نوع فایل: word
قابل ویرایش 125 صفحه
جهت دریافت درجه ی کارشناسی در رشته ی روان شناسی
چکیده:
پژوهش حاضر با عنوان بررسی رابطه ی بین هوش هیجانی، هوش معنوی و رضایت زناشوئی در بین دانشجویان دانشگاه پیام نور تهران مرکز انجام شد.به همین منظور 100 نفر از دانشجویان متاهل این دانشگاه به صورت تصادفی انتاب شده و به پرسش نامه های رضایت زناشوئی انریچ، هو معنوی و هوش هیجانی جواب دادند.تحلیل نتایج با استفاده از روش ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین مولفه ی خودآگاهی با رضایت زناشوئی درپاسخگویان رابطه مثبت ؛بین مولفه ی خود مدیریتی با رضایت زناشوئی رابطه ی مثبت و معنادار، مولفه ی مولفه ی آگاهی اجتماعی با رضایت زناشوئی رابطه ی مثبت و معنادار ، بین مولفه ی مدیریت ارتباط با رضایت زناشوئی رابطه ی مثبت معنادار و هوش معنوی با رضایت زناشوئی رابطه ی مثبت و معناداری وجود دارد.
نتایج به دست آمده از این پژوهش ارتقاء هوش هیجانی و هوش معنوی را به عنوان روشی برای افزایش رضایت زناشوئی بین زوجین دانشجو پیشنهاد می کند.
مقدمه:
در میان موجوداتی که روی کرة زمین زندگی می‌کنند، انسان از ویژگیهای منحصر به فردی برخوردار است. این ویژگی‌ها، او را از سایر موجودات روی کرة زمین جدا می‌سازد. احساسات، عواطف، هیجان و توانایی قضاوت دربارة رفتارهای خود و دیگران، و تصمیم‌گیری بر اساس این قضاوت‌ها، تنها بخشی از این ویژگیهای خدادادی است که باعث سنگین شدن مسئولیت انسان شده است.(احزاب: 72) انسان‌ها باید با توجه به ارتباطات چهارگانة1 خودشان در جهان هستی، الگوها و سبکهای ارتباطی مناسب را در خود پرورش دهند. متخصصان علوم مختلف، به‌ویژه روانشناسان، به دنبال ایجاد مفهوم جامعی بودند که در برگیرندة تمام الگوهای ارتباطی و تکنیک‌های پرورش این الگوها در تمام حیطه‌های زندگی بشری‌ـ به‌ویژه زندگی زناشویی‌ـ باشد و بتواند کارایی و توانایی افراد را بالا برده و به بهداشت روانی ایشان کمک کند. نتیجة این تلاش‌ها، منجر به ابداع مفهوم هوش هیجانی شد. به‌تدریج با ایجاد مؤلفه‌ها، ابعاد و ابزار سنجش و کشف مراکزی مانند نئوکرتکس، لیمبیک و بادامة مغز که نقش مهمی را در هیجان داشتند، در این مفهوم تحول شگفت‌انگیزی به وجود آمد و در برابر بهرة هوشی (IQ)، بهرة هیجانی (EQ) مطرح شد. از امتیازهای هوش هیجانی این است که با افزایش سن افزایش پیدا می‌کند؛ در حالی که هوش شناختی چنین امتیازی را ندارد و بخش گسترده‌ای از آن در محدودة سنی خاصی متوقف می‌شود. همچنین هوش هیجانی قابلیت تعلیم و تربیت، ارتقا و مدیریت را دارد و این ویژگی، امتیازهای هوش هیجانی را از هوش شناختی جدا می‌سازد.
هوش هیجانی یکی از مفاهیم ترکیبی است که از دیرباز مورد توجه محققان علوم روان‌شناختی بوده است. تعریف‌ها و توضیح‌های دانشمندانی چون گیلفورد،گاردنر، ثرندایک به تعریف امروزی هوش هیجانی نزدیک‌تر است، ولی هوش هیجانی همانند تمام مفاهیم مطرح در علوم، به سمت تخصصی شدن و تکامل پیش رفته است. شاید امروزه بتوان تعریف جامعی را که از ترکیب هوش هیجانی به‌دست می‌آید، ارائه داد؛ در حالی‌که این تعریف را نمی‌توان در دو واژه به‌صورت مستقل پیدا کرد. طی سال‌های متمادی، بهرة هوشی یا هوشبر
( (IQ معیاری برای سنجش هوش فردی به شمار می‌آمد و آزمون بهرة هوشی تنها شاخصی بود که نشان‌دهندة توانایی یادگیری و میزان موفقیت شخصی محسوب می‌شد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد موفقیت‌های زندگی حرفه‌ای، 20 درصد به بهرة هوشی(IQ) و80 درصد به هوش هیجانی(EQ) بستگی دارد.
