مقاله در مورد ارتداد از دیدگاه مذاهب پنجگانه اسلامی

اختصاصی از فی لوو مقاله در مورد ارتداد از دیدگاه مذاهب پنجگانه اسلامی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*

فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

تعداد صفحه162

فهرست مطالب

مقدمه   ............................................................................................................1

فصل اول: مفهوم و تاریخچه ارتداد  ..................................................3  

بخش اول:1-1- مفهوم ارتداد   .......................................................................4

1-1-1- ارتداد در لغت    .........................................................................................................4

1-1-2- ارتداد در اصطلاح   ....................................................................................................5

1-1-3- کاربرد واژه ارتداد و مشتقات آن در قرآن   ................................................................7

1-1-4- کاربرد واژه ارتداد در روایات   ..................................................................................8

بخش دوم:1-2- تاریخچه ارتداد   ..................................................................9

1-2-1- ارتداد در آیین یهود   .................................................................................................9

1-2-2- ارتداد در آیین مسیحیت   .........................................................................................11

1-2-3- ارتداد در آیین زرتشت   ...........................................................................................12

1-2-4- ارتداد اعراب پیش از اسلام   ....................................................................................13

بخش سوم:1-3- ارتداد در اسلام و نمونه­هایی از آن .....................................15

فصل دوم: اقسام و شرایط تحقق ارتداد  ..........................................21  

بخش اول:2-1- اقسام ارتداد  .......................................................................22

2-1-1- از دیدگاه فقهای امامیه   ............................................................................................22

2-1-2- از دیدگاه فقهای اهل سنت   .....................................................................................27

بخش دوم:2-2- شرایط تحقق ارتداد   ..........................................................29

فصل سوم: موجبات ارتداد   ............................................................34    

بخش اول:3-1- موجبات ارتداد  ...................................................................35

3 -1-1- انکار اصل دین   ......................................................................................................35

3-1-2- انکار ضروری دین   .................................................................................................36

ج

 

3-1-2-1- نقش علم در ارتداد   ............................................................................................43

بخش دوم:3-2- حکم سبّ   .........................................................................49

3-2-1- حکم سب پیامبر اسلام(ص)   ..................................................................................49

3-2-2- حکم سبّ دیگر پیامبران   ........................................................................................52

3-2-3- حکم سبّ امامان معصوم(ع)   ..................................................................................53

3-2-4- رابطه سبّ و ارتداد   ................................................................................................54

فصل چهارم: راههای اثبات ارتداد و آثار آن   ..................................57

بخش اول:4-1- راههای اثبات ارتداد   ..........................................................58

4-1-1- ملاک ثابت شدن اسلام   ...........................................................................................58

4-1-2- چگونگی ثابت شدن ارتداد   .....................................................................................62

4-1-2-1- علم قاضی   ..........................................................................................................62

4-1-2-2- بینه   .....................................................................................................................62

4-1-2-3- اقرار   ...................................................................................................................65

بخش دوم:4-2- آثار ارتداد   ........................................................................66

فصل پنجم: احکام ارتداد   ..............................................................69

بخش اول:5-1- حکم قتل از دیدگاه مذاهب   ..............................................70

5-1-1- ماهیت جرم ارتداد    ................................................................................................70

5-1-2- حکم قتل از دیدگاه امامیه   ......................................................................................71

5-1-2-1- مرد مرتد به ارتداد فطری   ..................................................................................71

5-1-2-2- زن مرتد به ارتداد فطری   ...................................................................................72     

5-1-2-3- مرد مرتد به ارتداد ملّی   .....................................................................................72

5-1-2-4- زن مرتد به ارتداد ملّی   ......................................................................................73

5-1-3- حکم قتل از نظر مذاهب اربعه   ..............................................................................74

5-1-4- دلایل قایلان به وجوب قتل مرتد   ..........................................................................78

5-1-4-1- متولی اجرای حکم قتل    ...................................................................................80

5-1-5- دلایل قایلان به پذیرش توبه مرتد فطری   ..............................................................82

د

 

بخش دوم:5-2- سایر احکام ارتداد از دیدگاه امامیه   ..................................86     

5-2-1– احکام مرتد فطری   .................................................................................................86

