غوکان افلاطون
8-1- چون اقیانوس اطلس و جبل‌طارق را پشت سر گذاریم و به آرام‌ترین دریاها، مدیترانه، پانهیم، بی‌درنگ به صحنه‌ی تاریخ یونان می‌رسیم. افلاطون گفته است: «ما، به سان غوکان گرد برکه، در کناره‌های این دریا ساکن شده‌ایم.» یونانیان، قرنها قبل از میلاد، در کناره‌های این دریا، و حتی در دورمانده‌ترین سواحل آن، کوچ نشینهایی ناپایدار، که در میان بر بریان محاط بودند، بر پا کردند. از آن جمله‌اند: همروسکوپیون و امپوریون در اسپانیا، مارسی (ماسالیا) و نیس (نیکایا) در فرانسه، و تقریباً همه جا در ایتالیای جنوبی و سیسیل. کوچ نشینان یونانی شهرهایی پر رونق در کورنه (آفریقای شمالی) و نوکراتیس (دلتای رود نیل) به وجود آوردند، و تلاش بی‌آرام آنان، در آن زمان نیز مانند قرن ما، جزیره‌های دریای اژه و سواحل آسیای صغیر را به شور افکند. اینان برای بازرگانی پردامنه‌ی خود شهرها و آبادیهایی در کرانه‌های داردانل (هلسپونتوس) و دریای مرمره (پروپونتیس) و دریای سیاه بنیاد نهادند. از این‌رو دنیای یونان باستان بسیار پهناور بود، و شبه جزیره‌ی یونان فقط بخشی کوچک از آن به شمار می‌رفت.
اگر تاریخ گذشته را مرور کنیم به این نتیجه می‌رسیم که دومین گروه تمدنها در مدیترانه ظهور یافت، همچنان که قبلاً نخستین گروه در امتداد رودهای مصر و بین‌النهرین و هند و پارس و هند به بار آمد، و مقدر بوده است گروه سوم تمدنها در سواحل اقیانوس اطلس (تمدن مدرنیته) درخشیدن گیرد، و محتملاً گروه چهارم بر کناره‌های اقیانوس آرام پدیدار شود. چه شد که چنین شد؟ آیا پیدایش تمدن مدیترانه‌ای زاده‌ی آب و هوای مساعد سواحل این دریاست؟ در آن زمان هم، مانند اکنون، بارانهای زمستانی خاک سرزمینهای پیرامون مدیترانه را می‌پروردند و یخبندانهای ملایم مردم را بر می‌انگیختند. تقریباً در تمام سال، آدمی می‌توانست در فضای باز، زیر آفتاب گرمی که هیچ گاه طاقت فرسا نمی‌شد.، به سر برد. با این همه، خاک جزایر و سواحل مدیترانه به هیچ روی، از لحاظ حاصل‌خیزی، با دره‌های رسوبی گنگ و سند و دجله و فرات و نیل برابری نمی‌کند، و امکان دارد که کم آبی تابستان بسی زود آغاز شود یا بسیار دیرنده شود.
یونان در عهد تمدن کرت