مطالعه و بررسی فرسایش و رسوب حوزه ایزمان، در راستای شناسایی پتانسیلها و استعدادهای منطقه و به طور کلی وضعیت موجود و تعیین اولویت مناطق و برنامه‌ریزی براساس مجموعه عوامل و فاکتورهاست صورت گرفته است. شدت و ضعف فرسایش، در چگونگی استعداد منطقه و پتانسیلهای تولیدی منابع آب و خاک مؤثر است. لذا برنامه‌ریزی صحیح برای بهره‌برداری مطلوب از منابع، وقتی میسر است که شناخت نسبی از وضعیت فرسایش در منطقه کسب گردد. پراکنش انواع، اشکال و شدت فرسایش باید مشخص شود. زیرا نوع مبارزه در مناطقی که تحت تأثیر فرسایش آبی یا بادی قرار دارند کاملاً متفاوت است. روشهای پیشگیری فرسایش سطحی و شیاری با فرسایش خندقی و سایر اشکال فرسایش یکسان نیست. میزان فعال بودن هر یک از اشکال فرسایش نیز در برنامه‌ریزی مؤثر است. علل بروز هر یک از اشکال فرسایش، در مناطق مختلف متفاوت است که به منظور مبارزه با فرسایش، شناسایی عامل یا عوامل تشدید کننده، اجتناب ناپذیر می‌باشد.
از طریق اندازه‌گیری و آنالیز مقدار رسوبات خروجی نیز می‌توان به شدت و ضعف فرسایش در منطقه پی برد. به طور کلی برای بررسی وضعیت فرسایش، موارد ذیل در حوزه مورد ارزیابی قرار گرفته است:
- طبقه‌بندی و پراکنش اشکال و شدت فرسایش
- محاسبه و تعیین رسوبدهی و فرسایش ویژه
- تعیین عوامل مؤثر در فرسایش خاک و رسوبدهی و تعیین اولویت مناطق مختلف از نظر شدت فرسایش و رسوبدهی
- تعیین و برآورد میزان کمی و کیفی تولید رسوب.
-1- موقعیت و وسعت حوزه
حوزه آبخیز ایزمان در 70 کیلومتری شمال شرقی شهرستان بجنورد قرار دارد. وسعت کل منطقه 6/81 کیلومترمربع است و از نظر مختصات جغرافیایی در محدوده طولهای 27َ 50 تا َ34 57 شرقی و عرضهای َ45 37 تا 52َ 37 شمالی واقع شده است. این حوزه از نظر تقسیم بندی کلی حوزه های آبریز، در داخل حوزه آبخیزاترک قرار می گیرد.
حوزه آبخیز ایزمان دارای 12 زیرحوزه هیدرولوژیکی، 11 زیرحوزه غیرهیدرولوژیکی و 9 زیرحوزه تجمعی می باشد. زیرحوزه E'22 با 68/7 کیلومترمربع دارای بیشترین مساحت و زیرحوزه E'10 با 83/0 کیلومترمربع از کمترین مساحت برخوردار می باشند.
-2- جمع آوری اطلاعات وبررسی نقشه های مورد نیاز اعم از نقشه های توپوگرافی، زمین شناسی، شیب، جهت و ........
در مطالعه فرسایش و رسوب از اطلاعات ونقشه های مختلف استفاده گردیده است.
- نقشه های توپوگرافی با مقیاس 1:50000
-عکسهای هوایی حوزه با مقیاس 1:20000
- استفاده از تصاویر ماهوره ای لندست
- استفاده ازنقشه زمین شناسی وژئومرفولوژی
- استفاده ازنقشه خاکشناسی
- استفاده ازنقشه پوشش گیاهی
-استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS
9-3-بررسی سوابق مطالعاتی انجام شده درمنطقه وارائه خلاصه ای از آن
درحوزه های اطراف، مطالعات مختلف منابع طبیعی وآبخیزداری همچون مطالعات تفضیلی واجرایی آبخیزداری حوزه آبخیز تازه قلعه فاز1و2، حوزه پسین دره، پشنده، طرح مرتعداری حوزه بشدره و ... تا کنون انجام شده است. همچنین توسط اداره مهندسی اداره کل منابع طبیعی استان خراسان رضوی نقشه فرسایش استان خراسان ومنطقه یاد شده در مقیاس 100000 :1 تهیه شده است
9-4-روش کار (متدولوژی)
تهیه نقشه اشکال و پراکنش فرسایش در حوزه ایزمان در سه مرحله انجام شد.
مرحله اول: بررسی کمی و کیفی آمار وجمعآوریآمارجدید
- عکسهای هوایی با مقیاس 1:20000 مربوط به حوزه تفسیر شد و مسائل مربوط به فرسایش، از قبیل تراکم آبراهه‌ها در واحد سطح، لغزشها، واریزه‌ها، فرسایش کناره‌ای در حد امکان مشخص گردید.
-محدوده‌های برداشتی از عکسهای هوایی بر روی نقشه‌های توپوگرافی در مقیاس 1:20000 منتقل گردید.