بنابر گفتة ای ال ثرندایک، هوشیاری اجتماعی یا توانایی درک دیگران و رفتار معقولانه در روابط انسانی به منزله‌ی بعنوان ابعاد هوش عاطفی، خود یکی از جنبه‌های بهرة هوشی افراد محسوب می‌شود. در حالی که دیگر روانشناسان آن دوره، در مورد هوشیاری اجتماعی نگاه بدبینانه‌ای داشتند و آن را نوعی مهارت برای فریب دادن دیگران و آلت دست قرار دادن آنها تلقی کردند
وکسلر در سال 1940، به عناصر شناختی به خوبی عناصر عقلانی اشاره کرد و منظور او از آنها جنبه‌های عاطفی، شخصی و عوامل اجتماعی بود. در سال 1943 وکسلر به این نکته اشاره کرد که توانایی‌های غیرعقلانی برای پیش‌بینی میزان توانایی فرد در کامیاب شدن، در زندگی او نقش اساسی دارد.
گارنر در سال 1983، هوش را شامل ابعاد گوناگون زبانی، موسیقیایی، منطقی، ریاضی، جسمی، میان فردی و درون فردی دانست. او وجوه شناختی مختلفی را با عناصری از هوش غیرشناختی یا به گفتة خودش«شخصی» ترکیب کرده است. بعد غیرشناختی مورد نظر گاردنر، دو مؤلفة کلی دارد که وی آنها را با عناوین «استعدادهای درون روانی» و «مهارت‌های میان‌فردی» معرفی می‌کند؛ به نظر گاردنر، هوش هیجانی نیز دارای دو مؤلفه است:
الف) هوش درون‌فردی: نشان دهندة آگاهی فرد از احساسات و هیجانات خویش، ابراز باورها و احساسات شخصی واحترام به خویش و تشخیص استعدادهای ذاتی، استقلال عمل در انجام کارهای مورد نظر، و در مجموع میزان کنترل شخص بر هیجان‌ها و احساسات خود است؛
ب) هوش میان‌فردی: به توانایی درک و فهم دیگران اشاره دارد به دنبال آن است که بداند چه چیزهایی انسان‌ها را بر می‌انگیزاند و چگونه می‌توان با آنها همکاری داشت. به نظر گاردنر، احتمالاً فروشندگان، سیاست‌مداران، معلمان، متخصصان بالینی و رهبران مذهبی موفق، هوش میان‌فردی بالایی دارند.9
در سال 1980، رون بارـ آن اولین بار مخفف بهرة هیجانی یاEQ را برای این دسته از توانایی‌ها به کار برد و اولین آزمون را در این مورد ساخت. بار ـ آن، هوش هیجانی را عامل مهمی در شکوفایی توانایی‌های افراد برای کسب موفقیت در زندگی تلقی می‌کند و آن را با سلامت عاطفی و در مجموع، سلامت روانی مرتبط می‌داند. به عقیدة بار ـ آن، هوش شناختی تنها شاخص عمده برای پیش‌بینی موفقیت افراد نیست؛ زیرا بسیاری از افراد هوش شناختی بالایی دارند، ولی در زندگی موفق نیستند. رون بار- آن، با طرح الگوی چندعاملی برای هوش هیحانی، آن را مجموعه‌ای از استعداد‌ها و توانایی‌هایی می‌داند که افراد را در جهت سازگاری مؤثر با محیط و کسب موفقیت در زندگی آماده می‌کند؛ این توانایی‌ها در طول زمان تغییر و رشد می یابد با روش‌های آموزشی قابل اصلاح و بهبود است.
پیتر سالوی و جان مایر در سال 1990، مفهوم اساسی نظریة خود را برای اولین دفعه با عنوان «هوش هیجانی» به چاپ رساندند سالوی ضمن اختراع اصطلاح «سواد هیجانی به پنج حیطه اشاره کرد که عبارتند از: خودآگاهی(شناخت حالات هیجانی خویش)، اداره کردن هیجان‌ها (مدیریت هیجان‌ها به روش مناسب)، خود انگیزی، کنترل تکانش‌ها (تأخیر در ارضای خواسته‌ها و توان قرار گرفتن در یک وضعیت روانی مطلوب)، تشخیص دادن وضع هیجانی دیگران، همدلی، برقراری¬ رابطه با دیگران. با وجود اظهارنظرهای مختلف دربارة هوش هیجانی، می‌توان گفت سالوی و مایر نخستین تعریف رسمی از هوش هیجانی را در سال 1990 بدین صورت منتشر کردند: «توانایی شناسایی هیجان‌های خود و دیگران و تمایز بین آنها و استفاده از این اطلاعات برای هدایت تفکر و رفتار فرد.
