فرمت فایل:word (قابل ویرایش)
تعداد صفحات :128
فهرست مطالب :
چکیده. ۱
مقدمه: ۳
فصل اول.. ۷
کلیات.. ۷
۱-۲ – پراکنش… ۹
۱-۳- گونه های مختلف گیاه نعناع : ۹
۱-۳-۱-گونه های خودروی نعناع در ایران : ۹
۱-۴ -گیاهشناسی : ۱۰
۱-۵ – موارد مصرف: ۱۱
۱-۶ ـ مواد موثره: ۱۲
۱-۷- نیازهای اکولوژیکی: ۱۴
۱-۸ – کاشت: ۱۵
۱-۹- نیازهای غذایی : ۱۵
۱-۱۰- مراقبت ونگهداری: ۱۶
۱-۱۱- برداشت:. ۱۷
۱-۱۲ – ترکیبات شیمیایی نعناع: ۱۸
۱-۱۲-۱- اسانس… ۱۸
۱-۱۲-۲ ـ ترکیبات اسانس…. ۱۸
۱-۱۲-۳- استخراج اسانس: ۲۰
فصل دوم: بررسی منابع.. ۲۳
۲-۱- تاثیر کود نیتروژن بر صفات مختلف گیاه. ۲۳
۲-۲- اثر نیتروژن برعملکرد: ۲۵
۲-۳- اثر نیتروژن بر اجزاء عملکرد : ۲۹
۲-۴- اثر نیتروژن بر روی اسانس : ۳۰
۲-۵- اوره با پوشش گوگردی: ۳۴
فصل سوم: مواد و روش ها ۴۲
۳-۲- مشخصات خاک محل اجرای آزمایش : ۴۲
۳-۳- مشخصات طرح آزمایشی: ۴۳
۳-۴- مراحل اجرای آزمایش: ۴۳
۳-۵- اندازه‌گیری پارامترها ۴۴
۳-۵-۱- اندازه‌گیری پارامترهای مرفولوژیکی و رشدی.. ۴۴
۳-۵-۲- اندازه‌گیری پارامترهای فیزیولوژیک… ۴۵
۳-۵-۳- استخراج و تعیین میزان کلروفیل.. ۴۵
۳-۵-۴- استخراج و اندازه‌گیری مواد معدنی برگ… ۴۶
۳-۵-۴-۱- تهیه عصاره گیاهی.. ۴۶
۳-۵-۴-۲- اندازه گیری ازت.. ۴۶
۳-۵-۴-۳- اندازه گیری فسفر. ۴۷
۳-۵-۴-۴- اندازه گیری پتاسیم. ۴۷
۳-۵-۴-۵- اندازه گیری کلسیم. ۴۸
۳-۵-۴-۶- منیزیم. ۴۹
۳-۵-۴-۷- سدیم. ۴۹
۳-۵-۴-۸- آهن، روی، منگنز، مس و بور. ۴۹
۳-۵-۵- اندازه گیری میزان اسنس در پیکره رویشی.. ۴۹
فصل چهارم: نتایج و بحث.. ۵۱
۴-۱- وزن خشک ریشه: ۵۸
۴-۲- وزن تر ریشه: ۵۹
۴-۳- وزن خشک ساقه: ۶۱
۴-۴- وزن تر ساقه: ۶۲
۴-۵- سطح برگ: ۶۳
۴-۶- طول برگ: ۶۴
۴-۷- عرض برگ: ۶۵
۴-۸- میزان ازت: ۶۷
۴-۹- میزان فسفر: ۶۹
۴-۱۰- میزان پتاس: ۷۰
۴-۱۱- میزان کلسیم: ۷۱
۴-۱۲- میزان منیزیم: ۷۲
۴-۱۳- میزان روی: ۷۴
۴-۱۴- میزان منگنز: ۷۵
۴-۱۵- میزان مس: ۷۶
۴-۱۶- میزان آهن: ۷۸
۴-۱۷- تعداد برگ یک ماه پس از نشاء: ۷۹
۴-۱۸- طول ساقه یک ماه بعد از نشاء: ۸۰
۴-۱۹-تعداد برگ ۳ ماه بعد از نشاء: ۸۲
۴-۲۰- طول ساقه ۳ ماه بعد از نشا: ۸۴
۴-۲۱- تعداد برگ ۵ ماه بعد از نشا: ۸۶
۴-۲۲- طول ساقه ۵ ماه پس از نشاء: ۸۸
۴-۲۳- درصد اسانس: ۹۱
۴-۲۴- کلروفیل a: 92
4-25-کلروفیل b : 94
4-26-کلروفیل کل: ۹۵
۴-۲۷- فتوسنتز: ۹۶
۴-۲۸- هدایت روزنه ای: ۹۸
۴-۲۹- دمای برگ… ۹۹
۴-۳۰- مقاومت روزنه ای: ۱۰۰
۴-۳۱- تعرق.. ۱۰۱
۴-۳۲- فلورسانس کلروفیل متغیر: ۱۰۲
۴-۳۳- فلورسانس کلروفیل حداکثر: ۱۰۴
۴-۳۴- نسبت فلورسانس کلروفیل متغیر به حداکثر: ۱۰۵
نتیجه گیری.. ۱۰۶
پیشنهادات.. ۱۰۸
منابع.. ۱۰۹
منابع
۱- ابراهیمی ،م.۱۳۷۴٫ بررسی اثرات استفاده از نیتروژن ومراحل مختلف برداشت علوفه درکشت دو منظوره گندم هیرمند . پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت . ۱۵۷ صفحه .
۲- ابوعلی سینا . ۱۳۶۶ (۴۲۸ ه-ق) . قانون در طب جلد ۲٫ ترجمه : ش.ع. انتشارات شوش.