نقشه ژئومورفولوژی به عنوان مبنای کار قرار گرفت و هر یک از واحدها با یک کد مشخص گردید. حوزه مورد مطالعه دارای دو واحد کوهستان و تپه ماهور می باشد. در واحد کوهستان تعداد 5 تیپ لیتولوژیکی شامل تیپ های سرچشمه، سنگانه و ایتامیر، لسی و آبرفتی تفکیک گردید و در مجموع تعداد 9 رخساره ژئومرفولوژی نیز در این تیپ ها تعیین شده است. بیشترین وسعت رخساره های ژئومرفولوژی متعلق به رخساره فرسایش آبی با رخنمون کمتر از 25 درصد در تیپ ایتامیر می باشد.
واحد تپه ماهور دارای 3 تیپ لیتولوژیکی شامل تیپ شیلی- ماسه سنگی سنگانه، تیپ لسی و تیپ آبرفتی بوده که در مجموع تعداد 4 رخساره ژئومرفولوژیکی در آنها تعیین گردید. رخساره فرسایش سطحی و شیاری دارای بیشترین وسعت در واحد تپه ماهور می باشد. مناطق جنوبی حوزه از روستای ایزمان سفلی تا خروجی حوزه محدوده تپه ماهور را تشکیل می دهد.
اراضی دیمزار در حوزه درمساحتی حدود 54/328 هکتار عموما بر روی سازندهای لسی گسترش دارند با توجه به اینکه یکی از اهداف مهم در این بررسی کنترل فرسایش ورسوب می باشد و این اراضی غالبا درجهت شیب شخم خورده و از این طریق درمعرض تخریب وفرسایش قرار می گیرند، لذا اصلاح کاربری وشخم صحیح می تواند نقش موثری در کاهش فرسایش این اراضی داشته باشد.
در کل می توان گفت که عوامل تکتونیکی، اقلیم، فرآیندهای فرسایشی و عوامل انسانی به ترتیب نقش مهم و ارزنده ای در ایجاد تغییرات در سیمای مرفولوژیکی دارند.
مرحله دوم-عملیات صحرایی
براساس کارهای انجام شده در مرحله قبل، با هدف تطبیق نقشه با طبیعت و برداشت مستقیم موارد موردنیاز، عملیات صحرایی انجام گرفت.
بدین منظور، کلیه مدارک موجود شامل عکسهای هوایی، نقشه‌های توپوگرافی 1:20000 و نقشه‌های زمین‌شناسی، ژئومورفولوژی با طبیعت تطبیق داده شد و ضمن رفع تناقضات احتمالی برای هر واحد ژئومرفولوژی مستقیماً فرم مربوط به روش B.L.M تکمیل گردید. در روش B.L.M هفت فاکتور مربوط به بررسی فرسایش سطحی، بررسی لاشبرگ سطحی، بررسی پوشش سنگی زمین، بررسی آثار تخریب در سطح زمین، بررسی فرسایش شیاری، بررسی آثار جریانهای سطحی و بررسی فرسایش خندقی انجام می‌گیرد.
با توجه به بررسی فاکتورها، اشکال فرسایش مشخص وحداکثر سه شکل فرسایش که غالب بوده‌اند برای هر واحد فرسایشی ارائه شده است.
مرحله سوم- آنالیز اطلاعات و برداشتها و تهیه نقشه نهایی فرسایش
براساس برداشتهای صحرایی، تناقضات و خطاهای اولیه در فرمها و نقشه‌های مقدماتی اصلاح و نقشه نهایی اشکال و پراکنش آن رسم گردید.
نقشة تیپ های فرسایشی به محیط GIS وارد و مساحت هر یک از اشکال در هر زیرحوزه مشخص و درجدول مربوط ثبت گردید.
در نهایت براساس مجموعه اطلاعات جمع‌آوری شده، گسترش هر یک از اشکال فرسایش در هر زیرحوزه مشخص و اطلاعات مربوط به وضعیت زمین‌شناسی، خاک، توپوگرافی، پوشش گیاهی، نوع بهره‌برداری از اراضی و اقلیم برای آن تعیین گردید و با توجه به مجموعه شرایط مذکور، علت و یا علل فرسایش و راه‌حلهای عمومی مبارزه با فرسایش ارائه شد.
9-5-توصیف اشکال فرسایش (سطحی,شیاری,خندقی و....) موجود درحوزه ورتبه بندی آنها با توجه به شدت بروز وعلائم فرسایش
بررسیهای به عمل آمده بیانگر آن است که پراکنش تیپهای فرسایشی، رابطه مستقیم با عواملی از قبیل جنس تشکیلات زمین، وضعیت خاک، میزان و نوع ریزشهای جوی، وضعیت توپوگرافی و پوشش گیاهی، نحوه بهره‌برداری از اراضی و… دارد. به عبارتی هر منطقه براساس فاکتورهای مذکور استعداد و پتانسیل بروز یکی از اشکال فرسایشی را دارد. بدیهی است روشهای پیشنهادی
شامل 65 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود تحقیق مطالعه و بررسی فرسایش و رسوب حوزه ایزمان