مشاوره و میزان موفقیت مشاوران در آموزشگاهها
فهرست مطالب
- عنوان
- سپاسگزاری
- فصل اول- مبادی تحقیق Introduction
- مقدمه
1- موضوع تحقیق و تبیین أن
2- تعریف مسئله مورد پژوهش
3- هدف تحقیق
4- ضرورت تحقیق
5- محدودیتها و مشکلات تحقیق
6- واژه ها واصطلاحات تحقیق
فصل دوم- سابقه تحقیق Research –literature
الف- سابقه نظری تحقیق
ب- تعریف راهنمایی
2- انواع راهنمایی
3- راهنمایی تحصیلی
4- راهنمایی شغلی
5- راهنمایی شخصی
6- راهنمایی فردی
7- راهنمایی گروهی
8- تفاوت راهنمایی و مشاوره
9- پرونده تحصیلی – تربیتی
10- مشاوره متخصصان راهنمایی
11- مشاور موفق
12- وظایف مشاور
13- سابقه راهنمایی و مشاوره در جهان
14- سابقه راهنمای ایران
الف- تمهید مقدمات برای اجرای برنامه راهنمایی
پ- برنامه راهنمایی قبل از انقلاب
ج- برنامه راهنمایی بعد از انقلاب
ب- سابقه علمی تحقیق
1- سابقه علمی تحقیق در جهان
روش جمع آوری اطلاعات در این تحقیق
د- روش تحقیق
1- تعریف روش تحقیق
2- انواع روش تحقیق
3- روش این تحقیق
- فصل سوم روش تحقیق Research Method
الف- فرضیات
ب- تعریف فرضیه
2- انواع فرضیه
3- فرضیات این تحقیق
ب- جامعه آمار و نمونه گیری
1- تعریف جامعه آماری
2- جامعه آماری این تحقیق
3- تعریف نمونه گیری
4- انواع نمونه گیری
5- نمونه گیری در این تحقیق
ج- جمع آوری اطلاعات
1- تعریف روش جمع آوری اطلاعات
2- انواع روشهای جمع آوری اطلاعات
3- روش جمع آوری اطلاعات دراین تحقیق
د- روش تحقیق
1- تعریف روش تحقیق
2- انواع روش تحقیق
3- روش این تحقیق
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل اطلاعات Resarch Analysis
تجزیه و تحلیل سئوالات 1تا 26 تستی پرسشنامه
2- تجزیه و تحلیل سئوالات تشریحی پرسشنامه
فصل پنجم: نتیجه گیری Conclusion
1- نتیجه این تحقیق
2- پیشنهادات و نظرات اصلاحی
3- خلاصه تحقیق
4- فهرست منابع
5- پیوست نمونه پرسشنامه
سپاسگزاری
تحقیق حاضر بی شک تحقیقی است از همکاری های صمیمانه و صادقانه دوستان و همکاران فرهنگی و تعدادی از دانش آموزان عزیز و بزگوار که صادقانه و با صراحت تمام به پرسشنامه جواب دادند ابتدا قبل از هر چیز از خداوند منان و سبحان که این توفیق را به پژوهنده داد تا این تحقیق را به پایان خودش نزدیک سازد نهایت تشکر و سپاسگزاری را دارم پس از هسته مشاوره اداره و همچنین مدیران مدارسی که از ابتدای کار این پژوهش تا پایان با راهنمائی ها و ارشاداتشان حقیر را یاری رسانده اند صمیمانه تشکر و قدردانی می کنم.
از همکاران فرهنگی بخصوص مشاوران گرامی تعدادی از دبیرستانهای مورد تحقیق که نهایت همکاری را در ارائه نظرات دانش آموزان دانشته اند کمال تشکر و قدردانی را دارم در پایان از همه افرادی که از ابتدا تا انتهای این پژوهش حقیر را مساعدت نموده اند تشکر و قدردانی می کنم.
پژوهنده
ضرورتهای فرهنگی و اجتماعی مشاوره و راهنمایی نقش آن در پویایی جامعه، مردم گسترش کمی و کیفی آن در سرتاسر ایران و بهره وری مطلوب از خدمات راهنمایی نیاز حیاتی مدارس، خانواده ها، مراکز شغلی و تمام اقشار جامعه را به راهنمایی و نقش و جایگاه مهم آن را در جامعه مشخص می کند. امید داریم با بذر طراوت مشاوره و راهنمایی گلهای شادمانی و رضایت را به چهره خانواده ها و تمام اقشار ببینیم و فرزندانمان این گلهای پرطراوت و نسل انقلاب در تحصیل و در زندگی و درس و اهداف با رهنمودهای مشاورین به سوی سعادت و ترفی خود در کشور گام بردارند. مشاورین باید بتوانند شتابی در این چرخ تعلیم و تربیت کمی و کیفی آن بدهند اگرچه شغل مشاوره و راهنمایی در ایران به علت نوپا بودن اقدمهای اولیه خود را برمی دارد و مطبوعات و رسانه ها نیز کمتر بدان می پردازند. مشاورین برآنند که اولاً بتوانند گره گشای معضلات جوانان و خانواده ها باشند و ثانیاً در تعلیم و تربیت و سازندگی و خدمات بر مردم هر چه بیشتر سهیم باشند. درسالهای آینده مدارس، خانواده ها، و جامعه ما طعم شیرین راهنمایی را چشیده و اثر روحبخش آن را خواهند دید.
