دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .
لینک پرداخت و دانلود *پایین صفحه*
فرمت فایل : Word(قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه :234
فهرست مطالب:
گرد آوری اطلاعات موجود و پیشینه آسیاب
الف ) آسیاب آبی چیست؟ تعاریف آسیاب
آسیا
آسیاب
تعریف آسیاب در برهان قاطع
2-1 ) آسیاب در یونان
3-1 )آسیاب در خاور میانه و سایر نقاط قاره آسیا 4-1 ) آسیاب در چین و هند
شناسایی تنوع آسیابها در ایران و کاربری هر یک از آنها
شناسایی و معرفی آسیابهای آبی استان خوزستان
معرفی ویژگیهای ساختمان محل احداث آسیاب ها و ابزار دوات آنها در منطقه چم ریحان
مقایسه این دو نوع آرد از نظر نانوایان
الف ) آسیاب آبی چیست؟ تعاریف آسیاب
آسیا
دستگاه خورد کردن و آرد کردن حبوبات یا گچ وآهک و مانند آن ، یا گرفتن روغن عصاره دانه های روغنی وجز ان را ،رحی ، طاحونه ، آس ، اسیا و گویند . این کلمه بر همه انواع از بادی وآبی و دستی وستوری اطلاق می شود . ( فرهنگ دهخدا صفحه 111)
آس
دو سنگ گرد وپخ بر هم نهاده وزیرین را در میان میلی آهنین وجز آن از سوراخ میان زبرین در گذشته و سنگ زبرین به قوت دست آدمی یا ستور یا باد یا آب و بخار وبرق گردد وحبوب وجز آن را خرد یا آرد سازد . آنچه را به دست گردد” دست” و” دست آس” .آنچه رابا آب گردد” آب آس” یا آسیاب یا آسیا وعرب طاحونه ناعور آنچه را به باد گردد “باد آس” و آسیا چرخ وآس باد و رحی اریح نامند . آس بستور گردنده و نیز آس بزرگ را “خراس” و “ستوراس” گویند . آس با شتر گردنده را عرب طحانه و طحون گوید .آس که به گاو گردد آن را “گاو آس” و دو لاب و عرب منجنیق ومنجنون گوید . رحی _ طاحونه _ رحا_ طاحون _ طحانه _ مطحنه نیز گفته شده . ( فرهنگ دهخدا، صفحه 111وفرهنگ معین صفحات 50,57))
آسیاب
از دو واژه (آس وآب ) تشکیل می شود . آس که به قوت آب گردد و توسط هر نوع از آن (آب آسیا _آب آس ) . (دهخدا _همان صفحه و فرهنگ معین)
آسیا چرخ
آسیا که به قوت باد گردد : باد آس _ آسیا ی بادی و دیگر آن که در آنجا (سیستان ) آسیا چرخ کنند تا باد بگرداند و آرد کند و به دیگر شهرها ستور باید یا آسیا آب یا به دست آسیا کنند . ( نقل از تاریخ سیستان _ دهخدا ، صفحه 111) .
در کتاب فنون کوچ نشینان ( ژان پی یر دیگار ، 1369 شمسی، صفحات 228 _234 ) شرحی کلی در توصیف آسیاب آبی نقل گردیده ، که حاوی تعریفی موجز و مختصر نبوده وبه علت طول کلام از آن صرف نظر گردیده .
اما محمد میر شکرایی در مقاله ای تحت عنوان انسان وآب در حوزه سپید رود 1367_1368) (ه،ش)(صفحات 242_243 ) شرحی مختصر از آن نگاشته بدین طریق اجزا و طرز کار آسیای آبی ، صرف نظر از تفاوت های جزیی ، تقریبا در تمام مناطق ایران یکسان است .
در این آسیا ها آب با فشار به پره های چرخاب آسیاب می خورد و حرکتی دورانی را ایجاد می کند که با استفاده از یک محور مشترک از چرخاب به سنگ متحرک (زبرین) آسیا منتقل می شود وبا به حرکت در آوردن ودر نتیجه اصطکاک سنگ زیرین ، دانه هایی که در بین این دو سنگ ریخته می شود آرد می گردد .