۳- اکبری ،غ،ع.ح، ایران نژاد .ن، شهبازیان .ز،جوانمردی (۱۳۸۵). بررسی تاثیر مقادیر مختلف ازت وفسفر بر عملکرد و میزان اسانس دانه انیسون.مجموعه مقالات اولین همایش گیاهان دارویی ،ادویه ای ومعطر .شهرکرد .صفحه ۲٫
۴- امید بیگی، ر . ۱۳۸۴٫ تولید و فراوری گیاهان دارویی .. دانشگاه تربیت مدرس. انتشارات آستان قدس رضوی . ۳۴۷ صفحه.
۵- امید بیگی، ر.۱۳۷۶٫ .رهیافتهای تولید و فراوری گیاهان دارویی . انتشارات طراحان نشر .جلد دوم.
۶- امیدبیگی،ر.۱۳۷۹٫ رهیافتهای تولید وفراوری گیاهان دارویی . انتشارات آستان قدس رضوی . جلد سوم . چاپ چهارم .
۷- امیدبیگی،ر .۱۳۷۴٫ رهیافت های تولید و فراوری گیاهان دارویی .جلد اول.انتشارات فکر روز .۲۸۳ صفحه.
۸- امیدی ،ا.م.ا،توکلی ،مظاهری .۱۳۸۲ .بررسی اثرات قطع آبیاری برروی صفات مهم زراعی سه رقم گلرنگ بهاره ،چکیده مقالات هشتمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران . دانشکده علوم کشاورزی . دانشگاه گیلان .۳۴۳ صفحه.
۹- امین پور، ر.وموسوی ، م. ۱۳۷۴٫اثرات تعداد دفعات آبیاری برمراحل نمونه عملکرد واجزای عملکرد دانه زیره سبز .مجله علوم کشاورزی ومنابع طبیعی .دانشگاه صنعتی اصفهان ،شماره ۱: ۶-۱٫
۱۰- آقارحیمی ، ج،۱۳۷۸٫ بررسی اثر تراکم وکود نیتروژن بر عملکردواجزای عملکرد گیاه دارویی مارتیغال ؛ گزارش نهایی طرح پژوهشی دانشگاه آزاد واحد جیرفت .
۱۱- آرویی ،ح. ۱۳۷۹٫بررسی سطوح مختلف نیتروژن برروی برخی صفات گیاه دارویی کدوی تخم کاغذی ، مجله پژوهش وسازندگی .شماره ۴۸٫ پائیز ۱۳۷۹٫صفحات ۴-۹٫
۱۲- بابایی ،آ.،۱۳۷۵٫ بررسی اثر تنش آبی در مراحل رشد ونمو ،ریال کمیت وکیفیت اسانس و مقدار روغن سیاه دانه .پایان نامه فوق لیسانس علوم گیاهی . دانشگاه آزاد اسلامی واحد شمال تهران. ۱۶۱ صفحه.
۱۳- باقری ، م.۱۳۷۶٫ بررسی اثر مقادیر تقسیط کود نیتروژن برعملکرد کلزای پائیزه . پایان نامه کارشناسی ارشد . دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج.
۱۴- بخشنده، عبدالمهدی و قبادی، محمد اقبال. (۱۳۷۸).بررسی اثر تقسیط کود نیتروژنه از نوع اوره و اوره با پوشش گوگردی بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم گندم. دانشور. ، سال ۷ ، شماره ۲۶ مکرر، صفحات ۳۴-۲۷٫ (۱۳۷۸)
۱۵- بیتافر، پروانه. (۱۳۷۹).کود اوره با پوشش گوگردی. پایان نامه (کارشناسی ارشد) – دانشگاه شیراز، دانشکده تحصیلات تکمیلی،.
۱۶- جایمند ،ک.م،ب ، رضایی. (۱۳۸۵).اسانس ،تقطیر ،روشهای آزمون وشاخص های بازداری درتجزیه اسانس .چاپ اول .ناشر : انجمن گیاهان دارویی ، تهران .۳۵۴ صفحه.
۱۷- جعفر زاده کنار سری ،م.ک،پوستین.۱۳۷۶٫ بررسی اثر تنش درمراحل مختلف رشد بربرخی از ویژگی های مورفولوژیکی (رقم رکورد ). مجله علوم کشاورزی ایران .جلد ۲۹٫شماره (۲) .صفحات ۳۵۳-۳۶۱٫
۱۸- جهان آرا ،ف.ب،م.حائری زاده. (۱۳۸۰) . اطلاعات وکاربرد داروهای گیاهی رسمی ایران .چاپ اول .ناشر ،شرکت داروگستر رازی .تهران .صفحات :۲۶:۱۷۰-۲۷٫
۱۹- حسینی ، سید محسن . ۱۳۷۲٫اثر مقادیر مختلف کود نیتروژن ، دور آبیاری و تراکم بوته روی برخی خصوصیات کمی وکیفی منحنی رشد کلزا .پایان نامه کارشناسی ارشد . دانشگاه آزاد تربیت مدرس.
۲۰- حق نیا ،خ.۱۳۷۰٫خاک شناخت . انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد .۶۳۰ صفحه.
۲۱- محمودی،ج.ر،حیدری.م،نوجوان وص،زارع.۱۳۷۹٫اثر تنش خشکی برروی برخی خصوصیات بیوشیمیایی وفیزیولوژیکی گیاه آفتابگردان (رقم رکورد ) . پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه ارومیه .۱۰۲ صفحه .
۲۲- حیدری شریف آبادی ،حسین. (۱۳۸۰). گیاه وشوری .سازمان تحقیقات ،آموزش و ترویج.
۲۳- خاوری نژاد،رمضان علی. ۱۳۷۹٫ تاثیر سه کود وK ,P ,N بر مقدار ترکیبات اسانس گیاه نعناع فلفلی در مراحل گلدهی و بعد از گلدهی. مجله علوم وفنون کشاورزی ومنابع طبیعی. ۱۰(۳۸):۲۶۹۹-۲۷۰۹
۲۴- خواجه پور ،م.۱۳۷۶٫ اصول زراعت در مناطق خشک ،انتشارات دانشگاه صنعتی اصفهان . ۳۸۶ صفحه.