مدارس، خانواده ها، و جامعه ما طعم شیرین راهنمایی را چشیده و اثر روحبخش آن را خواهند دید.
اگر بخواهیم میزان موفقیت مشاوران را از ابتدا ی شکل گیری نقش مشاوره در نظام جدید بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی بررسی کنیم باید به وظایف و فعالیت های مستمر مشاوران آشنا باشیم. که ذیل اهم وظایف این گروه مشخص گردیده:
1- شرکت فعال در شوراهای مدرسه و ستاد تربیتی در راستای ارائه خدمات راهنمایی و مشاوره
2- شرکت در جلسات عمومی انجمن اولیاء و مربیان و جلوگیری از کمکها و مساعدتهای اولیه در زمینه ارائه خدمات راهنمایی و مشاوره
3- تدریس درس آشنایی با برنامه ریزی تحصیلی – شغلی و انجام وظیفه در راستای تحقیق اهداف درس به شرح ذیل:
الف: آشناکردن دانش آموزان با نظام جدید متوسطه در رشته های تحصیلی و ضوابط ورود به آنها و ارتباط رشته های مذکور با رشته های دانشگاهی و بازار کار
ب: ارائه اطلاعات به دانش آموزان از طریق بازدید از محیط کار با بروشور های شغلی – نمایش فیلم، روزنامه دیواری و دعوت از صاحبان حرف و مشاغل جهت ایراد سخنرانی
ج: آگاه کردن دانش آموزان نسبت به روشهای علمی جمع آوری اطلاعات شغلی و آشناکردن آنان با مراکز مهارت آموزی و کاریابی
د-گردآوری اطلاعات لازم از طریق نهادهای زیربط در زمینه امکانات، نیازمندیهای شغلی در بخش صنعت – خدمات کشاورزی و ارائه آن به دانش آموزان و اولیاء آنها
4- همکاری با کادر مدرسه در موارد زیر:
الف: پیشگیری از مشکلات اخلاقی و رفتاری دانش آموزان
ب: شکوفابودن استعدادهای دانش آموزان
5- انجام مشاوره فردی بمنظور بررسی مسائل و مشکلات تربیتی و تحصیلی آنان
6- انجام مشاوره گروهی جهت بررسی و رفع مشکلات تربیتی و تحصیلی و تعیین رشته
7- اجرای آزمونهای خاص به نسبت موقعیت ها و موارد( هوش – استعداد- رغبت شغلی)
8- همآهنگی لازم با معاونین و دفترداران در تکمیل پرونده تربیتی و تحصیلی
9- انجام پروژه مربوط به هدایت تحصیلی دانش آموزان
10- تنظیم کارت مربوط به مشکلات موردی دانش آموزان
11- ارجاع دانش آموزانی که دارای مشکلات حاد هستند به سازمانها و مراکز تخصصی زیربط
12- ارائه آمار و اطلاعات مربوط به وضعیت دانش آموزان به واحدهای ذیربط در منطقه
13- کمک به مدیران و کارکنان مدرسه جهت استفاده از کمک های غیرنقدی مردمی انجمنها، سازمانها، نهاد برنامه های موجود درمنطقه برای حل معضلات دانش آموزی
14- تکمیل دفتر ثبت فعالیتها و ارائه گزارش کار به مسئولین ذیربط
15- شرکت در دوره های بازآموزی و سمینارها
16- تشکیل جلسات توجیهی برای والدین با توجه به ماده 4 آئیننامه هدایت
17- با توجه به ماده 15 آئین نامه هدایت تحصیلی ارائه نمودن اطلاعات کامل در مورد مسائل نظام جدید و هدایت تحصیلی به دانش آموزان و آشنانمودن آنها با توانائیها و استعدادهایشان در رابطه با انتخاب رشته تحصیلی با توجه به پرونده تربیتی تحصیلی
18- مطالعه ی دقیق کلیه بخشنامه ها و دستورالعمل های ارسال شده مرتبط با وظایف مشاوره
فصل اول مبادی تحقیق
1- بررسی میزان موفقیت مشاوران در دبیرستانهای پسرانه ناحیه 4 کرج
مشاوره به معنی همکاری کردن و رأی و نظر فرد متخصص و آگاه را درانجام کاری خواستن است.
