این کتاب در636صفحه درسال 1384توسط نشرثالث به چاپ رسیده است وبه تحلیل تمام شخصیتهادرمثنوی وبررسی نمادین انها ازدیدگاه مولانا درشش دفترمثنوی می پردازد
بخاطر کثرت و تنوع شخصیت های قصه های مثنوی و امکان بررسی بهتر به طبقه بندی آنها بر مبنای تاریخ متوسل شده ایم این کتاب درفصلهای ذیل آورده شده است
فصل اول پیامبران ،فصل دوم عرفا وشیوخ ،فصل سوم شخصیتهای دینی و مذهبی ،فصل چهارم پادشاهان ،فرمانروایان و حاکمان ،فصل پنجم منکران ومعاندان ،فصل ششم فرشته ها ،فصل هفتم زنان،فصل هشتم دانشمندان و صاحب نظران،فصل نهم عاشقان ومعشوقان ،فصل دهم غلامان ،فصل یازدهم شعرا ،فصل دوازدهم وزرا فصل سیزدهم شخصیتهای اساطیری،فصل چهاردهم متفرقه
چکیده
شاعران و ادیبان فارسی ، فراوان از تلمیح و داستان های تاریخی استفاده می کنند ، اشارات و تنبیهات متنوع دارند اما روش مولانا در استفاده از تلمیحات وداستان ها و زندگی افراد بزرگ و کوچک با بقیه ی شاعران فارسی متفاوت است او اهل تاویل است و معانی فراوان از دل قصه ها و حکایات انبیاء واولیا بیرون می کشد بنابراین اشخاص تاریخی ، مذهبی و ….درمثنوی غالبا با انچه در کتب تاریخ و … می باشد فرق دارد او اسرافیل وار در صور خود دمیده وشخصیت ها را از ادم (ع) تا قرن ها بعد از خاتم (ص) از قبرستان تاریخ برانگیخته و با جان و ماهیتی جدید به دنیای مثنوی اورده است .
مقدمه
تاکنون درخصوص اشارات و تا ویل های باطنی مولانا از اشخاص و افراد در مثنوی تحقیقات گسترده ای چه در مطاوی شروح مثنوی و چه به صورت مجزا و مستقل صورت گرفته واین امر برهمگان مبرهن است . دراغلب این بررسی ها ، به کلیات پرداخته شده وچندان به تحلیل نمودها و شاخص های دقیق در شناخت شخصیت ها توجه نشده است از جمله ی این کارها می توان به : 1- سرنی2-بحر در کوزه3- فرهنگ قصه های پیامبران (تجلی شاعرانه ی اشارات داستانی ) در مثنوی4- شرح تحلیلی اعلام مثنوی آقای میر جلال ابراهیمی 5- رساله ی کارشناسی ارشد آقای شوهانی در دانشگاه تربیت معلم تهران اشاره کرد بدیهی است “هدف مولانا از به کار بردن حوادث داستانی تنها شناخت و طرح آن حادثه نیست بلکه آن را درحکم مقدمه ای می داند برای نشان دادن القابی برتر و مفهومی فراتر او قصه های پیامبران ، رمزها و اسطوره ها و اشارات داستانی را شاعرانه متجلی می سازد تا به کمک آن اندیشه های عارفانه ی خویش را به آسانی القا کند ”(مه دخت پورخالقی چتروردی ،11:1374)
پس برای درک استنباط ها و تاویل های مولانا لاجرم باید به تحلیل همه اشارات و عبارات قصه ها در مثنوی پرداخت تا تصویر نسبتا روشنی از ذهنیت مولانا نسبت به اشخاص داستان ها فراهم آید ، برای این مقصود لازم است تاویل ها ، نمودهای عرفانی و برداشت های متفاوت مولانا از اشخاص قصه های مثنوی همگی جمع آوری و تحلیل شود تا سردلبران مولانا از دل قصه ها بیرون کشید ه شود . مسلما شخصیت های مثنوی ویژ گی ها و خصایل خاص خود را دارند که باید آنها را دربستر کلام مولوی شناخت .
دلیل آفتاب