۲۵- خوش نظر پرشکوهی ،ر.ا.ح،شیرانی راد . ۱۳۸۳٫ بررسی تعیین زمان مناسب آخرین آبیاری کلزا در منطقه قزوین ،چکیده مقالات هشتمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران ،دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان. ۳۷۶ صفحه.
۲۶- دادیان ،ع.م.ر،اردکانی .ح. دانشیان وم.دادپور.۱۳۸۳٫بررسی تاثیردور آبیاری وتراکم بوته برروی عملکرد واجزاء ژنوتیپ های سویا دراستان مرکزی .چکیده مقالات هشتمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران ، دانشکده کشاورزی .دانشگاه گیلان . ۳۷۶ صفحه.
۲۷- دانشیان ،ا.م،کریمی .ع،رضایی.وس.ف،موسوی .۱۳۷۵٫اثرات میزان آبیاری وکود ازته سرک برعملکرد واجزاءعملکرد آفتابگردان .پایان نامه کارشناسی ارشد .دانشگاه اسلامی خوراسگان .۱۱۵ صفحه.
۲۸- راضی ،ه.م،آساد .۱۳۷۷٫ مقایسه معیارهای انتخاب درشرایط آبیاری مطلوب وآبیاری محدود در آفتابگردان .چکیده مقالات پنجمین کنگره علوم زراعت واصلاح نباتات ایران ،موسسه تحقیقات وتهیه نهال وبذر کرج،صفحه ۴۴۱٫
۲۹- رشدی ،م. س،رضادوست .۱۳۸۳ . اثرات سطوح مختلف آبیاری برخصوصیات کمی وکیفی ارقام آفتابگردان . چکیده مقالات هشتمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران . دانشکده علوم کشاورزی . دانشگاه گیلان .صفحه ۳۸۳٫
۳۰-زاهدی ،م .ر،رمامقانی.م،مسگر باشی و ع، کاشانی. ۱۳۸۳٫ بررسی اثرات تاریخ های کاشت وتیمارهای آبیاری بر شاخص های فیزیولوژیک دو رقم گلرنگ بهاره . چکیده مقالات هشتمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ، دانشکده علوم کشاورزی . دانشگاه گیلان . صفحه ۳۹۲٫
۳۱- زرگری ،علی. ۱۳۷۶٫گیاهان دارویی.جلد چهارم .چاپ ششم. انتشارات دانشگاه تهران
۳۲- زرین کفش، م. ۱۳۷۱٫ حاصلخیزی خاک وکود . انتشارات دانشگاه تهران. صفحه۳۱۹
۳۳- سبحانی ،م .۱۳۸۳٫بررسی اثرات دورهای آبیاری وروشهای کاشت برخصوصیات کمی وکیفی گلرنگ بهاره رقم اراک ۲۸۱۱ در استان مرکزی . چکیده مقالات هشتمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ، دانشکده علوم کشاورزی . دانشگاه گیلان.
۳۴- سرمدنیا.غ،ع.کوچکی .۱۳۷۲٫ فیزیولوژِ ی گیاهان زراعی . انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
۳۴-سعید شریعتی ،ش.۱۳۷۵٫بررسی اثر تراکم وزمان توزیع کود سرک برعملکرد واجزای عملکرد ومراحل فنولوژیکی ارقام کلزای بهاره . پایان نامه کارشناسی ارشد .دانشگاه مشهد ،دانشکده کشاورزی.
۳۵- سرمدنیا ،غ. ع، کوچکی .۱۳۶۶٫ جنبه های فیزیولوژیکی زراعت دیم . انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد .
۳۶- صادقی ، ب.، ۱۳۷۳٫ اثر مقادیر ازت وآبیاری برعملکرد زیره سبز .سازمان پژوهشهای علمی وصنعتی ایران .پژوهشکده خراسان ، مجموعه مقالات دومین همایش زعفران وگیاهان دارویی.
۳۷- صادقی ، ح . م، ج،بحرانی .۱۳۷۹٫تاثیر تراکم بوته ومقادیر کود نیتروژن برعملکرد واجزای عملکرد ودرصد پروتئین دانه ذرت دانه ای . ششمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران . دانشگاه مازندران .صفحات ۸-۱۵٫
۳۸- صمصام شریعت ، ه .۱۳۷۱٫عصاره گیری و استخراج مواد موثره گیاهان دارویی وروشهای شناسایی وارزیابی آنها ، دانشکده داروسازی ،دانشگاه علوم پزشکی اصفهان . انتشارات مانی .۱۳۲ صفحه .
۳۹- طاهرخانی مهدی,گلچین احمد,نورمحمدی قربان . (۱۳۸۴). بررسی کارایی و تاثیر مقادیر مختلف اوره با پوشش گوگردی و سایر منابع کودی نیتروژن دار بر عملکرد کمی و کیفی کلزا . علوم کشاورزی تابستان ۱۳۸۴; ۱۱(۲):۱۷۹-۱۹۱٫
۴۰- طباطبائی ، م. ۱۳۶۵ .گیاه شناسی کاربردی .انتشارات جهاد دانشگاهی تهران. چاپ اول
۴۱- عجم نوروزی ،ح.م.ج.بحرانی. ۱۳۷۷٫ تاثیر آرایش کاشت وتراکم بوته بر عملکرد دانه واجزاء آن در هیبرید ذرت دانه ای دیر رس در منطقه علی آباد کمین پنجمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات. دانشگاه صنعتی اصفهان.SC704, SC604 ایران
۴۲- عزیزی .م،م.راشد محصل .۱۳۷۷ . اثر رژیم های مختلف آبیاری و کود پتاسیم بر عملکرد و اجزای عملکرد سویا .مجله علوم وفنون وصنایع کشاورزی ،جلد ۱۲ ،شماره ۲،صفحات ۷۴-۸۱٫
۴۳-فرخزاد کاظمی، س.، فرهی آشتیانی ، ص. وشریفی عاشورآبادی ،ا.، ۱۳۸۱٫ اثر تنش کم آبی برمولفه های پژوهش وسازندگی عملکرد بذر در گیاه دارویی زیره سبز(Cuminum cyminum) شماره ۵۴٫
۴۴- فرشی ،م.م،شهابی .م،قائمی،ر،جاراللهی .۱۳۷۶٫ برآورد آب مورد نیاز گیاهان عمده زراعی وباغی کشور ،جلد اول (گیاهان زراعی ). نشر آموزش کشاورزی.
