نهج البلاغه
از آنجا که نهج البلاغه مجموعه (خطبه ها، نامه ها و کلمات قصار حکیمانه ) مولى الموحدین و امیر المومنین على بن ابى طالب علیه السلام مى باشد، سخن گفتن درباره آن کار آسانى نیست ، چرا که ما توان آن را نداریم که به عمق وجود این گوینده والامقام پى ببریم و از تمام زوایاى فکر بلند و ایمان قوى و ملکات فاضله آن حضرت آگاه شویم و نهج البلاغه را آن چنان که هست بشناسیم .
على بن ابى طالب علیه السلام پس از پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله برترین مخلوق خدا است ابن عباس مى گوید: پیامبر گرامى اسلام صلى الله علیه و آله فرمود: لو ان الاشجار اقلام و البحر مداد و الجن حساب ، و الانس کتاب ما احصوا فضائل على بن ابى طالب علیه السلام : (1)
اگر درختان قلم باشند و دریاها مرکب ، جنیان شماره گر، و انسانها نویسنده نمى توانند فضائل على بن ابى طالب علیه السلام را شماره کنند.
استاد محمد تقى جعفرى در مقدمه ترجمه و تفسیر نهج البلاغه مى گوید: هیچ گونه جاى تردید نیست که ما نمى توانیم شخصیت على بن ابى طالب علیه السلام را، مانند شخصیت هاى یک بعدى تاریخ نشان بدهیم و کتابش نهج البلاغه را هم به عنوان کتابى که یک شخصیت یک بعدى از خود به یادگار گذاشته است ، تلقى نماییم . ما با انسانى سر و کار داریم که هدف اعلایى براى زندگانى دارد، زمامدارى که عادل مطلق است ، داراى معرفتى در حد اعلى درباره انسان و جهان ، وابستگى به مبادى عالى هستى ، خود را جزئى از انسان دیدن ، وابستگى مستقیم به خدا، تقوى و فضیلت در حد اعلى ، پاکى گفتار و کردار و اندیشه و نیت پاک ... و ده ها امتیازات از این قبیل که در على بن ابى طالب به اتفاق تمام تواریخ ثبت شده است ، قابل توضیح و تفسیر با مفاهیم و ارزش هاى معمولى نمى باشد، زیرا براى آن جامعه و یا افرادى که زندگى جز تورم خود طبیعى چیز دیگرى نیست ، عناصر شخصیت و امتیازات على علیه السلام و کتابش ، خیالاتى بیش نیست .
همچنین از دیدگاه مکتب هایى که براى بشریت آغاز و انجامى جز همین خاک تیره و تکاپویى جز براى گسترش خود طبیعى سراغ ندارند، على و نهج البلاغه اش هرگز قابل شناخت و هضم نخواهد بود. (2)
ولى در عین حال آگاهى بر گوشه هایى از این دو اقیانوس بى کران (على علیه السلام و نهج البلاغه ) براى انسانهاى حق شناس و حقیقت جو و با معرفت سهل و آسان است زیرا هر کس اندک آشنائى با على بن ابى طالب علیه السلام و تاریخ زندگانى و سخنان و افکار و اندیشه هاى او داشته باشد به خوبى مى داند او یک انسان برتر است ، او آیتى از آیات بزرگ حق است او نسخه نادرى از کتاب وجود انسان است .
نهج البلاغه