیوة مارک تواین قصه هایی می نوشت. از کتب انتقادی او الشعر و غایانه و بشاربن برد را می توان نام برد. مجموعه مقالات او نیز که تحت عنوان حصادالسهشیم و قبض الریح به طبع رسیده است، متضمین فواید انتقادیست. وی با عباس محمود العقّاد نویسنده و نقاد دیگر مصری از جهت بعضی مبادی شباهت بسیار دارد و یک چند نیز با او همکاری داشته است و الدیوان را در نقد شعر بعضی شاعران معاصر به همکاری او تألیف کرد. ابن عقاد خود نیز از نویسندگان و شاعران بزرگ معاصر مصرست و آنچه آثار او را جلوة خاصی می بخشد ذوق حقیقت جویی و آزادی طلبی اوست. حتی در نظر او« ادب و هنر، عالیترین جلوه و بیان روح آزادی و آزادگی است.»(44)
ازجملة آثار او کتابی است به نام شعراء مصر و بیئاتهم فی الجمیل الماضی و در آغاز آن می گوید که در بین هر قومی وهر دوره یی جهت نقد شعر و ادب معرفت محیط ضرورت دارد اما این ضرورت در مورد مصر بیشتر است خاصه وقتی که سخن از شعر و ادب نسل گذشته آن در میان باشد. خود وی، در آن کتاب توجه و اهتمام بسیاری در وصف احوال محیط شاعران بکار برده است در کتاب دیگرش، موسوم به ابن الرومی، حیاه و شعره عقاد گذشته از محیط خارج به احوال باطنی و نفسانی نیز توجه دارد و این کتاب او را از بعضی جهات شیوة بحث و نقد هازلیت نقاد و نویسندة انگلیسی را به خاطر می آورد و عقاد ظاهراً به شیوة او نیز نظر داشته است.
دیگر از نقادان معاصر مصر محمدحسین هیکل یک نویسنده و محقق و منتقد اجتماعی است که نویسندة جریدة معروف السیاسه بود و در آن مقالات جالب و مهم داشت ازمقالات ادبی و انتقادی او مجموعه یی بنام فی اوقات الفراغ منتشر شده است که متضمن نکات و فواید مهم است. محمدحسن هیکل از پیشقدمان تحول و تجرید ادب مصری بشمارست و به سبب آنکه خود با لغت و ادب فرانسوی انس و علاقه دارد، در نشر و ترویج افکار و اسالیب ادباء و شعرا آن قوم در بین مصری ها سعی بسیار ورزیده است. در نظر وی، معارف و فرهنگ تمام اقوام عربی، فرهنگ و معارف واحدی است و البته همة اعراب در جمیع اقطار باید در توسعه و تقویت آن بکوشند و این امر مانع از آن نیست که هر یک از اقوام وطوایف عرب نیز باید خود ادب خاصی بوجود بیاورد و در نشر و تکمیل آن سعی و جهت بکار برد. باری تجدید حیات ادب عربی در نظر وی امری مهم محسوبست و راهش هم همین است که به الفاظ کهنه و دشوار آشنا باشد بلکه ادیب واقعی کسی است که بتواند افکار ومعانی را در کسوت الفاط چنان عرضه نماید که طراوت و زیبایی آن معانی از ورای کسوت لفظ نیز محسوس و مشهود باشد و بنابراین هر قدر الفاظ ساده تر باشد در گوش لطیف تر و بادل نزدیک تر و در خاطر آویزنده تر خواهد بود(45).
دیگر از نقادان و محققان معاصر عصر احمدامین بود، متوفی در سال 1373 هجری که در نشر ادب و تاریخ عرب اهتمام می ورزید و با ادب و فلسفة اروپا آشنایی داشت. مهمترین اثر او تألیف سلسله کتابهایی بود بنام فجرالاسلام، ضحی الاسلام، ظهرالاسلام، و یوم الاسلام، در تاریخ تمدن و فرهنگ اسلامی، که در تألیف آن قواعد و اصول نقد تاریخی را با بیانی لطیف بکار برده بود. کتابی نیز بنام النقدالادبی در تاریخ و اصول نقادی و سخن سنجی دارد. مجموعه مقالات او نیز تحت عنوان فیض الخاطر در هشت مجلد بطبع رسیده است که متضمن فواید نقادی مهم است( 46). آخرین نقاد مشهوری که ذکر او درین صحایف ضرورت دارد طه حسن ادیب ونویسندة نابینای معاصر مصرست که بعضی آثار او به زبانهای فرنگی نیز ترجمه شده است و عقاید و آراء او در جمیع اقطار عرب مشهورست. در نقادی و سخن سنجی، طه حسین به شیوة نقادان فرانسوی، خاصه سنت بوو و تن و برون تیر گرایش دارد و طرق و اسالیب آنها را در نقد عربی غالباً پیروی می کند، الا اینکه در نقد او تکیه همه بر علم و عقل نیست ذوق و عاطفه نیز جای خویش دارد، و همین نکته از مزایای نقدی او بشمارست. باری، طه حسین در شیوة نقادی خویش، علی الخصوص در آنچه دراوایل حال نوشته است به تتبع اسلوب نقادان فرانسوی توجه خاصی داشته است و یک مجموعه مقالات موسوم به حدیث الاربعاء او حتی از جهت نام و عنوان نیز، مفاوضات دوشبنه اثر نسبت بوو و نقاد مشهور فرانسوی را بخاطر می آورد. نیز از مقالات انتقادی او مجموعه هایی چند به نام من حدیث الشعر و النثر، الوان و نقد و اصلاح منتشر شده است که متضمن فواید انتقادی بسیارست. از آثار مهم انتقادی او ذکری ابی العلاء، مع المتنبی و، فی الادب الجاهلی را می توان نام برد که همه مشحونست از نکته سنجی های لطیف و تحقیقات تاریخی و ادبی جالب در آثار طه حسین، خاصه آثار انتقادی او، روح شک و ذوق تازه جویی بهم درآمیخته است و غالباً آراء و قضاوتهای او در باب شعراء و ادباء و، متکی بر تحقیق و تجربه شخصی است و از حکم ذوق و پسند خود او حکایت دارد. کتاب فی الادب الجاهلی او انتشارش غوغای بسیار به راه انداخت و ادیبان و استادان عصر بر آن طعن و ایراد بسیار کردند و گفتند که او خواسته است با انکار شعر و ادب جاهلی، درواقع تمام ادب و تاریخ ولغت و سخن و مفاخر قوم عرب را انکار نماید و در رد آن مقاله ها و کتابها نشر کردند اما هر چند آراء و عقاید طه حسین در آن کتاب از غلو و مبالغه خالی نیست لیکن لحن قاطع و بیان لطیف و ساده یی که در آن هست، ارزش و اهمیت بسیاری بدان بخشیده است( 46).
معهذا نقد جدید عربی، و همچنین آنچه مخصوصاً در طی سی سال اخیر در شعر عربی بوجود آمده است تا حد زیادی به تأثیر سرمشق های اروپایی و تقلید مکتب های غربی مدیونست چنانکه تأثیر امثال والت ویتمن در شیوة سخن شاعران مهجر- شعر مهاجران عرب در آمریکا- و تأثیر تی. اس. الیوت در آثار پاره یی شاعران دیگر که رهایی از گرایشهای رمانتیک و جدایی از قالبهای کهنه ومعمولی را لازم شمرده اند پیداست و اینهمه نقد جدید عربی را صورتی تازه داده است(47).
تحقیق پدیدار شناسی