۴۵- قائمی،م و ح.سیادت، ۱۳۷۳٫ بررسی اثر رژیم های مختلف رطوبت قابل استفاده خاک در عملکرد پنبه ، موسسه تحقیقات خاک وآب ،نشریه فنی شماره ۹۳۶، صفحه۸٫
۴۶-قبادی، محمداقبال. (۱۳۷۳). بررسی اثر تقسیط کود ازت از نوع اوره و اوره با پوشش گوگردی (S.C.U) بر مراحل نموی راس ساقه و عملکرد دو رقم گندم در شرایط آب و هوایی اهواز. پایان نامه (کارشناسی ارشد) — دانشگاه شهید چمران اهواز
۴۷-کارپر ،جین . ترجمه : پروانه، کاریکا. ۱۳۷۶ کیمیای جوانی. چاپ اول. انتشارات دانشگاه الزهرا.
۴۸- کریم زاده ، خ. د.مظاهری،وس.ع،پیغمبری .۱۳۸۲٫ اثر چهار دور آبیاری بر عملکرد وصفات کمی سه رقم آفتابگردان .مجله علوم کشاورزی ،جلد ۳۴ ،شماره ۲ ،صفحه ۲۹۳-۳۰۱٫
۴۹- کریمی ،پ.۱۳۶۸٫ بررسی شیمیایی اسانس های گیاهان تیره جعفری پایان نامه دوره دکترا دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تبریز .۹۶ صفحه.
۵۰-کوچکی ، ع و م،ح.بنایان.۱۳۷۳٫ فیزیولوژی عملکرد گیاهان زراعی . انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد .۳۸۰ صفحه.
۵۱- کوچکی .ع،الف .زند .۱۳۷۵٫ کشاورزی از دیدگاه اکولوژی . انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد .
۵۲- کوچکی ،ع وم،ح،راشد محصل .م. نصیری وصدر آبادی . ۱۳۷۰٫ مبانی فیزیولوژیکی رشد و نمو گیاهان زراعی ،انتشارات بنیاد فرهنگی رضوی .۴۰۳ صفحه .
۵۳- لطیفی ،ن.۱۳۷۴٫اثر کمبود رطوبت بر ویژگی های مورفولوژیک ،تولید ماده خشک وشاخص برداشت قبل وبعد از گلدهی گیاه کلزا .مجله علوم وصنایع کشاورزی.جلد ۹٫ شماره ۲٫
۵۴-محمدزاده، علیرضا. (۱۳۷۸) .مقایسه اثرهای اوره و اوره با پوشش گوگردی بر عملکرد گوجه‌فرنگی (رقم امپریال) در استان بوشهر/مجله علوم خاک و آب . ، سال ۱۳ ، شماره ۲، صفحات ۱۶۸-۱۵۹
۵۵- محمودی، معصومه. (۱۳۸۶). بررسی اثرات کود نیتروژن ودورآبیاری برعملکرد واسانس گیاه داروئی نعناع فلفلیMentha piperita L.. پایان نامه کارشناسی ارشد گروه زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت.
۵۶- مظاهری ،د.ن،مجنون حسینی .۱۳۸۰٫مبانی زراعت عمومی .انتشارات دانشگاه تهران .۳۲۰ صفحه.
۵۷- مظفری ،ک.ی،عرشی وح.زینالی خانقاه .۱۳۷۵٫ بررسی اثر خشکی بر برخی از صفات مرفولوژیکی واجزاءعملکرد دانه آفتابگردان .مجله نهال وبذر ،جلد ۱۲، شماره (۳) ،صفحات ۲۴-۳۳٫
۵۸- ملکوتی ، م وم،همایی. ۱۳۷۳٫ حاصلخیز خاکهای مناطق خشک مشکلات و راه حل ها . انتشارات دانشگاه تربیت مدرس .۴۹۴ صفحه.
۵۹- ملکوتی ،م.ج.،۱۳۷۵٫کشاورزی پایدار وافزایش عملکرد با بهینه سازی مصرف کود در ایران ،نشر آموزش کشاورزی.
۶۰- ملکوتی ،م.ریاضی همدانی .۱۳۷۰٫ کودها وحاصلخیزی خاک .مرکز نشر دانشگاه تهران . صفحه۳۸۵
۶۱- مومنی فردالنگه ،س.ر،فرغانی .ج. دانشیان .س،رئیسی وب،تجاب. ۱۳۸۳٫ بررسی اثردور آبیاری وکاربرد کود سرک برعملکرد ارقام سویا دراستان گیلان .چکیده مقالات هشتمین کنگره زراعت واصلاح نباتات ،دانشکده کشاورزی .دانشگاه گیلان .۴۴۸ صفحه.
۶۲- میرزا،م.،سفیدکن ،ف واحمدی ،ل.،۱۳۷۵٫اسانس های طبیعی ،انتشارات موسسه تحقیقات وجنگلها.
۶۳- میر حیدر ،ح. معارف گیاهی (کاربرد گیاهان در پیشگیری ودرمان بیماریها). ۱۳۸۲ . جلد پنجم . نشریه فرهنگ اسلامی.
۶۴- ناصری ، ف. ۱۳۷۱٫ دانه های روغنی . انتشارات آستان قدس رضوی .۸۲۳ صفحه.
۶۵- ناصری پور یزدی ،م . ت. ۱۳۷۰٫بررسی اثر N-P-K بررشد وعملکرد زیره سبز . پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی فردوسی مشهد .۹۱ صفحه
۶۶-نخعی نژاد ،ا.۱۳۷۷٫ بررسی اثر مقادیر مختلف کود نیتروژن و تراکم بر روی عملکرد کمی وکیفی ذرت سیلویی وبررسی منحنی رشد آن در منطقه جیرفت ،پایان نامه کارشناسی ارشد . دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت .
۶۷- نجفی ،ف. ورضوانی مقدم ، پ.، ۱۳۸۱٫ اثر رژیم های مختلف آبیاری و تراکم بر عملکرد وخصوصیات زراعی گیاه دارویی اسفرزه. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی .دانشگاه صنعتی اصفهان. شماره ۴۵٫
۶۸- نجفی نژاد ،ح.ح.ا، مداحیان .۱۳۸۲٫ اثر رژیم های مختلف آبیاری و تراکم کاشت وعملکرد دانه و برخی خصوصیات زراعی ذرت ، مجله نهال و بذر ،جلد ۱۹،شماره ۲ ،صفحه ۱۵۵-۱۶۶٫
۶۹-نیاکان،م.۱۳۸۳٫اثر نسبتهای سه کود N/P/K بروزن تر ،وزن خشک ،سطح برگ ومیزان اسانس گیاه نعناع فلفلی. Mentha piperita L .فصلنامه پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی ومعطر ایران .جلد۲۰ شماره ۲٫٫ صفحه ۱۳۱-۱۴۸٫
۷۰-هاشمی دزفولی ، ا.ع،کوچکی وم،بنایان اول. ۱۳۷۴٫ مبانی فیزیولوژیکی رشد ونمو گیاهان زراعی . انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد . ۴۰۴ صفحه.
۱-۱- تاریخچه :
در تیره نعناع (Labiatae) طبق بررسی های جدیدی که بعمل آمده ،۴۰۰۰ گونه گیاه وجود دارد که در۲۰۰ جنس جای داده شده اند . این گیاهان به وضعی در کره زمین پراکندگی دارند که در غالب نواحی یافت می گردند ولی پیشینه انتشار آنها درمدیترانه است . گیاهانی عموما” علفی یکساله یا پایا ودارای ساقه های راست یا خزنده اند(۵۵).
بعضی از آنها مانند. ، Thymus و Lavandula ظاهربوته مانند وساقه های متعدد وچوبی شده دارند. یا به صورت درختچه مانند ممکن است یافت گردد. از مشخصات این گیاهان آن است که ساقه های چهار گوش دارند . از قاعده ساقه آنها نیز غالبا” ساقه های فرعی منشاء می گیرد که حالت خزنده درسطح زمین پیدا می کنند ویا درون خاک وارد گردیده به صورت ساقه زیرزمینی درمی آیند . درانواع چند ساله این گیاهان ، ساقه های مسن ظاهر مدور دارد واین نیز بر اثر پیدایش لایه زاینده ای در ناحیه پوست ساقه های جوان است که با ایجاد بافت های جدید ، موجب ریزش وازبین رفتن لایه های بیرونی ، از خارج میگردد وبا این عمل ،ظاهر چهارگوش ساقه را ازبین میبرد . عده زیادی ازگیاهان تیره نعناع ،سریعا” تحت تاثیر شرایط متفاوت محیط زندگی قرار می گیرند مانند آنکه انواعی از آنها که در دشت ها واماکن مرطوب میرویند اگر درمحیط های خشک قرار گیرند ،به سرعت تغییراتی ازنظر سازش و تطابق با محیط حاصل می کنند تا مقاومت آنها درمقابل تعرق ،زیاد شود بطوری که برگهای آنها پوشیده از کرک می شود ،یا کناره پهنک برگهای آنها به سمت پائین خمیدگی حاصل می کند ویا روزنه ها ، به حالت فرورفته دربشره باقی می ماند ویا ممکن است هیپودرم در آنها به صورت کاملا” کلانشیمی درآید ویا برگ حالت نسبتا” ضخیم وچرمی پیدا می کند وحتی سطح آن ممکن است کاهش حاصل نماید به حدی که بکلی از بین برود(۵ و ۳۱).
۱-۲ – پراکنش
برخی محققان منشا نعناع را قاره آسیا و بعضی دیگر منشا آنرا کشور انگلیس می دانند . نعناع در نواحی معتدله اروپا ،آسیا ، شمال آمریکا و استرالیا در سطوح وسیعی می روید . مهمترین کشور تولید کننده این گیاه امریکاست . از کشورهای دیگر تولید کننده نعناع می توان روسیه ، بلغارستان ، برزیل ، ژاپن ، فرانسه ، آرژانتین ، مجارستان ، مراکش ورومانی را نام برد (۵ و ۵۵). این گیاه در اکثر نقاط کشور به صورت خودرو رشد میکند و طبق گزارش دفتر گل و گیاهان زینتی ، دارویی و قارچ های خوراکی معاونت باغبانی وزارت جهاد کشاورزی ، سطح زیر کشت نعناع در سال ۱۳۷۸ بالغ بر ۲۵۸ هکتار در استانهای تهران ،کهکیلویه و بویراحمد ، آذربایجان غربی وشرقی ، کرمان و فارس بوده است. مصرف این گیاه بیشتر به منظور تولید ادویه می باشد (۵).
۱-۳- گونه های مختلف گیاه نعناع :
نعناع بیابانی –نعناع صحرائی – نعناع وحشی – نعناع آبی – ضمیران – نعناع – نعناع کوهی (۵۵):
۱-۳-۱-گونه های خودروی نعناع در ایران :
نعناع بومی ایران – که در شمال و مرکز ایران می روید و دارای طعم و عطر و اسانس ملایم تری است . نعناع اهوازی ، نعناع بلوچی – ( خودرو ) با عطر زیاد و مزه تند (۵) .