در فرهنگ غفاری ( صفحه 84 ) درباره آسیاب چنین آمده است :
آسیا = مخفف آسیاب = طاحونه = آس
آسیاب بادی = باد آس
آسیاب آبی = آبی آس
فرهنگ نفیسی : آسیا ، طاحونه وآس (صفحه 30 )
آسیا دستی – دست آس
آسیا ب وآسیا = طاحونه ای که با آب می گردد وآسیاب بی آب طا حونه ای که بدون آب می گردد.
تعریف آسیاب در برهان قاطع
آسیا
سنگی باشد مسطح و مدور بر بالای سنگی دیگر که آب وباد و آدمی و حیوان دیگر آن را بگردانند و بعضی گویند آنچه با آب گردد ، آسیا گویند وآنچه به دست گردانند یا با چاروا گرداند آسیا می گویند ،چه اصل این لغت آس آب بوده وبه سکون سین و سین را کسره دادند آس آب شده بنابر آن که در لغت فارسی حروف ا=آخر مضاعف کسره می باشد و چون فارسیان “الف” محدوده را دو الف اعتبار می کنند و مقرر است که هر گاه بر اول کلمه ای مصدر با الف محدود باشد یکی از این چهار حرف که بای زاید ه وبای امر و میم نهی ونون نفی باشد در آوردند . یکی الف را به یاء قلب کرده ، الف دیگری را به حال خود می گذارند وچون آس را برآب افزودند یک الف را به یاء قلب کردند ، آسیاب شد .
پس آسیای دست و آسیای باد گفتن صحیح نباشد و لهذا آسی که به خر و گاو گرداند خراس وآنچه به دست گردانند دست آس گویند و چون در فارسی واو به« ی » و بر عکس تبدیل می یابد آسیا و گفتن صحیح باشد و در این لغت( ب ) و ( واو ) هر دو به کثرت استعمال افتاده است و به عربی رحی گویند .
آسیا
طاحونه[1] آسیاب به موحده مزید علیه وآس[2] مخفف آن فرق آنست که آسیاب مضاعف نمی شود بر خلاف آسیا وآس که به هر چه اضافت کنند ، آن مرکب تمام خاص آنست مثلا دستاس [3]وباد آس و باد آسیا وآسیای بادی وآسیای دست آمده .
باید دانست که آسیای باد آنست که به زور باد گردد ، چنانچه آسیای آب وآسیای دست که به زور آب و به زور دست بگردد . (و خراس : لفظ خر به معنی کلان است از عالم ، (مانند ) خرپشه و خر مگس و مانند آن و به معنی حیوان معروفست که ترجمه حمار باشد زیرا که آس مذکور خصوصیت به خر ندارد بلکه به گاو و اسب هم گردانند واین از اهل زبان به تحقیق پیوسته ، چون در ولایت رواج آسیا ی آب شهرت گرفته پس حزم بعضی که آسیا همانست که به زور دست گردد ، دستاس است نه دست آسیا که صحیح نباشد ونیز آسیا یکی از افراز عصارانست که بدان روغن کشند .
آسیاب بر وزن ماهتاب
آن آسیا که به زور روش آب بگردد وآن راآب آسیا وآسیا نیزگویند .
سنگ آسیاب
قلب اضافت ، سنگ آسیا و چیزی که بدان ساروج و گچ نرم کنند
آسیا باد
آسیایی که از باد بگردد وآن را باد آس و باد آسیا هم گویند . (فرهنگ آنندراج _ محمد پادشاه )
تعریف آسیاب از نظر استاد کاران آسیاب و عرف محل
نگارنده از دو نفر استاد کار ویک نفر از بزرگان چم ریحان به نامهای (عبد محمد _ جمعه _ هیبت اله ) درباره تعریفی از آسیاب پرسش به عمل آوردم . آنها تعریف مختصر وساده زیر را به عنوان تعریف آسیاب ارائه نمودند . تعریف آسیاب از نظر مردم محل : آسیاب آسیو یعنی آسی (چرخی ) که با آب می گردد و غله ها را آرد می کند .