مشاوره نیز همچون راهنمایی تعریف یگانه و یکسانی که مورد قبول همه متخصصان باشند ندارد. و از دیدگاههای صاحب نظران به طریق متعددی تعریف شده است. گروهی از متخصصان مشاور را ازدیدگاه مدل طلبی تعریف کرده و معتقدند مشاوره فعالیتی تخصصی است که به تخشیص مشکل کنشی و ارائه درمان به آن می انجامد از این دیدگاه مشاور که فردی آگاه و متخصص در شناخت و حل مسائل روانی است و نقش بسیار فعال و تعیین کننده ای دارد و اوست که شکل را تشخیص می دهد و سپس برای آن درمان ارائه می دهد و نقش فعالیت مراجع که انسانی دردمند و نیازمند به کمک است به حداقل کاهش می یابد به این شیوه از آزمونهای روانی برای تشخیص مشکلات به میزان زیادی استفاده می شود و مهارت و صلاحیت های فنی وتکنیکی مشاور در حل مشکلات مراجع نقش به سزایی دارد.
به نظر پاترسون(1) ( 1974) مشاور جریان کمکی تخصصی بین مراجع و مشاور است مراجع شخصاً قادر به حل مشکلات روانی خود نیستند و برای دریافت کمک به منظور حل مشکلش از مشاور که در حل مشکلات روانی مهارت دارد یاری می طلبد. رابطه مشاوره ای که در آن مراجع احساس امنیت و اعتماد می کند از اهمیت بسزایی در حل مشکل برخوردار است در این معنی مشاور یکی از خدمات اصلی و اساسی راهنمایی محسوب می شود و با پند و اندرزدادن به مراجع کاملاً تفاوت دارد.
به نظر آرباکل(1)(1977) در مشاوره برقراری رابطه حسنه بین مراجع و مشاور اهمیت بسزایی دارد و باعث می شود که مراجع با تجزیه و تحلیل و شناخت رفتارش نحوه ایجاد رابطه صحیح با دیگران را یاد بگیرند اهداف زندگی و نکات قوت و ضعف خود را بشناسند و براساس آنها به طریقی عمل کند که نیازهایش را بطور معقولی برآورده سازد از این رومشاوره رابطه یاری دهنده ای است که به تغییر در اعتقادات و نگرشها و نهایتاً در شیوه زندگی فرد می انجامد. می توان گفت که مشاوره فعالیتی تخصصی، هدفدار و پویا بین مراجع( فرد مشکل دار) و مشاور( کسی که در برقراری رابطه حسنه و حل مشکلات روانی تخصص دارد.) است که در آن مراجع در یک جو مملو از تفاهم و همدلی آزادنه و صادقانه به طرح مشکلش با مشاور می پردازد و پس از تجزیه و تحلیل موضوع و خودشناسی بیشتر و عمیق تر با کمک مشاور به تصمیم گیری مناسب و نهایتاً حل مشکل موفق می شود. در مشاهده
اولاً: برقراری محیطی سرشار از امنیت و تعامل پویا بین مراجع و مشاور ضروری است. ثانیاً مشاور نقش کمک دهنده و نه تحمیل کننده ای برعهده دارد.
ثالثاً هدف مشاور خودشناسی بیشتر و یادگیری و تصمیم گیری مناسب و قبول مسئولیت مراجع است. رابعاً مراجع از طریق مشاهده شیوه های انتخاب و طرح ریزی و ادامه یک زندگی معقول وموفقیت آمیز را می آموزد و در آینده خود می تواند مشکلاتش را حل کند و برای هر مشکلی به مشاور مراجعه نکند.(1)
بعقیده پاترسون مشاوره قسمتی از برنامه راهنمایی تحصیلی است اما بخش اعظم این برنامه را تشکیل می دهد.(6) مشاوره هسته اصلی خدمات راهنمایی تحصیلی، حرفه ای، و سازشی است. علاوه بر آن مشاوره عالی ترین و برجسته ترین فعالیت متبحرانه برای فرد متخصص در امور راهنمایی و استخدامی است(2) .
2 - تعریف مسئله مورد پژوهش
همانطور که از موضوع تحقیق برمی آید هدف بررسی میزان موفیت مشاوران از چند سال اخیر( از سال 1370 تاکنون) می باشد. به دلیل عدم موفقیت این گروه در سال های قبل و اوایل انقلاب قصد این است که در این تحقیق ضمن بررسی میزان موفقیت مشاوران علل موفقیت یا عدم موفقیت روشن گردد. از شواهد اینگونه برمی آید که یکی از دلالیل عدم موفقیت مشاوران در سالهای گذشته عدم رازداری مشاوران در جهت هدایت تحصیلی و شغلی و تربیتی بوده است هراس دانش آموز از مشاور از دیرباز بعنوان یکی از معضلات که منجر به تشدید فاصله مشاور و دانش آموز می گردد شده و از طرفی تخصص ناکافی مشاوران از جمله عوامل دیگر عدم موفقیت مشاوران بوده است که درنتیجه تحقیق به روشنی مسائل مزبور مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.
خلاصه اینکه عدم موفقیت مشاوران در اولین طرح مشاوره ای در ایران درسالهای 1350 تا 1358 و مشکلات ناشی از مسائل تحصیلی و شغلی و تربیتی دانش آموزان، بخصوص جدیدبودن طرح در دبیرستانها و ارائه مشکلات مربوط به مشاوره توسط دانش آموزان انگیزه ای بود که به تحقیق در این خصوص بپردازیم. تا راهکاری جهت تعمیق وبررسی موانع موجود توسط مسئولین گردد.