روی هم رفته گونه نعناع دارای واریته ها و دور گها و فرمهای بسیار زیاد است که از نظر خواص ظاهری ،شکل و ابعاد برگها و گلها ، رنگ برگها و ساقه ،کرک دار بودن و صاف بودن اندامها و بویژه برگها ،مقدار و ترکیبات اسانس ، زود رشدی و کند رشدی و غیره با هم بسیار متفاوت هستند ، ولی اکثر آنها دارای خواص مشابه داروئی می باشد . لازم به ذکر است که دورگهای زیادی هم بین نعناع و پونه ها که گیاهان بسیار نزدیک به نعناع هستند ،در سر تاسر جهان وجود دارد و اکثر مردم عادی آنها را با هم اشتباه می کنند و نمی توانند بخوبی تمیز بدهند . نعناع پونه و گل پونه عبارت است از پونه های تازه و نورس وبا طراوت که در نیمه اول فروردین ماه در کنار جوی ها روئیده و قبل از بلند شدن ساقه آنرا بنام نعناع پونه و گل پونه چیده و به مصرف خوردن می رسانند (۴۷ و۴۰) .
۱-۴ -گیاهشناسی :
نعناع (Mentha piperita L . ) گیاهی علفی ، پایا و چند ساله ، دارای ساقه های خزنده و زیرزمینی است ریشه ، استولون ها و ریزوم ها دارای گره های متعددی هستند که محل رویش ریشه های باریک و درنتیجه تشکیل گیاهان کوچک در اطراف پایه مادری است (۵ و ۵۵). اندام های زیرزمینی نعناع به رنگ سفید ، نازک و به طول ۵ تا ۲۰ سانتیمترند . ریشه نعناع چندان عمیق نیست و به صورت پراکنده در سطح خاک قرار دارد. برگ های آن متقابل ، بیضوی ، نوک تیز و دندانه دار و کمی پوشیده از کرک وبه طول ۴ تا ۸ سانتی متر و به عرض ۲ تا ۳ سانتی متر هستند(۵) .
ساقه گیاه چهار گوش و به رنگ قرمز مایل به بنفش است ودر محل هر یک از گره های آن دو برگ متقابل دیده می شود . طول ساقه ، با توجه به شرایط اقلیمی محل رویش ، بین ۳۰ تا ۱۰۰ سانتی متر متغیر است . قسمت های بالایی ساقه نسبت به قسمت های پایین از انشعابات بیشتری برخوردارند. گل های نعناع که در ماههای مرداد وشهریور ظاهر میگردند ، به رنگ بنفش روشن و به صورت خوشه‌های مجتمع هستند . برخی از شاخه های این گیاه عقیم وعاری ازگل باقی می ماند (۴ و۳۱). عمر گل ها بسیار کوتاه است و مدت کمی پس از تشکیل از گیاه جدا می شوند . میوه کپسولی ، کوچک و به رنگ قرمز تیره است . بذر این گیاه فاقد قوه رویشی است و بواسطه وجود اسانس در پیکر رویشی ، گیاهان از بویی مطبوع و مزه ای خنک و کمی تند برخوردارند. دوره رویش نعناع از آغاز رویش تا مرحله گلدهی ، ۸۰ تا ۱۰۰ روز به طول می انجامد . ابتدا رویش گیاهان به کندی صورت می گیرد ، ولی پس از ۲ تا۳ هفته ، رشد آنهاسرعت می یابد . پس از اولین برداشت چنانچه شرایط اقلیمی مناسب باشد ، گیاهان مجددا” به گل خواهند نشست (۸۲ و ۱۱۲ ).
۱-۵ – موارد مص
در اکثر فارماکوپه ها خواص دارویی پیکره رویشی ، برگ و اسانس نعناع را مورد تاکید قرار گرفته است.(۴) در طب سنتی از گیاه دارویی نعناع به عنوان ضد نفخ ، مقوی معده ، ضد سرفه ، ضد تشنج ، قابض، محرک ، مسکن ، آرام بخش ، خنک کننده استفاده می شود (۱۸).
همچنین از آن برای درمان درد شکم ، سوء هاضمه ، سرماخوردگی ، آنفولانزا ، ناراحتی های اعصاب در بچه ها ، خون ریزی بینی ، بیماری گلو وسردرد استفاده می شود . عصاره نعناع نیز به عنوان ضد سم در موارد مارگزیدگی و نیش حشرات به کار میرود (۳۱) .
به طور کلی نعناع گیاهی گرم کننده ، مقوی و رقیق کننده خون است . جویدن برگ آن موجب تسکین درد دندان می شود و آشامیدن عصاره آن خونریزی را قطع می کند . خوردن جوشانده آن مخلوط با پر سیاوشان برای دردهای قلب تقویت معده و افزایش نیروی هاضمه بسیار نافع است . امروزه در صنایع داروسازی از مواد موثره نعناع ، داروهایی برای مداوای دل درد و نفخ شکم تهیه می شود (۱۸) .
