مقدمه
اشاره: اهمیت گل و گیاهان زینتی در زندگی انسان به‌خصوص در دنیای صنعتی امروزی و نقش و جایگاه آن در روح و روان آدمی‌بر کسی پوشیده نیست. گل و گیاه در فرهنگ و ادبیات ایرانیان نیز جایگاهی بسیار بلند دارد.
توجه روز افزون کشورهای مختلف جهان به تولید و مصرف گیاهان زینتی با تفکر اثرهای روان‌درمانی، ما را بر آن می‌دارد که با یک برنامه ریزی صحیح از امکانات خدادادی کشورمان در راستای بالا بردن فرهنگ مصرف گیاهان زینتی در کشور و همچنین تولید و صادرات آن، به عنوان یکی از محورهای مهم اقتصادی و ارزآور استفاده لازم را به عمل آوریم. این توجه می‌تواند در راستای موارد زیر تحقق یابد:
تأکید بر اهمیت اقتصادی، اشتغال زایی و صادرات گل.
زمینه سازی برای بحث و تبادل نظر در مورد مسایل پرورش گل و گیاه.
جذب گردشگران داخلی و خارجی به سبب تنوع و کیفیت گل ایران.
ضرورت تلا‌ش برای رواج استفاده از گلهای طبیعی به جای گلهای مصنوعی وارداتی.
لزوم فرهنگ سازی برای پرورش گل و گیاهان زینتی به‌ویژه در مناطق شهری با توجه به تأثیرهای روحی و روانی آن.
لزوم افزایش سرانه مصرف گل و گیاه در کشور با توجه به رشد روزافزون شهرنشینی و دوری از طبیعت.
ضرورت معرفی گلهای ایرانی به بازارهای داخلی و خارجی.
گل می‌تواند بیش از هر چیز شادی، آرامش و طراوت را به انسان هدیه دهد. نکته جالب توجه درباره نقش گل در سلا‌مت روحی و روانی افراد جامعه آن است که با تماشا کردن گل و لذت بردن از طراوت، رنگ و عطر زیبای آن حالت روحی نامتعادل افراد تغییر می‌یابدو به حالت طبیعی باز می‌گردد. گل و گیاه می‌تواند باعث ایجاد حس نگرش مثبت به زندگی و آرامش، احساس شادی و رضایت و صمیمیت در افراد شود.
از سویی، سرمایه گذاری به منظور تولید گل از نظر اقتصادی حایز اهمیت است و سرمایه گذاری در ایران در این زمینه از حدود 50 سال پیش آغاز شده است. البته قبل از آن نیز در بسیاری از باغ‌ها گل و درختچه‌های زینتی پرورش داده می‌شد اما این کار از نظر اقتصادی به وسعت و اهمیت امروز نبود. بخش عمده سرمایه گذاری در زمینه گلکاری توسط بخش خصوصی انجام می‌گیرد و در سال‌های اخیر وزارت جهاد کشاورزی از نظر فنی و ارایه تسهیلا‌ت و اعتبارات در سطح گسترده‌ای به منظور ارتقای تولید گل و گیاهان زینتی و ساخت واحدها و مجتمع‌های گلخانه ای کمک کرده است.
سطح زیرکشت گلخانه‌ها در کشور، در مجموع 6700 هکتار بوده که 2670 هکتار آن به گل و گیاهان زینتی و 3794 هکتار آن به کشت سبزی و صیفی و 236 هکتار آن نیز به سایر محصولا‌ت گلخانه ای نظیر (توت‌فرنگی، گیاهان دارویی و ...) اختصاص یافته است.
به غیر از سطوح ذکر شده بالا، هم‌اکنون 2270 هکتار گل و گیاهان زینتی در فضای باز مورد کشت و کار قرار دارد و همچنین 189 مجتمع گلخانه ای در کشور در حال مطالعه و اجراست که سطح کل این مجتمع‌ها حدود 9700 هکتار و سطح مفید گلخانه‌های احداثی در این مجتمع‌ها حدود 5 هزار هکتار خواهد بود.
همچنین میزان تولید گل و گیاهان زینتی در کشور به شرح زیر است: گلهای شاخه بریده 3/2 میلیارد شاخه، گلهای گلدانی 36 میلیون گلدان، درخت و درختچه‌های زینتی 155 میلیون درخت و درختچه و گیاهان فصلی و نشایی 867 میلیون بوته.