بطورکلی می توان موانع اجرای صحیح رده مطلوب خدمات مختلف راهنمایی در کلاس ایران را به دو بخش برون سازمانی و درون سازمانی تقسیم کرد.
الف: موانع برون سازمانی
- نگرشها و ارزشها و طرزتلقی مردم ازرشته های تحصیلی پیش دانشگاهی و دانشگاهی بویژه فنی و حرفه ای آنها بافته نبودن نیروی انسانی در بخشهای صنعت- خدمات و کشاورزی در رده های مخلتف مهارت
- در دسترس نبودن فرهنگ مشاغل ایران
- گسترده نبودن ارتباطات و همآهنگی لازم بین مراکز آموزشی و پژوهشی، آموزش عالی با سازمانهای آموزشی پیش دانشگاهی
- پراکنده بودن اطلاعات مربوط به امکانات تحصیلی و شغلی سازمانها
- کمبود نشریات و بروشورهای تحصیلی و شغلی مربوط به سازمانها
ب: موانع درون سازمانی
- عدم عرضه اطلاعات همه جانبه تحصیلی- شغلی به صورت نظام یافته به دانش آموزان
- ارتباط کم تحصیلات دبیرستانی و دانشگاهی
کمبود مؤسسات آموزشی اختصاصی و درنتیجه گرایش شدید به سوی تحصیلات دبیرستانی
محدودبودن امکانات آموزشی و پرورشی و در نتیجه آشکارشدن استعدادهای عمومی و اختصاصی
کمبود بعضی از رشته های تحصیلی متوسطه در مناطق مختلف کشور و درنتیجه عدم امکان انتخاب رشته مناسب
- محدودبودن ابزار و روشهای شناخت و هدایت دانش آموزان
3- هدف تحقیق
الف – آیا مشاوران نظام جدید در هدایت و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان موفق بوده اند؟
ب- آیا دانش آموزان از خدمات مشاوره ای بخوبی بهره برده اند؟
ج- آیا مشاوران د رهدایت دانش آموزان و انتخاب شغل مناسب موفق بوده اند؟
و- آیا مشاور مدارس نظام جدید تاکنون در رفع مشکلات تربیتی – عاطفی دانش آموزان موفقیتی داشته است؟
4- ضرورت تحقیق
امر راهنمایی و مشاوره درهر نظام آموزشی یک ضرورت تاریخی- اجتماعی و آموزشی است هرجا مدرسه و آموزشگاهی هست در آن مسائل و مشکلات متعدد درسی، شخصی، خانوادگی، شغلی، مالی، سازگاری، عاطفی و روانی نیز وجود دارد. بسیاری از مسائل و معضلات برخاسته از بطن هر نظام آموزشی است از این روی پرداختن بدانها و کوشش در شناخت و حل و فصل آنها همانند هر فعالیت آموزشی دیگر بوجود فرد تحصیل کرده و آزموده نیاز دارد.
مشاور به یک معنی تجربه کهن نسل آدمب است و از سویی مبحثی نوین است. انسان در طول قرون و اعصار دریافته است به نظام داشتن مشکل و اخذ تصمیم گفتگو داشتن با یک دوست صمیمی، یا یک معلم و روحانی، همسر، کشیش، یا والدین و پزشک می تواند فکر را روشنی بخشد.
اخذ تصمیم را آسان کند و دلواپسی و اضطراب را تسکین دهد. آنچه در عصر کنونی تازگی دارد و تکوین و رشد مشاوره به صورت یک شغل تخصصی است تنها در نیم قرن اخیر است که برای فردی ارتباط کم خانواده با مدارس میسر گردیده تا همه عمر و انرژی خود را در نوعی از قدمت مصروف دارد که یاری و کمک تخصصی به دیگران است و می تواند در سراسر زندگی نه تنها محل درآمد و اعاشه حیات او باشد بلکه شغل بس دلپذیر است که هم به رشد و تکامل دیگری می انجامد و هم به رشد و پیشرفت خود ا ومی افزاید.
اینک در جوامع صنعتی پیشرفته مشاوران درگیر مسائل و مشکلاتی اند که پزشکان و حقوقدانان نسلهای قبلی با آنها مواجه بوده اند در این جوامع استانداردهای تخصصی و برنامه های آموزشی گسترده برای پژوهش به امر مشاوره تعبیه شده و تعداد زیادی ازافراد جوان این شغل را جالب و جاذب یافته اند و بسیاری از مردان و زنان در مدارس اعم از ابتدایی- متوسطه و حتی دانشگاه و مدارس عالی به شغل مشاوره اشتغال دارند و می کوشند آموزشهای بیشتری برای مقابله با نیازمندیها ودرخواستهای آتی فرا گیرند.