پیشینه تاریخی آسیاب
1 ) پیشینه تاریخی آسیاب آبی در جهان
در این جا برای بررسی دقیق پیشینه تاریخی آسیاب براساس یک سنت منطقی و پر هیز از هر گونه آشفتگی و با توجه به منابع ومأخذ موجود ، که در این زمینه حاوی مطالب علمی و تحقیقی بوده اند و از دستاوردهای پژوهشگران اروپایی منتشر گردیده و ازسوی مترجمان ایرانی به زبان فارسی ترجمه شده اند نقطه آغاز را از قاره اروپا در نظر گرفته و سپس به بررسی سایر مناطق می پردازیم . نکته دیگری که در این مورد قابل ذکر است ودلیل دیگری نیز می تواند در نظر گرفته شود ، اختراع آسیاب آبی است که براساس اسناد موجود _ پیدایش آنرا ابتدابه یونانیان و سپس به رومیان نسبت میدهد .
1-1 ) پیشینه تاریخی آسیاب آبی در اروپا
چنین گفته می شود که بعد از فن زراعت ، فن نانوایی اختراع شد ، در عهد پریکلس ( 429_499 ق-م) قبل از میلاد مسیح هنوز صنعتگران جزو گروهی از پیشه وران ساده و مجزا نبوده اند ،از قبیل ( نانوا ، آسیابان ، میوه فروش ، نساج و… ) ( پی یر روسو [4]) در متن فوق اولین اشارات به آسیاب های ساده و پیدایش آن کاملا گویا است که یکی از فنونی بوده که به یقین در دوران نوسنگی و درآغاز عصر کشاورزی ضرورتا زمینه پیدایش آن فراهم شده بود . این نوع آسیاب ها را نیز موریس داماس به صورت زیر تشریح نموده است . « دانه ها را نخست با کوبه ای می شکنند ، سپس نوعی آسیاب غلطان از سنگ سخت اختراع شد ، دستاس این آسیاب گلوله ای سنگی ساده ای بود که آن راروی یک سنگ صاف یا کمی گود با دست می غلتانیدند . تا کنون تعداد زیادی از این گونه آسیاب ها، که گویا در خاور نزدیک اختراع شده است به دست آمده ، تا پیدایش آسیاب های سنگی گردان ، که بنا به گفته کلارک (clark) به نقل از موریس داماس[5] طی سده دوم پیش از میلاد در منطقه یونان قدیم پدید آمد و در حدود سالهای 100 پیش از میلاد از دریای مانش گذشت ، آسیابهای غلتان در همه مراکز غله خیزدیده می شد . در عین حال دانه کوبی نیز رواج داشت . موریس داماس معتقد است معلوم نیست که آسیاب ها در کجا آختراع شده اند ، اما به نظر نمی آید که در بین النهرین و مصر رواج داشتند .» یونانیها تنها با نوع بسیار ابتدایی آن آشنا بودند و آن چرخ پرده داری بودکه به طور افقی قرار داده میشد ، میله ای بر این چرخ عمود گذاشته میشد که از سنگ زیرین آسیا می گذشت و سنگ بالایی آن را می گرداند . تنها با قبول و رواج آسیاب های با چرخ عمودی ودنده های فانوسی ( یعنی در سطح چرخ ، شاخهای کوچکی کار گذاشته می شد که به منزله دندانه عمل می کرد و در دوره رومی ها یک پیشرفت واقعی در این زمینه ایجاد شد ) وی عقیده دارد که احتمالا « چرخ های آبکش دولاب » منجر به اختراع آسیاب شده باشند گرچه دلیلی در دست نیست ولی احتمال دارد که از نیروی آب برای نخستین بار در کار چرخهای پرده دار استفاده شده است . در واقع این ساده ترین روش استفاده از چرخ های پرده دار است . زیرا نیازی به هیچ وسیله مکانیکی انتقال حرکت ندارد . « دولابهای قدیمی » عبارت بودند از چرخ بسیار بزرگی که پرده های شعاعی متعددی از طوقه آن می گذشت . این دستگاه را در کنار جریان آب طوری قرار میدادند که قسمت پایین آن در آب غوطه ور باشد و جریان آب آن را می گردانید .