5-2-2- احکام مرتد ملی   .....................................................................................................91

بخش سوم:5-3- سایر احکام ارتداد از دیدگاه مذاهب چهارگانه ...................96

5-3-1- از دیدگاه حنفیه   ......................................................................................................96

5-3-2- از دیدگاه مالکیه   ....................................................................................................101

5-3-3- از دیدگاه شافعیه   ...................................................................................................105

5-3-4- از دیدگاه حنبلیه  .....................................................................................................108

جمع­بندی بین نظریات    ..............................................................................113

فصل ششم: رابطه ارتداد با آزادی   ................................................116

بخش اول:6-1- ماهیت و حد و مرز آزادی   ...............................................117  بخش دوم:6-2- آزادی عقیده و بیان   .........................................................120

6-2-1- آزادی­عقیده   ...........................................................................................................120

6-2-2- آزادی بیان   .............................................................................................................123

6-2-2-1- رابطه ارتداد با حقوق خداوند   ..........................................................................123

6-2-2-2- رابطه ارتداد با حقوق جامعه و شهروندان   ........................................................124

نتیجه­گیری    ................................................................................................128

فهرست منابع و مآخذ  .................................................................................131

   

   

ه

 

چکیده

واژه "ارتداد" در لغت به معنای"رجوع و بازگشت" و در اصطلاح فقیهان به معنای "اختیار کفر بعد از اسلام آوردن" است.

در فقه امامیه ارتداد بر دو قسم "فطری" و "ملّی" است؛ ولی در فقه مذاهب چهارگانه، تنها یک قسم و با احکامی همانند مرتد ملّی مطرح می­باشد. با وجود اتّفاق نظر در معنای مرتد ملّی، فقهای امامیه در تعریف مرتد فطری اختلاف نظر دارند. در این نوشتار، ضمن بیان اختلاف مذکور، به بررسی روایات دالّ بر این تقسیم و سپس احکام ارتداد از دیدگاه مذاهب پنجگانه پرداخته شده است. مهمترین تفاوت ارتداد فطری با ملّی، حکم قتل و عدم پذیرش توبه مرتد فطری است که در این تحقیق به مستندات آن پرداخته می­شود.

و

 

مقدمه

یکی از مسائل مهم و چالش برانگیزی که در اسلام مطرح گشته, مسأله ارتداد و احکام مرتد است که بیشتر در باب حدود به آن پرداخته می­شود.

در این باب، مجازاتهای شدیدی؛ همچون قتل، حبس و مصادره اموال مرتد، با شرایط و خصوصیّات گوناگون، مورد بحث و بررسی قرار می­گیرد. اجماع فقیهان بر برخی از این مجازاتها در کتب شیعه و سنی فراوان نقل شده است[1].

با وجود طرح موضوع ارتداد در قرآن، هیچ یک از مجازاتهای دنیوی آن مورد اشاره قرار نگرفته و این مهم به عهده روایات منقول از ائمه اطهار(ع) سپرده شده است.

این موضوع که به عنوان یک مسأله اعتقادی، سیاسی و اجتماعی از دیرباز در محافل دینی مطرح بوده، با توجه به رخدادهای بحران­خیز کنونی در صحنه جهانی و پیدایش شگردها و جریانهای جدید در صحنه بین­المللی از طرف دشمنان اسلام و بی­دینان برای مقابله با دین و مقدسات اسلامی لازم است که از زوایای مختلف و با حسّاسیّت بیشتری مورد نقد و بررسی محافل مختلف علمی، فرهنگی و سیاسی قرار گیرد.

اهمیت و ضرورت تحقیق

مطرح شدن این مقوله در سطح محافل فرهنگی و سیاسی و نیز موضع­گیری منفی بنگاههای استکباری، صلیبی و صهیونی در قبال آن و شبهاتی که از سوی دانشمندان غربی در خصوص تعارض آن با حقوق بشر و آزادی عقیده و بیان مطرح شده می­طلبد که عالمان و اندیشمندان اسلامی به مقابله علمی با آن پرداخته و به تناسب تخصص و دانش خویش با تبیین و روشنگری، غبار ابهام و ناشناختگی را از این حکم اسلامی بزدایند و تلاشها و شیطنتهای بدخواهان اسلام را با شکست مواجه سازند.