مزایای کشت گلخانه‌ای
افزایش تولید در واحد سطح (حداقل 10 برابر فضای آزاد.
بیش از یک دوره تولید محصول در طول سال.
افزایش کیفیت محصول تولیدی در گلخانه‌ها (با کنترل بهتر آفات و بیماری‌ها با اعمال روش‌های کنترل بیولوژیکی و کاهش مصرف سموم که در نهایت باعث افزایش کیفیت محصول و افزایش صادرات و حفظ محیط زیست می‌شود.
صرفه جویی در مصرف آب با اعمال مصرف بهینه و با استفاده از روش‌های نوین آبیاری.
استفاده از اراضی غیرقابل کشت با سیستم هیدروپونیک.
عدم وابستگی تولید به شرایط محیطی و امکان بازاریابی مناسب و تنظیم برنامه کشت مطابق نیاز بازار.
تداوم کار و تولیدمحصول در تمام فصول سال با توجه به امکان کنترل عوامل محیطی و تنظیم شرایط مورد نیاز گیاه (استفاده از اوقات فراغت زارعان در پاییز و زمستان.
آزادسازی اراضی برای تولید محصولا‌ت استراتژیک مانند گندم، ذرت، برنج و دانه‌های روغنی.
کاهش جذب عناصر سنگین توسط گیاهان و حفظ سلا‌مت جامعه با سیستم هیدروپونیک که امکان جذب و کنترل این عناصر را فراهم می‌سازد.
جلوگیری از تغییر کاربری اراضی برای ساختمان به دلیل سودمند بودن تولیدات گلخانه‌ای در اغلب مناطق.
جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهر با احداث واحدهای گلخانه ای.
ایجاد فرصت‌های شغلی برای جوانان، زنان روستایی و دانش آموختگان کشاورزی.
مهم‌ترین اقدام‌های انجام شده مجتمع‌های گلخانه ای در سال 1386
تعداد مجتمع‌های گلخانه ای در حال مطالعه توسط سازمان جهاد کشاورزی استان‌ها 189 مجتمع است که از این تعداد، مطالعات 72 مجتمع گلخانه ای به اتمام رسیده و برای بررسی و اعلا‌م نظر نهایی به مدیریت طرح مطالعات باغبانی کشور ارسال شده و مطالعات فاز یک و 2 تعداد 8 مجتمع گلخانه ای نیز پایان یافته و در حال تنظیم اسناد مناقصه و انتخاب پیمانکار برای ساخت سازه توسط بانک زمین است. همچنین تعداد 109 مجتمع توسط سازمان‌های جهاد کشاورزی در دست مطالعه است که بعد از اتمام مطالعات، به مدیریت طرح برای ارزیابی و بانک زمین برای ساخت سازه ارسال می‌شود. شایان ذکر است که متوسط پیشرفت فیزیکی اجرای زیرساخت‌های مجتمع‌های گلخانه ای در کشور 52 درصد و مطالعات 77 درصد است.
تصویب آیین نامه تشخیص صلا‌حیت مشاوران برای احداث گلخانه و مجتمع‌های گلخانه ای به منظور مطالعات فازهای یک، 2 و 3 با هماهنگی معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رییس‌جمهوری.
پیگیری تصویب آیین نامه تشخیص صلا‌حیت پیمانکاران ساخت سازه‌های گلخانه ای با همکاری معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهوری.
تدوین شرح خدمات مطالعات فازهای یک، 2 و 3 گلخانه ای و ابلا‌غ به استان‌ها برای ایجاد وحدت رویه.
هماهنگی لازم با بانک کشاورزی برای پذیرش گلخانه‌های پلا‌ستیکی مدرن و مکانیزه به عنوان وثیقه.
تهیه و تدوین نظام گلخانه‌های کشور.
تشکیل ستاد اجرایی مجتمع‌های گلخانه‌ای و برگزاری جلسه‌های مستمر.
انتخاب شرکت مهندسان مشاور یکم به عنوان مدیر طرح مطالعات باغبانی برای بررسی و ارزیابی گزارش‌های مطالعات مجتمع گلخانه ای.
همکاری با بانک زمین و سیستماتیک کردن روند کارها برای تسریع در امور اجرایی.