آسیاب هایی که یونانیان قدیم می ساختند ازنوع دیگری بودند . چرخ آنها افقی بود ، ودر جریان آبی که آسیاب روی آن ساخته شده بود قرار داده می شد . محور چرخ محرک عمودی ، بالا می آمد از سنگ زیرین آسیاب گذشته و در سنگ گردان بالا سری قفل می شد وآن را می گرداند ، برای تأ کید و اثبات سندیت تاریخ پیدایش حرفه در دوران پیش از میلاد و بویژه در فواصل سالهای ( 500 _10000 ) قبل از میلاد و از جمله وجود آسیاب گفتار راجرز در این زمینه بسیار گویاست . وی معتقد است که با گذشت زمان حرفه هایی برای رفع احتیاجات پدید آمد و این حرفه ها به نوبه خود نیازهایی را به وجود آوردند که برای رفع آنها می بایست حرفه های جدید بوجود آیند ، همین برهم کشش میان نیازها ، و پیدایش نیازهای جدید ، باعث گسترش تصاعدی حرفه ها نهایتا تکنولوژی می شد ، تکنیک های دیگری چون آسیا کردن دانه های خوراکی ، نخ ریسی و بافت الیاف ، نیز در همین دوره پدید آمدند . (راجرز_1368 ) ، با توجه به گفتار بزرگان و صاحبنظران یاد شده ، وجود آسیاب و شغل آسیابانی به عنوان حرفه ای در کنار سایرحرف درعصر پریکلس (399-480 ) قبل از میلاد و حتی پیش از آن کاملا محرزو غیر قابل تردید است . « چرخ آبگرد » که می توان آن را نخستین وسیله برای مهار نیروی طبیعت به منظور تکمیل نیروی انسانی و جانوری دانست به نظر « راجز» احتمالا در شمال یونان اختراع شد .
در حوالی 300 پیش از میلاد کانون قدرت به روم انتقال یافت رومیان حرفه های مختلفی را به کمال رساندند ، اما عجیب آن که حرفه های جدید چندانی ظاهرا به وجود نیاوردند . مثلا رومیان مخترع چرخ آبگردنبودند. اما چرخ را عمودی نصب کردند و برای افزایش سرعت سنگ آسیا از چرخ دنده استفاده کردند . ضمنا این ایده اختراع را به سراسر امپراطوری خود گسترش دادند . در تأیید صحت گفتار فوق باید افزود ، آسیای چرخنده در طی قرن چهارم قبل از میلاددر یونان ظاهر شده است . یک نمونه ازپیاله گلی از این دوره دردست است که دارای کنده کاری یا نقاشی آسیای چرخنده است به نظر می رسد که بوسیله اتروریائیان (Etruscans ) به ایتالیا اورده شد ه و از این رو پلینی ها ( Pliny) با اخترا عشان به آنها اعتبار بخشیده اند . گفته می شود آسیای چرخنده برای اولین بار در کنار دره روستیکارDe – re – Rustijca ) ) به وسیله مارکوس پارتیوس کاتو ( Marcus - Particas - cato ) در بین سالهای (149-234ق-م) قبل از میلاد مورد استفاده قرارمی گرفته است . این نوع آسیا به وسیله اهالی متمدن سلت ( Selic ) لاتن ( Laten ) به اروپای شمالی و در طی قرن اول قبل از میلاد به انگلستان رسیده است . از شواهد باستان شناسی مشخص شده است که آسیا های چرخنده در طی هزاره دوم قبل از میلاد تکامل یافته اند .