تاکنون محققان تعریف‌های متنوع و مختلفی از هوش هیجانی ارائه کرده‌اند که به برخی از آنها به طور اختصار اشاره می‌شود:
1- هوش هیجانی توانایی کنترل هیجان‌های خود و دیگران، تشخیص و تمایز بین هیجان‌های مختلف و نام‌گذاری مناسب آنها، و همچنین استفاده از اطلاعات هیجانی در جهت هدایت اندیشه و رفتار است
2- هوش هیجانی شکل دیگری از با‌هوش بودن است. هوش هیجانی آگاهی از احساس و استفاده از آن برای اتخاذ تصمیم‌های مناسب در زندگی و همچنین توانایی تحمل کردن ضربه‌های روحی و مهار آشفتگی‌های روحی است
3- توانایی درک درست محیط پیرامون، خودانگیزی، شناخت و کنترل احساسات خویش؛ به‌طوری که این فرایند بتواند جریان تفکر و ارتباطات را تسهیل کند.
4- هوش هیجانی به منزلة زیر مجموعه‌ای از هوش اجتماعی تعریف شده است؛ یعنی کنار آمدن با مردم، مهار هیجان‌ها در روابط با انسان‌ها و توانایی ترغیب یا راهنمایی دیگران
5- توانایی درک و فهم عواطف، به منظور ارزیابی افکار، خلق‌وخو و تنظیم آنها به گونه‌ای که موجب تعالی و رشد شناختی ـ عاطفی گردد؛
6- توجه به هیجان‌ها و کاربرد مناسب آنها در روابط انسانی، درک احوال خود و دیگران، خویشتن‌داری و تسلط بر خواسته‌های آنی، همدلی با دیگران و استفاده مثبت از هیجان‌ها و شناخت آنها
7- قابلیت پرادزش صحیح اطلاعات هیجانی و کارآمدی در دریافت، جذب، فهمیدن و سر و سامان دادن به هیجانات؛
از این رو با توجه به یشینه و ادبیات تحقیقاتی بررسی شده هدف تحقیق حاضر بررسی رابطه ی بین هوش هیجانی و هوش معنوی و رضایت زناشوئی در دانشجویان دانشگاه می باشد.
فهرست مطالب:
چکیده
فصل اول:کلیات پژوهش
مقدمه
1-1شرح ،منطق وپشتوانه پژوهش
1-2-زمینه پژوهش
1-3-ضرورت پژوهش
1-4-اهداف پژوهش
1-5-تعریف متغیرهای پژوهش
فصل دوم:ابیات وپیشینه پژوهش
بخش اول:هوش هیجانی
2-1 -هوش هیجانی ومبانی نظری آن
2-1-1-اصطلاح شناسی مفهوم هوش هیجانی
2-1-2-هوش هیجانی ومفهوم توانایی ذهنی
2-1-3-سابقه نظری مفهوم هوش هیجانی
2-1-4-هوش هیجانی وموئلفه های آن
2-2-بخش دوم :هوش معنوی
2-2-1-هوش معنوی ومبانی نظری آن
2-2-2-موئلفه های هوش معنوی
2-2-3-کاربردهای هوش معنوی در زندگی روز مره
2-2-4-رابطه ی هوش معنوی بامتغیرهای دیگر
2-3-بخش سوم:
رضایت زناشوئی
2-3-1-رضایت زناشویی ازدیدگاه شناخت گرایان
2-3-2-دلیل موفقیت وناکامی ازدواج ها
2-3-3-ویژگی های خانواده موفق ورضامند
2-3-4-نتیجه گیری
2-3-5- اهمیت صمیمیت درزندگی زناشوئی
2-3-6-عوامل موثردرانتخاب همسر
2-3-7-علل درگیری زوجین
2-3-8-انواع ازدواج رضایت بخش
2-3-9-ادبیات پژوهش
فصل سوم:روش شناسی
3-1- نوع تحقیق
3-2-جامعه ای آماری
3-3-نمونه ی تحقیق
3-4-ابزارهای تحقیق
3-5-آزمونها
3-6-شیوه جمع آوری داده ها
3-7-روش تجزیه وتحلیل داده ها
فصل چهارم:تجزیه وتحلیل آماری
مقدمه
4-1-آمار توصیفی
4-2-آماراستنباطی
فصل پنجم:نتیجه گیری وپیشنهادات
5-1- مقدمه
5-2-خلاصه ای ازنتایج
5-3-بحث ونتیجه گیری
5-4-محدودیت های پژوهش
5-5-پیشنهاد های پژوهش
فهرست منابع
منابع و مأخذ:
1- حسینی بیرجندی، سیدمهدی، 1381،چاپ اول، خانواده درمانی و مشاوره ازدواج و زناشویی. انشارات اساطیر
2- سیف،سوسن،به راهنمایی،بررسی مقایسه باورهای غیر منطقی و رضامندی زوجین شاغل با سطح تحصیلی دیپلم و زیر دیپلم لیسانس و بالاتر.
