مدل رقومی ارتفاع(DEM) Digital Elevation Model)
مجموعه ای از داده های رقومی می باشد که در تهیه مدل توپوگرافیک سطح زمین به کار می رود. بدین معنا که پدیده های سطح زمین را به صورت مدلهای واقعی یا فرضی تبدیل می سازد.
مدلهای رقومی ارتفاع برای ساخت پوسته زمین از مدل برداری و رستری استفاده می کنند. به عبارت دیگر فرمتهای قابل استفاده برای تولید DEM ، در حالت رستری، شبکه سلولی منظم است که برای هر سلول مقدارارتفاع موجود است و در حالت برداری یا وکتوری مجموعه مشاهدات نقطه ای منظم است که هر نقطه دارای مختصات جغرافیایی ( X و Y) و مقدار ارتفاع ( Z) می باشد.
به طور کلی سه مدل TIN ، DEM و Terrain برای تولید مدلهای ارتفاعی به کار می روند. که دارای منابع داده متفاوت می باشند و از دو روش اصلی درون یابی و مثلث بندی استفاده می کنند. هر سه مدل زیر قابل تبدیل به یکدیگر هستندوتوابع مخصوص به خود را دارند.
کاربرد مدلهای ارتفاعی
مدلهای رقومی ارتفاعی در ابتدا برای ذخیره سازی اطلاعات در باره ارتفاع و نمایش سه بعدی سطح زمین ابداع شد. اما امروزه از مدل رقومی ارتفاع در تهیه بسیاری ازنقشه ها، اطلاعات مورد نیاز و تجزیه و تحلیل های مرتبط با زمین استفاده می شود که خلاصه ای از کاربردهای DEM به شرح زیر است.
– پدیده های سطح زمین در حالت واقعی به صورت سه بعدی دیده می شوندلذا شبیه سازی چشم اندازهای سطح زمین از اهداف مهم مدلهای سه بعدی است. در این راستا از مدلهای رقومی ارتفاع به عنوان پس زمینه برای نمایش سایر منابع اطلاعاتی مانند پوشش جنگلی، کاربری زمین و پوشش گیاهی استخراج شده از عکس هوایی یا تصاویر ماهواره، استفاده می شوند.
– چون مدلهای ارتفاعی دارای سه بعد طول ، عرض و ارتفاع می باشد لذا امکان محاسبات مربوط به حجم فراهم است بنابراین از این مدلها در محاسبات حجم آب دریاجه ها، حجم رسوب ذخیره شده یا از دست رفته، حجم عملیات خاکی به منظور تخمین زدن میزان خاک برداری و خاک ریزی درطول مسیر راهسازی و غیره استفاده می شود.
– چون توابع شیب و جهت آن در GIS بر اساس مدلهای ارتفاعی محاسبه می شود. لذا حرکت بعضی از پدیده ها تابع این عامل هستند مانند آبهای سطحی زمین، حرکتهای دامنه ای، مسیر حرکت سیلاب. لذا مدلهای سه بعدی درمطالعه این پدیده ها کاربرد زیادی دارد.
– پدیده های سطح زمین در هنگام روز تحت تاًثیر حرکت ظاهری خورشید می باشند. لذا تفاوت هایی که آفتاب و سایه یا جهت تابش نور خورشید درپدیده ها ایجاد می کند، با این مدلها قابل مطالعه است.
– مدلهای رقومی ارتفاع در تحلیل های مشاهده ای کاربردهای ویژه ای دارد ازجمله: از یک نقطه و یک زاویه بخصوص چه عوارضی و چگونه دیده خواهند شد، در مسیری مشخص کدام عوارض قابل رویت خواهند بود و . . .(منبع:gis98)
این فایل شامل DEM20 متری شهر تبریز و محدوده اطراف آن می باشد. این فایل به صورت ژئو دیتابیس بوده و فقط در نرم افزار ARC GIS قابل فراخوانی می باشد.
DEM 20 متری شهر تبریز و محدوده اطراف آن