نام تجارتی داروی ساخته شده از گیاه :
GER: Chinaminze.UK.Switz: olpermin(82 و ۱۱۲)
۱-۶ ـ مواد موثره:
برگ تازه گیاه نعناع دارای تانن ،یک ماده تلخ و۲٫۵ درصد اسانس است . اسانس در ابتدای رشد ،در پیکر رویشی ساخته وذخیره می شود . بارشد گیاه سرعت سنتز اسانس افزایش می یابد و اسانس در حفره های زیر کوتیکول ساخته وذخیره می شود(۸۲ و ۱۱۲) . ساقه ها معمولا” فاقد اسانس هستند . به طور متوسط مقدار اسانس در اندام های هوایی گیاه ۱ تا ۱٫۵ درصد گزارش شده است . اسانس نعناع از تقطیر برگ و سرشاخه های گلدار گیاهان مذکور ،تحت اثر بخار آب تهیه می گردد وبرای این کار نیز معمولا” گیاه دوساله راکه واجد مقدار بیشتری از اسانس است،انتخاب می کنند. معمولا”برگ تازه تا ۲٫۵ درصد اسانس داشته ،درحالیکه درصد اسانس دربرگ خشک به ۲ درصد ویا حتی یک درصد تقلیل می یابد . گیاه پرورش یافته درکشورهای به نسبت سردومرطوب ،مقدار زیادتری اسانس تولید می کند . در ضمن اگر گیاه در زمین زراعتی در سایه قرار گرفته باشد ،مقداردرصد استرهای مانتول در آن کم میگردد درحالیکه یخبندان عمل عکس را دارد (۳۱، ۸۲ و ۱۱۲). روغن نعناع همچنین دارای خاصیت ضد باکتری ، ضد خورندگی بسیاری از ویروس هایی که سبب مشکلات گوارشی می شوند را دارد
۱-۷- نیازهای اکولوژیکی:
گیاه دارویی نعناع را می توان در اکثر نقاط کشت کرد . اما مناطق خیلی سرد برای کشت این گیاه مناسب نیستند . مواد و عناصر غذایی فراوان و آب کافی برای رویش نعناع ضروری است( ۵ و ۵۵) . چنانچه سطح خاک از برف پوشیده شده باشد ، اندام های زیر زمینی در ۱۷- درجه سانتی گراد زنده نمانده و فعالیت بسیار خفیفی خواهند داشت . این اندام ها قادرند تا سرمای ۳۰- درجه سانتی گراد را هم برای مدت محدودی تحمل کنند . گیاه در ۲ تا ۳ درجه سانتی گراد شروع به رویش می کند ،ولی درجه حرارات مطلوب برای رویش نعناع ۱۰ درجه سانتی گراد است . درجه حرارت مناسب به منظور تسریع در رشد ونمو گیاه و همچنین افزایش در تولید اسانس ۱۸ تا ۲۰ درجه سانتی گراد است . برخی از محققان اعتقاد دارند که هرچند در درجه حرارت های بالاتر (۲۲ تا ۲۵ درجه سانتیگراد ) مقدار تولید اسانس در گیاه افزایش می یابد ، ولی این میزان حرارت در مقدار منتول اسانس تاثیر منفی داشته و سبب کاهش آن می شود . نعناع گیاهی روز بلند است و تابش نور سبب افزایش محصول نعناع میشود ودر سنتز اسانس آن نیز تاثیر مثبت دارد . نعناع در طول رویش به حداقل ۷۰۰ تا ۸۰۰ میلیمتر بارندگی نیاز دارد (۵ و ۵۵) . خاک مناسب برای کشت این گیاه خاک لوم شنی حاوی مقادیر زیاد ترکیبات هوموسی است . (pH) خاک مناسب برای نعناع بین ۵ تا ۸ است . باید از کاشت نعناع در خاک های رسی واشباع از آب و آنها بالاتر از ۵/۸ است، اجتناب کرد .خاک های اسیدی و زهکشی شده خاک های مناسبی برای کشت نعناع محسوب می شوند (۲۳ و ۶۹).
۱-۸ – کاشت:
نعناع مانند هر گیاه هیبرید دیگر بذر تولید نمی کند و تکثیر آن به وسیله استولون ، قلمه ساقه و یا جدا کردن پا جوش از گیاه مادری انجام می شود . کشت و تکثیر نعناع از طریق اندامهای زیر زمینی را می توان در پاییز یا در بهار به سبب وجود شرایط رطوبتی و اقلیمی مناسب انجام داد . مناسب ترین زمان در کشت های بهاره اواسط بهار است (۳۱ و ۵۵) . در تکثیر توسط استولون ، فاصله ردیف ها از یکدیگر ۵۰ تا ۶۰ سانتی متر و عمق مناسب برای کاشت آن ۱۰ تا۱۲ سانتی متر است . عمق کاشت نباید از میزان مذکور تجاوز کند ، زیرا قدرت رویشی گیاه کاهش می یابد . اواخر بهار زمان مناسبی برای تکثیر نعناع از طریق قلمه های ساقه است . در این روش فاصله ردیف ها از یکدیگر بین ۵۰ تا ۷۰ سانتی متر است . همچنین اواخر بهار زمان مناسبی برای جدا کردن پاجوش هااز پایه مادری و انتقال آنها به زمین مورد نظر است . پاجوشها در ردیف هایی به فاصله ۶۰ سانتی متر کشت میشوند . فاصله بوته ها برروی هر ردیف ۲۰ تا۳۰ سانتی متر است. (۳۱ و ۵۵).
۱-۹- نیازهای غذایی :
نعناع در طول رویش و تولید مواد موثره به مقدار زیادی مواد و عناصر غذایی نیاز دارد . تحقیقات نشان داده است که مقادیر مناسب ازت به میزان قابل توجهی موجب افزایش اسانس نعناع می شود (۳۱ و ۵۵). گیاه برای تولید یک تن پیکره رویشی تازه به ۲۵ کیلوگرم ازت و۸ کیلوگرم اکسید فسفر و۱۰ کیلوگرم اکسید پتاسیم نیاز دارد . بنابر این نیاز غذایی نعناع تا مرحله گلدهی بسیار زیاد است . به طور کلی در سال اول قبل از کشت ، ۵۰ تا ۹۰ کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر و ۶۰ تا ۹۰ کیلوگرم در هکتار کودهای ازته باید به زمین هایی که برای کشت نعناع اختصاص می یابد اضافه شود . ازسال دوم کشت هر ساله در فصل پاییز افزودن ۵۰ تا ۸۰ کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر و ۶۰ تا ۸۰ کیلوگرم در هکتار اکسید پتاس به خاک سبب افزایش عملکرد وبهبود کیفیت مواد موثره نعناع می شود . کمبود عناصری نظیر بر ، منگنز ، مولیبدن و کبالت در کاهش عملکرد ونیز کاهش اسانس نعناع تاثیر بسزایی دارد و در طول رویش گیاهان ، کاربرد مواد غذایی محلول که حاوی ریزمغذی های مناسب هستند ، سبب افزایش عملکرد خواهد شد (۲۳ و ۶۹).
همچنین باید به این نکته توجه داشت که اگر آهک زمین زراعتی زیاد باشد ،مقدار نسبی اسانس درگیاه،کاهش حاصل می نماید (۵ و۳۴) .