شکی نیست که به موازات گسترش ا-جتماع و پیچیدگی نهادهای آن مشکلاتی بروز می کند و چیزهایی قوی ضرورت می یابد که قبلاً نیازی بدان احساس نمی شده است مثلاً در جوامع پیچیده روابط اجتماعی سست تر می شود و افراد همبستگی عاطفی خود که درپاره ای موارد می تواند مشکل گشای ناراحتیهای روحی باشد از دست می دهند بطوریکه خانواده های زیادی بدون آنکه همدیگر را بشناسند و خود را در غم و شادی یکدیگر شریک بدانند ناآشنا و بی خبراز یکدیگر در کنار هم زندگی می کنند. در نهاد خانواده به علت افزایش سطح گرفتاریهای شغلی پدر و مادر و مسئولیت هر یک از افراد خانواده در امور مربوط به خود روابط افراد خانواده و علایق و وابستگی عاطفی آنها به یکدیگر نیز قدرت و شدت خود را از دست می دهد و والدین که فرصت می کنند به درد دل فرزندان خود گوش دهند در نتیجه انتظار والدین از مدرسه و نظام تعلیم و تربیت جامعه بالا می رود و والدین بیش از پیش می خواهند که مدرسه پاره ای از مسئولیتهای آنها را با ارائه خدمات ویژه ای بعهده بگیرد. نکته دیگری که با توجه به ضرورت اجتماعی راهنمای می توان اظهار داشت آن است که تحول یک اجتماع از حالت ساده به پیچیده شامل بافت اقتصادی آن جامعه نیز می شود و اقتصاد هر جامعه از حالت بدوی و کشاورزی به حالت صنعتی و مکانیزه میل می کند فعالیت های شغلی ساده و اولیه به فعالیتهای پیچیده تر در داخل سازمانها و کارخانجات عظیم تبدیل می شود و تقسمی کار پیش می آید تا تخصصی از اهمیت ویژه ای برخوردار می شود. کار با ماشین بسیاری از کارهای دستی و ساده اولیه را در خود حل می کند و در نتیجه بسیاری از افراد شغل خود را ازدست می دهند و مجبور می شوند به دنبال شغل جدیدتر و با تخصص بیشتری باشند. انسانها در نظام اقتصادی پیچیده به شکل پیچ و مهره های ماشین در می آیند و ابعاد انسانی اینها مورد تهدید قرار می گیرد و بجای تأکید در حرمت انسان بر تولید بیشتر و کارآیی هر چه بیشتر و بالاتر انسان تأکید می شود و خلاصه آنکه در نظامهای پیچیده اقتصادی مسئله مورد توجه به حرمت انسان و خصوصیات انسانی او تأکید می شود و خلاصه آنکه در نظامهای پیچیده اقتصای مسئله توجه به حرمت انسان و خصوصیات انسانی او به دست فراموشی سپرده می شود. و این نظامها شخصیت او را مسخ می کنند و از او یک ماشین می سازند. لذا در داخل نظامهای پیچیده اقتصادی لاز م است نهادی مسئولیت هدایت نسل جوان را بعهده گیرد تا در لابه لای چرخهای عظیم و متنوع ماشین آلات صنعتی و پیچ و خو و عاری از عواطف، مسیر زندگی تحصیلی و شغلی مناسبی را انتخاب و تعقیب کند وسرانجام جای خود را در جامعه بیابد.
دلیل سومی که در ضرورت اجتماعی راهنمایی می توان ذکر کرد تحول جوامع از حالت سنتی و دیکتاتوری به حالت دموکراسی و آزادی است. در نظامهای سنتی و بخصوص در نظامهای مبتنی بر حکومت زر و زور و ضوابط و معیارها با آنچه که در یک جامعه آزاد و مبتنی بر اصول دموکراسی وجود دارد کاملاً متفاوت است در یک جامعه آزاد و مبتنی بر دموکراسی افراد دیگر حق تحمیل عقاید خود را بر دیگران ندارند و به انسان آزادی انتخاب و تصمیم گیری داده می شود و فرد اجازه دارد که خودش راهگشای مشکلات خویش و تعیین کننده جهت زندگی خود باشد و عنان زندگی خصوصی و حتی اجتماعی خویش را بدست گیرد. در جوامع آزاد و دمکرات استعداد ها را در بند نمی کنند بلکه فرصت بروز و تجلی به آنها داده می شود و برای تکامل آنها امکانات مناسبی فراهم می آید. بدیهی است وقتی که به فرد آزادی بدهند و هنگامی که او را تعیین کننده سرنوشت خویش بدانند و مسئله تصمیم گیری را به خودش محول کنند پاسخ به او این کمک را هم بکنند تا بهترین راه استفاده از آزادی و تعیین خط مشیء زندگی خود را به روشنی بشناسد، تصمیمات آگاهانه و معقولی بگیرد و آگاهانه در روند تکامل شخصی و اجتماعی خویش نقش فعالی ایفا کند.