این ادّعای تعارض که روشنفکران مسلمان ناآگاه از متون دینی را با نگاهی سطحی به آیه     «لا اکراه فی الدین[2]»  و "احتیاط در حفظ دماء" به همفکری و همنوایی فرا می­خواند، پژوهشگر متعهد را در راستای پاسخگویی به این شبهه وادار می­سازد که با بررسی دقیق موضوع از نظر منابع اسلامی و با نگاهی فقهی، ابهامات موجود را روشن ساخته و با اثبات اصل موضوع و تعیین حدود و ثغور  آن، جوابی درخور ارائه دهد.

موضوع ارتداد جنبه­های سیاسی، اجتماعی, فقهی و کلامی دارد که مناسب است هر یک به گونه­ای مستقل مورد بررسی قرار گیرد و اهالی قلم و اندیشه پیرامون ابعاد مختلف آن با دقت و موشکافی خاص به تحقیق و تفحص بپردازند. در این پژوهش، نویسنده بیشتر همّت خود را متوجه حکم فقهی ارتداد کرده و به طور مختصر بحثی کلامی نیز در پایان رساله آورده است.

سوالات و فرضیات تحقیق

 برای رسیدن به هدف تحقیق، پاسخ به پرسشهای ذیل ضروری است:

- اقسام ارتداد و احکام آنها چیست؟

- آیا موضوع ارتداد با صرف تغییر عقیده محقق می­شود یا عناوین دیگری نیز در آن دخالت دارد؟

- آیا توبه مرتد در سقوط مجازاتهای او مؤثر است یا خیر؟

- اگر انکار ضروری دین را از موجبات ارتداد بدانیم؛ اولاًً، تعریف دقیق آن چیست؟  ثانیاً، آیا مستقلاً تأثیرگذار در وقوع ارتداد است یا در صورتی که مستلزم انکار خدا و پیامبر باشد، موجب ارتداد می­شود؟

- انکار یکی از احکام ضروری از روی شبهه چه حکمی دارد؟

اینها نمونه­هایی از پرسشهایی است که می­توان بر اساس آنها محور و فضای کلی سخن در این تحقیق را به دست آورد. بررسی همه جانبه احکام مرتد، پیشینه تاریخی، نظریات فقهی و مستندات آن در راستای یافتن پاسخ پرسشهای مورد اشاره راهی است که در این تحقیق پیموده ­شده است.

و آنچه به عنوان فرضیه، در راستای تأمین هدف تحقیق، به نظر می­رسد، چنین است:

در فقه امامیه ارتداد بر دو قسم "فطری" و "ملّی" است؛ ولی در فقه مذاهب چهارگانه، تنها یک قسم و با احکامی همانند مرتد ملّی مطرح می­باشد.

در صورتی که شخص در مجامع عمومی، خروج از عقیده­ای را که با اطلاع کامل از اصول و مبانی و محتوای آن عقیده برای خود انتخاب کرده، اظهار کند، باعث ایجاد فتنه و اغتشاش در جامعه می­شود، پس مجازاتهایی همچون؛ قتل و حبس برای این شخص مانعی ندارد.

ارتداد صرف تغییر عقیده نیست؛ بلکه در تحقق آن عناوینی همچون عناد و توطئه علیه اسلام و تظاهر بر عقیده­ای که بر هم زننده امنیت و استقلال جامعه است و حفظ جانها و اموال مردم وابسته به آن است، دخالت دارد.

موقعیت و وجاهت مرتد در جامعه اسلامی تا پیش از توبه، همانند قبل از ارتداد، محفوظ و محترم نیست.

منظور از ضروری دین در شریعت اسلام، احکام و دستوراتی است که اجماع فقها(شیعه و سنی) به وجوب و یا حرمت آن حاکم است، مثل وجوب نماز، قصاص، حد شرب و بسیاری احکام دیگر. همه فقیهان معتقدند که اگر کسی یکی از احکام ضروری اسلام را نپذیرد، کافر است.در صورتی که مستلزم تکذیب پیامبر و رسالت وی باشد، به ارتداد می انجامد.