۱-۱۰- مراقبت ونگهداری:
در طول رویش نعناع ، علفهای هرز موجب ایجاد اختلال در رشد گیاه می شوند . مبارزه با علف های هرز به دو روش شیمیایی و مکانیکی انجام می گیرد . اوایل بهار زمان مناسبی برای مبارزه مکانیکی با علفهای هرز است. برای مبارزه شیمیایی با علف های هرز در کشت پاییزه، درفصل بهار و قبل از رویش گیاه و در کشت بهاره پس از کشت نعناع ، می توان از علف کش مرکازین به مقدار ۳٫۵ تا ۴ کیلوگرم در هکتار استفاده کرد. در سال دوم وسوم رویش ، اوایل بهار ، قبل از رویش مجددگیاهان ، کاربرد علف کش های مرکازین به مقدار ۴ تا ۵ کیلوگرم در هکتار وآرزین به مقدار ۳ تا۴ کیلوگرم در هکتار نتایج مطلوبی در ازبین بردن علف های هرز دارد.
نعناع در طول رویش ، ممکن است تحت تاثیر عوامل بیماریزای خطرناک قرار بگیرد و صدمات جبران ناپذیری به محصول وارد آید . از بیماریهای قارچی می توان از زنگ نعناع نام برد . برای مبارزه با این قارچ می توان از ماده شیمیایی ضد قارچ کرزونیت به مقدار ۸ تا۹ کیلوگرم در هکتار پس از رویش گیاه ، زمانی که ارتفاع ساقه کم است ، به صورت محلول پاشی استفاده کرد (۱۲۵) . در طول رویش، آفات ممکن است خسارات زیادی به بار آورند ، از اینرو ، در فصل بهار می توان از آفت کش وقارچ کش های مناسب استفاده کرد (۳۱ و۶۳) .
۱-۱۱- برداشت:
نعناع را می توان ۲ تا۳ بار در سال برداشت کرد .روش وزمان برداشت بستگی به چگونگی استفاده از اندامهای جمع آوری شده دارد . در اکثر کشورها نعناع را برای استخراج اسانس آن کشت می کنند . بنابراین مرحله گلدهی زمان مناسبی برای برداشت محصول است (۳۱ و ۵۵). در صورت کشت نعناع درسطوح وسیع ، باید به وسیله ماشین های مناسب اقدام به برداشت اندام های مورد نظر کرد . در این صورت گیاهان از فاصله ۴ تا۵ سانتیمتر از سطح زمین بریده می شوند سپس برای مدتی روی زمین می مانند تا حدود ۲۵ تا ۴۰ درصد رطوبت آنها تبخیر شود (۱۶ و ۵۵). در صورتی که گیاهان در پاییز برداشت شوند ، باید مستقیما” به کارخانه برای استخراج اسانس منتقل شوند . قرار دادن گیاهان بر روی زمین به منظور تبخیر آب آنها سبب کاهش اسانس نعناع می شود . ولی از آنجا که ۲۵ تا ۴۰ درصد از رطوبت آنها کاسته میشود وحجم آنها نیز به طور قابل ملاحظه ای کاهش می یابد ، حمل ونقل آنها آسانتر می شود (۵). برطبق نظر محققان محصول نعناع را تا قبل از خرداد نباید برداشت کرد ، زیرا اسانس در این مرحله کیفیت چندان مطلوبی ندارد و حاوی مقدار زیادی منتون است . عقیده بر این است که زمان مناسب برای اولین برداشت ، آخر خرداد تا ۲۵ تیر ماه ، دومین مرحله برداشت ۱۰ مرداد تا ۱۵ مهر و سومین مرحله برداشت تا ۱۵ آذر است . (۳۱) عملکرد سالانه وزن تازه گیاه ۱۲تا ۳۰ تن در هکتار است که از آن ۳۰ تا۶۰ کیلوگرم اسانس به دست می آید . چنانچه گیاه را به منظور استفاده از پیکر رویشی آن و به عنوان استفاده از سبزی یا ادویه کشت کنند ، می توان ۳ تا۴ بار در سال محصول برداشت کرد . اولین برداشت قبل ازگلدهی انجام می گیرد و اندام خشک حاصله ۲٫۵ تا ۳ تن ازهرهکتار خواهد بود . پس از برداشت ،محصول را به طور طبیعی یا مصنوعی درحرارت ۴۰ تا ۴۵ درجه سانتی گراد خشک می نمایند . پس از خشک کردن ،آنها را درظروف کاملا” دربسته انبار نموده وسپس درعدلهای کنفی ۲۰ تا۲۵ کیلوگرمی بسته بندی کرده ووارد بازار تجارت می نمایند (۵ و۳۱).
۱-۱۲ – ترکیبات شیمیایی نعناع:
۱-۱۲-۱- اسانس
اسانس ها ترکیبات معطری هستند ، که به علت تبخیر شدن در مجاورت هوا ودردمای معمولی روغن های فرار (Volatile oils) یا روغن های اتری (Ethereal oils ) یا اسانس های روغنی (Essential oils) یا به طور کلی اسانس نامیده می شوند .اسانس ها بیرنگ بوده ولی براثر مرور زمان بعلت اکسایش ورزین شدن ابتدا زرد رنگ وسپس قهوه ای می شوند . این مواد در آب تا حدودی غیر محلول هستند. ولی می توانند به اندازه کافی درآب حل شده و بوی خودرا به آب انتقال دهند .اسانس ها به خوبی دراتر ، الکل و حلال های آلی حل می شوند . این مواد دراعمال فیزیولوژیکی گیاه (تنفس ، تشکیل کلروفیل ، قابلیت نفوذ سلولی و…) نقش موثری دارند (۳۸) .
۱-۱۲-۲ ـ ترکیبات اسانس
ترکیبات تشکیل دهنده اسانس نعناع به بیش از ۲۰ نوع می رسد که مهمترین آنها منتول (۴۰ تا ۶۰ درصد ) است . بیشترین مقدار مانتول دراسانس استخ
پایان نامه بررسی سطوح کود نیتروژن با پوشش گوگردی و اوره بر میزان خصوصیات رشدی، جذب عناصر، خصوصیات اکوفیزیولوژیک و درصد اسانس نعناع