پی گیری از سازمان‌های جهاد کشاورزی استان‌ها برای تسریع در روند مطالعات ساخت زیرساخت‌ها و احداث سازه‌های گلخانه ها.
هماهنگی لازم برای تهیه نرم‌افزار بانک اطلا‌عات گلخانه‌های کشور.
تشکیل کمیته فنی در استان‌ها برای بررسی طرح‌های مرتبط با احداث گلخانه‌ها در راستای تمرکز‌زدایی و جلوگیری از رفت و برگشت‌های غیرضروری سرمایه گذاران.
تدوین روند مستمر مطالعات مجتمع‌های گلخانه‌ای بین استان‌ها و مشاوران یکم در راستای تسریع بخشی امور.
پی‌گیری‌های لازم برای تدوین استاندارد سازه‌های گلخانه ای در کشور.
همکاری برای تدوین طرح ملی آموزش گلخانه‌داران و متقاضیان احداث گلخانه‌ها با هماهنگی مدیریت آموزش و نیروی انسانی و معاونت ترویج و نظام بهره برداری.
پیگیری مطالعات طرح تدوین ضوابط و معیارهای فنی طراحی و بهرهبرداری از سیستم‌های متنوع گلخانه‌ای در کشور.
چالش‌های موجود تولید گل و گیاهان زینتی و سبزی و صیفی گلخانه ای
کمبود کارشناسان متخصص در زمینه تولید محصولا‌ت گلخانه ای.
نیاز به انجام مطالعات و تحقیقات در ارتباط با سازه‌های گلخانه ای مناسب با شرایط اقلیمی هر منطقه.
عدم تولید محصولا‌ت ارگانیک سبزی و صیفی در گلخانه‌ها و به طبع عدم امکان صادرات این محصولا‌ت در اغلب موارد به خارج از کشور.
نوسان‌های بازار فروش محصولا‌ت گلخانه ای که در نهایت موجب بی برنامگی در تولید این محصولا‌ت خواهد بود.
عدم وجود مراکز آموزش علمی مستقل برای آموزش بهره برداران واحدهای گلخانه ای.
عدم تعمیم بیمه در ارتباط با بسیاری از گل‌ها و گیاهان زینتی و همچنین عدم تعمیم بیمه سازه‌های گلخانه ای.
وجود مشکلا‌ت بانکی برای متقاضیان احداث گلخانه در ارتباط با تأمین وثیقه.
نبود سردخانه و ماشین‌های مجهز به سردخانه برای نگهداری و حمل گل و گیاهان زینتی به مقدار مورد نیاز.
نیاز به گسترش دانش فنی کشت محصولا‌ت گلخانه‌ای.
نیاز به گسترش تحقیقات در زمینه‌های مختلف در‌خصوص تولید گل و گیاهان زینتی با توجه به نیاز بهره‌برداران و اولویت دادن به تحقیقات با عنایت به کوتاه بودن دوره تحقیق.
نبود انسجام لازم و تعامل مطلوب بین بخش‌های مختلف (دولتی و خصوصی) در ارتباط با تولیدات گلخانه‌ای و گل و گیاهان زیتنی.
استاندارد نبودن محصولا‌ت تولیدی و لزوم توجه به استانداردسازی محصولا‌ت گلخانه ای.
بالا‌بودن هزینه سوخت و برق در واحدهای گلخانه‌ای و متکی بودن گلخانه‌ها به سوخت یارانه ای.
روز گل و گیاه
امروزه گسترش زندگی شهرنشینی و به دنبال آن کاهش ارتباط انسان با طبیعت باعث افزایش بیماری‌های عصبی، قلبی، روانی و ... شده است، در روزگاری که در تمام امور اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی صحبت از بهره وری است، عدم توجه به عوامل زیست محیطی که اثرهای مستقیمی بر عملکرد نیروی کار دارند ما را بر آن می‌دارد که برای اصلا‌ح، بهبود و بازسازی محیط زندگی خود برنامه‌ریزی صحیح و دقیقی انجام دهیم. در این بین، همه اهرم‌هایی که به‌نحوی بتواند صوری از طبیعت را به زندگی مدار بسته شهری راه دهد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. یکی از این اهرم‌ها استفاده از گل و گیاهان زینتی با جنبه‌های کاربردی متفاوت است. توجه روزافزون کشورهای مختلف جهان به تولید و مصرف گیاهان زینتی با تفکر اثرهای روان درمانی ما را بر آن می‌دارد که با یک برنامه ریزی صحیح از امکانات خدادادی کشورمان برای بالا‌بردن فرهنگ مصرف گیاهان زینتی در کشور و همچنین تولید و صادرات آن استفاده لازم را به عمل آوریم.
از همین رو، 25 خردادماه هر سال( از سال 1384 تا کنون) بر اساس پیشنهاد وزارت جهاد کشاورزی و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای فرهنگ عمومی روز گل و گیاه نامیده شده است.
از اهداف مهم این روز عبارت‌اند از:
ترویج فرهنگ تولید و پرورش گل و گیاه.
تأکید بر اهمیت اقتصادی، اشتغال‌زایی و صادرات گل.
زمینه سازی برای بحث و تبادل نظر در مورد مسایل پرورش گل وگیاه.
جذب گردشگران داخلی و خارجی به سبب تنوع و کیفیت گل ایران.
ضرورت تلا‌ش برای رواج استفاده از گلهای طبیعی به جای گلهای مصنوعی وارداتی.
لزوم فرهنگ سازی برای پرورش گل و گیاهان زینتی به ویژه در مناطق شهری با توجه به تأثیرهای روحی و روانی آن.
لزوم افزایش سرانه مصرف گل وگیاه در کشور با توجه به رشد روزافزون شهرنشینی و دوری از طبیعت.
ضرورت معرفی گلهای ایرانی به بازارهای داخلی و خارجی.
اگر چه مصرف سرانه گلهای شاخه ای کشور ما براساس هر نفر کمتر از 2 دلار است اما سرانه مصرف کشورهای توسعه یافته نظیر اروپای غربی بین کشورهای مختلف از 40 تا 130 دلار متغیر است. (مصرف سرانه گلهای شاخه‌ای ایران نسبت به کشورهای توسعه یافته حدود 3/2 درصد است.) بدیهی است، با افزایش درآمد سرانه افراد در کشورهای مختلف مصرف این محصولا‌ت افزایش چشمگیری خواهد یافت. میزان رشد مصرف گل و گیاه در دنیا بین 6 تا 9 درصد در سال‌های مختلف پیش بینی می‌شود که این امر نوید بخش افزایش مصرف و همچنین بازارهای خوبی در آینده خواهد بود.
1- تعریف گلخانه:
گلخانه یاGreen house به فضای محدودی اطلاق می¬شود که قابلیت کنترل شرایط محیطی مناسب را برای رشد گیاهان از نواحی مختلف در طی فصول مختلف یک سال داشته باشد. طبق این تعریف از جمله عملکرد گلخانه، فراهم کردن شرایط محیطی لازم و مورد نیاز محصولی معین است.گل¬خانه¬ها بر حسب اینکه چه نوع مصالح ساختمانی در آن‌ها بکار برده شده است به نوع ثابت و متحرک تقسیم‌بندی می شوند.گلخانه¬های ثابت، به گل-خانه¬هایی گفته می‌شود که مصالح ساختمانی بکار رفته در آن‌ها از جنس پایدار و با دوام باشد. پس باید سالیان سال از آن‌ها استفاده کرد.
2- انواع گلخانه ها :
گلخانه ها از نظر نوع تو لید و نوع تیپ سازه دارای انواع مختلفی به شرح ذیل می باشند.
تقسیم بندی بر اساس نوع تولید:
1-2- گلخانه های تولیدی سبزی و صیفی شامل محصولاتی نظیر خیار, گوجه فرنگی, توت فرنگی, فلفل, بادمجان, طالبی, سبزیجات برگی(ریحان- شاهی و........) می باشد.
2-2- گلخانه های تولید گل و گیاهان زینتی برای تولید انواع گلهای شاخه بریده(رُز- ژربرا – گلایول – داودی) وگلهای آپارتمانی می باشد.
3-2- سالنهای گلخانه ای تولید قارچ دکمه ای و قارچ صدفی
از نظر نوع سازه گلخانه ها به دو دسته چوبی یا سنتی و مدرن یا فلزی تقسیم می شوند.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 176 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلودمقالهیافته های جدید در مدیریت گلخانه