توسعه علوم نیز زمینه ای برای اعمال راهنمایی بوجود آوره است و بخوبی خاص ضرورت آن را محسوس کرده ست تأثیر توسعه علوم بر ضرروت راهنمایی و چگونگی اعمال آن رامی توان از دو نظر مورد توجه قرار داد. یکی اینکه توسعه علوم موجب پیدایش و منشاء های علمی بسیار متنوعی شده است و در نتیجه برمسئله تصمیم گیری و انتخاب صحیح رشته تحصیلی دانش آموزان به شدت تأثیر گذاشته است. بسیار از دانش آموزان نمی دانند که ماهیت این رشته های علمی چیست و آیا برای آن شناخته شده اند یا نه. اینکه آیا خصوصیات شخصی آنان نظیر: علایق، استعدادها، هوش و بطور کلی شخصیت آنها جوابگوی کدامیک از این رشته های علمی است. برانسان مسئله ای است بسیار بغرنج و نامعلوم که نیاز به راهنمایی شخصی متخصصی و دلسوز را محسوس می کند دیگر اینکه در سایه توسعه علوم رشته هایی بوجود آمده است از قبیل: شعب مختلف روانشناسی، اندازه گیری و سنجش، شعب متعدد جامعه شناسی، و غیره که با گسترش دادن سطح شناخت ما از فرد و محیط زندگی او به ما نشان می دهند که چگونه دانش آموزان را بطور صحیح تر و مناسبتری راهنمایی کنیم.
آیا علاوه بر مطالب فوق اگر در مسئله راهنمایی قدری دقیق تر شویم می بینیم که سابقه تاریخی راهنمایی اینقدر محدود نیست وسرآغاز آن بسی دورتر از سال 1908 میلادی است و بعلاوه عوامل دیگری هم بر اهمیت و ضرورت راهنمای تأکید داشته اند. اصولاً وقتی که ما تاریخ و فلسفة ادیان را مطالعه می کنیم می بینیم که راهنمایی با خلقت و مسئله آفرینش انسان درآمیخته است وهمراه با افزایش انسان درهر زمان به اقتضای ویژگی های آن عصر، پیغمبری را که از هر نظر به دیگران ارجح و مورد اعتماد بود ه است، مبعوث کرده است تا به مسئله خطیر راهنمایی و هدایت بشر به منظور نیل به سعادت و خوشبختی بپردازد. پس می توان گفت که مفهوم راهنمایی برای اولین بار در مذهب مطرح شده است و پیشوایان دینی اولین راهنمایان تاریخ بشری بوده اند. اعزام پیامبران یکی بعد از دیگری و نیز واگذاری نقش پیامبرا ن به ائمه و جانشینان با صلاحتیت آنان مبین آن است که راهنماییی همواره در زندگی انسانها امری لازم و ضروری بوده است و باید بطور مستمر ادامه داشته باشد و فرد متخصص هم عامل آن باشد از اینرو راهنمایی هیچوقت از زندگی انسانها جدا نبوده است و جزء لایتجزای زندگی آنهاست. نظر روانشناسی رشد و تکامل راهنمایی یک ضرروت حیاتی است این مسئله را می توان از مقایسه نوزادان انسان با نوزاد حیوانات دیگر دریافت و معمولاً نوزاد اغلب حیوانات براساس غریزه عمل می کند و رشد جسمانیش هم بسی سریعتر از نوزاد انسان است در حالی که رشد انسان بسیار کند است و اعمال و رفتارش براثر یادیگری های محیطی مستمر شکل می گیرد . در نیتجه نوزاد حیوانات خیلی سریعتر خود را با محیط تطبیق می دهد و زندگی ساده و یکنواخت خود را دنبال می کند اما نوزادان انسان برای سازش با محیط باید اولاً به حد کفایتی از رشد برسد و در ثانی برای هر جزء از رفتارش نیازمند یادگیری ها و راهنمائی های جدیدتریاست.
بطور خلاصه رشد انسان، فلسفه ادیان و لزوم آن بر جامعه افکار انسان دوستانه، گسترش علوم و پیچیدگی جامعه و دگرگونی های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی آن از جمله عواملی بوده اند که در پیدایش و یا گسترش راهنمائی نقش به سزایی داشته اند و راهنمایی را به مثابه امری لازم و ضروری مطرح کرده اند بنابرآنجه گفته شد می توان عنوان کرد که تحقیق در موضوع موردنظر بی شک به دلایل زیر ضرورت دارد:
1- شناخت نارسائی ها و نواقص در امر مشاوره و هدایت تحصیلی
2- چگونگی تربیت و آموزش مشاورین مجرب درامر مشاوره بخصوص در زمینه های تحصیلی، تربیتی،
3- دستری به اهداف از پیش تعیین شده با توجه به پیچیدگی و گسترش جوامع بشری
4- دلایل عدم موفقیت مشاوران در ارائه خدمات آموزشی و تربیتی در گذشته
5- محدودیت ها ومشکلات تحقیق
1- با توجه به اینکه طرح نظام جدید نوپاست و همچنین مشاوره و راهنمایی نیز تجربیات کافی ندارند و در هدایت تحصیلی از تخصص و تجربه کافی برخوردار نیستند.
2- همچنین دانش آموزان از نقش مشاوران و چگونگی استفاده از خدمات آنان در هدایت تحصیلی و تربیتی و شغلی آشنایی کافی ندارند لذا به نظر نمی رسد جواب دانش آموزان به سئوالات پرسشنامه همراه با آگاهی کافی صورت گرفته باشد.
3- بعضی فکر می کنند مشاوران در مدارش نقش فرمایشی داشته وصرفاَ در تعیین رشته آن هم از دید تحقیق بلکه براساس دستورالعملها فرمهای هدایت تحصیلی و با توجه به نمرات درسی دانش آموزان به وظیفه منظور می پردازند. لذا معتقدند که توصیه ها و انجام تستهای مختلف هوش- رغبت و شخصیت نقش مهمی در انتخاب رشته تحصیلی وشغلی ندارند و در کمک رسانی به دانش آموزان در انتخاب شغل کارساز نیستند .
4- علاوه بر مشکلات فوق نمی توان یکی دیگر از معضلات در این خصوص را عدم تخصص و تجربه بعضی مشاوران در ارائه خدمات مشاوره ای در زمینه مشکلات خانوادگی و روانی دانش آموزان برشمرد بدلیل موارد مطروحه دانش آموزان ممکن است با نگرش نه چندان مثبت از خدمات مشاوران در زمینه های تحصیلی وشغلی و رفتاری وروانی به دادن جواب پرسشنامه اقدام نموده باشد.
به دلیل اینکه این تحقیق در محدوده شهر کرج و آن هم درسطح مدارس پسرانه ناحیه سه کرج صورت گرفته تعمیم نتایج به محدوده وسیعتر و کلان جای تأمل است و باید با احتیار بیشتر صورت گیرد و شاید تحقیقات بیشتر و جامع تری را می طلبد و از جمله محدودیت های تحقیق را می توان عدم پژوهش شبیه به موضوع حاضر در کل شهر کرج و همچنین محدودیت زمانی تحقیق برشمرد.
6- واژه ها و اصطلاحات تحقیق
1- تعریف راهنمایی: راهنمایی فعاتلیت های مستمر و منظمی است که اکز جانب شخصی آگاه انجام می گیرد و بدان دلیل فرد خصوصیات خود و عوامل محیطی را می شناسد و می تواند در زمینه های گوناگون تصمیمات درست و منطقی اتخاذ کند و توانائیهای بالقوه را شکوفا سازد.
2- مشاوره: از نظر لغوی به معنی همکاری کردن و رأی دیگران را در انجام کاری خواستن است بطورکلی مشاوره تعاملی بین مراجع و مشاوران است که بدان وسیله به مراجع کمک می شود تا س از شناخت خویش تصمیمات معقول و مقبولی اتخاذ کند.(20)
3- راهنمایی تحصیل: جریان یاری دهنده و منظمی که بوسیله آن فرد در تحصیلاتش موفق شود.
4- راهنمایی شغلی: جریانی است که فرد بدان وسیله با شناخت مشاغل متعدد و پی بردن به خصوصیات فردی، شغلی، را انتخاب و علاوه بر تأمین نیازهای فردی برای جامعه نیز مفید است.
5- انتخاب شغل: برگزیدن مناسب ترین شغل و گلچین کردن و ترجیحح دادن آنکه با خواسته ها و توانائیهای فرد منطبق باشد
فصل دوم
سابقه تحقیق
الف: سابقه نظری تحقیق
1- تعریف اجمالی
راهنمایی به معنی نشان دان راه و ارشاد و هدایت کردن است راهنمایی بصیرت فرد را در زمینه ای افزایش میدهد و موجبات شناخت فرد و نسل او به درجات بالاتری از رشد و کمااب را میسر می سازد. شرتزروالتور (1974) راهنمایی را جریان یاری دهندهای می انگارد که درخودشناسی و نیز شناخت محیط فرد را یاری میدهد. از این دیدگاه راهنمایی بصورت یک سلسله تلاشهای مداوم و پیوا در طول زندگی در مورد فرد اعمال می شود هیچگاه فعالیتی لحظه ای و آنی نمی باشد دیگر اینکه هدف راهنمایی کمک به فرد است تا خودش تصمیم نهایی را اتخاذ کند و هیچگاه راهنما برای فرد بجای او تصمیم نمی گیرد، بلکه با ار ائه مجموعه اطلاعات لازم فرد را در تصمیم گیری مناسب یاری می دهد.
به عقیده ترکسلر (1975) از طریق راهنمای شناخت توانائیهای- رغبت ها و محدودیتها برای فرد ممکن می شود و بدان وسیله فرد قادر می شود تصمیمات معقولتر و واقعی تر اتخاذ کند تا بتواند باتوجه به اهدافش زندگی سالم و سازنده ای را سپری سازد.
به نظر پاترسون(1974) راهنمایی کمکی منظم وسنجیده است که فرد بدان وسیله به توانائیها ومحدودیتهای خود آگاه می شود رفتار و حالات خود را در موقعیت های مختلف می شناسد و در انتخاب دروس یا رشته های تحصیلی می تواند تصمیم درست بگیرد و شغل مناسبی را برگزیند و در نهایت به رشد و کمال مطلوب برسد.
در نهایت می توان گفت راهنمایی جریان کمک کننده ای است که بوسیله فعالیتهای منظم و سازمان یافته به رشد متعادل و همه جانبه انسان می انجامد و موجبات بهره گیری بیشتر از حداکثر توانایی های بالقوه فرد را درنظام آموزشی و پرورشی(رسمی و غیر رسمی) فراهم می آورد.
2- انواع راهنمایی ها
چنانچه موضوع راهنمایی موردنظر بشد بر سه نوع تحصیلی – حرفه ای و شغلی و در صورتی که روش و اجرا از نظر اینکه راهنمایی متوجه یک فرد باشد یا یک گروه ملاک تصمیم قرار گیرد راهنمایی به دونوع فردی و گروهی تقسیم می شود.
3- راهنمایی تحصیلی
مجموعه کوششها منظمی است که از طرف مدرسه جهت کمک به دانش آموزان در انتخاب واحدهای درسی، رشته های تحصیلی، حل مشکلات آموزشی، و اطلاع از مقررات مدرسه و ..... صورت می گیرد.
راهنمایی تحصیلی انجام یک سلسله خدمات حاصل مربوط به امور تحصیلی در مدرسه است که بدان وسیله دانش آموزان بتوانند با شناخت واقعی خصوصیات خود و شرایط ورود به رشته های مختلف تحصیلی و واقعیات جامعه رشته تحصیلی مناسب را انتخاب کند.
4- راهنمایی شغلی
راهنمایی شغلی جریانی است که بدان وسیله فرد با شناخت مشاغل متعدد و پی بردن به خصوصیات فردی، شغلی را برمی گزیند که علاوه بر تأمین نیازهای فردی، برای جامعه نیز مفید و ضروری است.
ساندرسون (1954)راهنمایی شغلی را جریانی پیوسته و مداوم میداند که درآن بر تمام ابعاد شخصیت فرد تأکید می شود و برای کمک به انتخاب و بررسی نحوه رشد فرد، طرز تلقی ها ، احساسات و نگرانیهای او توجه عمیق مبذول می گردد.
به نظر فرانک پارسونز (1909) که بنیانگذار نهضت راهنمایی شغلی است نیز راهنمای شغلی کمک به فرد است. تا شغل مناسبی را انتخاب کند برای انجام آن آماده گردد. وبطور موفقیت آمیزی به اشتغال ادامه دهد.
5- راهنمایی شخصی
در راهنمایی شخصی به فرد مشکلات عاطفی، سازشی، روانی و اجتماعی کمک می شود چنانچه مشاور به امور غیرعادی و مرضی برخورد وظیفه او فقط ارجاع این موارد به روانشناسان، روانپزشکان و یا متخصصین دیگر است ولی اگر مشکلات عادی باشد با استفاده از فنون و تکنیک های مشاوره برای رفع آنها به دانش آموزان کمک خواهد نمود.
6- راهنمایی فردی
راهنمایی درمورد یک فرد اعمال گردد.
7- راهنمایی گروهی
در مواردی که دانش آموزان دارا ی مشکلات یا رغبتهای مشابه می باشند و یا به اطلاعاتی در زمینه امور تحصیلی – شغلی و مقررات آموزشگاهی، محیط و نظایر آن احتیاج دارند بجای یک نفر تعدادی از دانش آموزان همزمان از خدمات راهنمایی واحد استفاده می نمایند.
8- تفاوت راهنمایی و مشاوره
راهنمایی یا مشاوره تفاوت دارد راهنمایی مفهوم کلی و وسیعی دارد در حالیکه مشاوره خالی است و یکی از فنون اجرای راهنمایی به حساب می آید. از آنجایی که مشاوره مهمترین تکنیک راهنمایی است اصطلاحاً مشاوره قلب راهنمایی تلقی می شود مشاوره همچنین مفهوم عملی تری دارد و با بهره گیری از فنونی که مراجع را در تصمیم گیری مناسب ومنطقی و درنهایت در جهت به اهداف راهنمایی یاری میدهد راهنمایی جنبه پیشگیری و مشاوره بعد درمانی دارد.
9- تعریف پرونده تحصیلی – تربیتی
پرونده تحصیلی – تربییت شامل مجموعه اطلاعتی است که در طول سنوات تحصیلی با استفاده از فنون مختلف درباره دانش آموزان جمع آوری شده و مهمترین منبع کسب اطلاع برای مشاور است که باید همیشه در دسترس وی قرار داشته باشد. هدف از تنظیم پرونده تحصیلی شناخت دانش آموزان بمنظور راهنمایی و کمک وی در مسائل شخصی،شغلی و تحصیلی می باشد.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 119 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله مشاوره و میزان موفقیت مشاوران در آموزشگاهها