3- نجاتی،حسین ،پاییز1376،چاپ دوم،روان شناسی زناشویی، انتشارات بیکران.
4- ماازاده، جواد، بررسی ویژگیهای شخصیتی در رابطه با عوامل تنیدگی زناشویی در زوجهای در حال طلاق و سازگار پایان نامه کارشناسی ارشد، داشنگاه تربیت مدرس.
5- ساعتچی ،محمود،1347، مشاوره و روان درمانی نظریه ها و راهبردها، انتشارات ویرایش
6- سلیمانیان، علی اکبر،1373، بررسی تأثیر تفکرات غیر منطقی برنارضایتی زناشویی دانشگاه تربیت معلم.
7- فیلیپ برنشتاین، مارسی تی. برنشتاین، زناشوییدرمانی. مترجمان سید حسن پور عابدی، نائینی، غلامرضا منشی، انتشارات رشد
8- بارکر، فیلیپس(1375) خانواده در مانی پایه، ترجمه محسن دهقانی و زهره دهقان انتشارات رشد تهران.
9- احمدوند، محمدعلی (1368)، مکانیسم های دفاعی روانی. تهران، انتشارات بامداد.
10- اشرفی، سمیه(1384). بررسی رابطه و همبستگی بین سبکهای دلبستگی و انواع مکانیسم های دفاعی دربین دانشجویان دختر و پسر دانشگاه شاهد.
11- اکبرزاده، نسرین (1383). هوش هیجانی: دیدگاه سالوی و دیگران. تهران، انتشارات فارابی.
12- بشارت، محمدعلی (1385). اعتباریابی مقیاس هوش هیجانی (EIS)، فصلنامه دانشور رفتار، زیر چاپ.
13- بشارت، محمدعلی (1384). بررسی تاثیر هوش هیجانی بر کیفیت روابط اجتماعی مطالعات روان شناختی ، دوره 1، شماره 2 و 3، 38-25.
14- پاشا شریفی، حسن (1376). نظریه ها و کاربرد آزمون های هوش و شخصیت. تهران، انتشارات سخن.
15- پیاژه، ژان؛ ترجمه ربانی، حبیب الله (1368). روان شناسی هوش. انتشارات صفی علیشاه، چاپ سوم.
16- حدادی کوهساری، علی اکبر(1383). بررسی مقایسه ای رابطه هوش هیجانی با سلامت روان و پبشرفت تحصیلی در دانشجویان شاهد وغیر شاهد دانشگاه تهران.
17- حکیم جوادی، منصور (1382). بررسی رابطه کیفیت دلبستگی و هوش هیجانی در دانش آموزان تیزهوش و عادی، پایان نامه دکتری، دانشگاه تهران.
18- زارع، محمد (1380). بررسی رابطه هوش هیجانی و موفقیت تحصیلی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
19- گلمن، دانیل ؛ ترجمه پارسا، نسرین (1380). هوش هیجانی. تهران، انتشارات رشد.
20- معینی، زهرا(1383)، بررسی رابطه هوش هیجانی بر سازگاری اجتماعی دانشجویان شاهد و غیر شاهد دانشگاه شاهد.
21- منصوری، عطاء الله (1380)، بررسی رابطه هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
22- :هوش معنوی (مفاهیم، سنجش و کاربردهای آن) ترجمه و تالیف:حسن عبداله‌زاده معصومه باقرپور سمانه بوژمهرانی محدثه لطفی
پایان نامه ی بررسی رابطه بین هوش هیجانی و هوش معنوی در رضایت زناشویی. doc