به نظر فقیهان اگر کسی از روی شبهه، حکمی را انکار کرد، مرتد نیست؛ بلکه باید ثابت شود که از روی علم و آگاهی و عناد منکر شده است و تا این مطلب احراز نشود، حکم به ارتداد او صحیح نیست.

روش تحقیق

در این تحقیق از روش کتابخانه­ای و به شیوه توصیفی و تحلیلی استفاده شده و با فیش­برداری و جمع­آوری مطالب مورد نیاز از کتب فقهی با تعیین سرفصلهای کلّی موضوع و جمع­بندی و ارتباط آنها با یکدیگر به تشریح موضوع در شش فصل پرداخته شده است. فصل اول به کلیاتی در باره مفهوم ارتداد و پیشینه تاریخی آن و فصل دوم به اقسام و شرایط تحقق ارتداد اختصاص دارد. در فصل سوم، موجبات و آثار ارتداد، در فصل چهارم، راههای اثبات ارتداد، در فصل پنجم، احکام ارتداد از دیدگاه فقه مذاهب پنج­گانه اسلامی و در فصل ششم، رابطه ارتداد با آزادی عقیده و بیان  مورد بررسی قرار گرفته است.

این پژوهش اولین و آخرین تحقیق در این زمینه نخواهد بود؛ زیرا دانش­پژوهان و محققانی در ارتباط با ارتداد و مسائل پیرامون آن بحث کرده و خواهند کرد. نظر به اینکه در تحلیل چنین مباحث مهمی امکان خطا و لغزش وجود دارد، نویسنده خود را از چنین امری مبرّا نمی­داند و انتظار دارد اساتید محترم به دیده اغماض در آن بنگرند و با تأکید روی نقاط مثبت، سبب­ساز دلگرمی اینجانب در تحقیقات آتی شوند. و من­ الله التوفیق.

فصل اول:

مفهوم و تاریخچه

 ارتداد

   

بخش اول

1-1- مفهوم ارتداد

1-1-1- ارتداد در لغت

ارتداد از ماده "ردّ " مشتق شده و به معنای "رجوع و برگشت"[3] و نیز "دگرگونی"[4] است . در معنای واژه "ردّ " چنین گفته­اند:

«الردّ صرف الشئ و الردّ مصدر رددت الشئ[5]؛ ردّ عبارت است از برگرداندن یک چیز،  و ردّ مصدر "رددت الشئ" می­باشد.»

وقتی می­گویند: " ردّه الی منزله[6] "؛ یعنی او را به خانه­اش برگرداند. و یا وقتی می­گویند: " ردّ علیه جوابا[7]ً "؛ یعنی پاسخی را به او برگرداند. در معنای "ارتداد" نیز نوشته­اند:

«ارتداد به معنای بازگشت است و واژه مرتد از همین مادّه می باشد و "ردّ " اسم (مصدر) ارتداد است[8].»

لغوی دیگر در تعریف ارتداد می­گوید:

«و قد ارتدّ و ارتدّ عنه تحوّل[9]؛ (وقتی گفته می­شود؛) مرتد شده و از آن برگشته است؛ یعنی دگرگون شد.»

 سپس می­نویسد:

«از همین قبیل است بازگشت از اسلام و اگر کسی از اسلام برگردد به او گفته می شود که از دین خود مرتد شده است[10].»

در مفردات راغب آمده است:

«ارتداد والردّه، الرجوع فی الطریق الذی جاء منه لکن الردّه تختص بالکفر و الارتداد یستعمل فیه و فی غیره[11]؛ ارتداد و رده  بازگشت در راهی است که از آن آمده است؛ اما رده اختصاص به کفر دارد و ارتداد هم در مورد کفر و هم در مورد غیر کفر استعمال می شود.»

بنابراین مرتد را از آن جهت مرتد می­گویند که خود را به کفر خویش بر می­گرداند[12].

1-1-2- ارتداد در اصطلاح

در اصطلاح فقهای شیعه و اهل سنت ارتداد عبارت است از اینکه کسی از اسلام خارج شود و کفر را برگزیند[13]. از جمله اینکه شیخ طوسی می­گوید: