بقایای گیاهان و جانورانی که اجساد آنها طی میلیون ها سال به قسمتهای زیرین دریاچه ها و اقیانوس های قدیمی رانده شده به تدریج تجزیه و به صورت عناصر آلی در آمده و بر اثر فشارو گرمای درونی زمین به نفت و گاز تبدیل و در مخازن زیرزمین و در عمق سه تا چهار هزار متری و با فشار حدود چند اتمسفر ذخیره گردیده است . گاز طبیعی به هنگام استخراج دارای ناخالصی هایی مانند شن و ماسه , آب شور و گازهای اسدیدی می باشد که در پالایشگاههای گاز تصفیه شده و به صورت گاز قابل مصرف در می آید . گاز پالایش شده از طریق خطوط لوله انتقال گاز فشار قوی به شهرها و مراکز مصرف منتقل می شود .گاز طبیعی گازی است بی رنگ , بی بوو سبک تر از هوا , برای تشخیص نشت گاز در ایستگاههای دروازه و کدی شهرها به آن مواد بودار کننده اضافه می کنند تا ایمنی مصرف کنندگان گاز طبیعی تأمین گردد . گاز طبیعی مورد استفاده در استان خراسان از مخازن گازی سرخس تأمین می گردد و ٩٨٪درصد آن را گاز متان تشکیل میدهد (CH4) ارزش حرارتی هر متر مکعب گاز طبیعی تقریباً معادل ارزش حرارتی یک لیتر نفت سفید می باشد .
- تأمین هوای کافی برای سوخت کامل گاز :
هر متر مکعب هنگام سوختن نیاز به حدود ١٠متر مکعب هوا دارد و هر چه شعبه آبی رنگ تر باشد نشان دهنده رسیدن هوای کافی برای سوخت می باشد .
عوامل موثر بر سوخت کامل عبارتند از :
_ استفاده از فیلتر گاز در وسایل گاز سوز و تمیز کردن به موقع آن
_ استفاده از کلاهک تعدیل جریان محصولات احتراق در وسایل گازسوز
_ انتخاب ظرفیت ( قطر ) مناسب برای دودکش ها
- انواع گاز طبیعی :
گاز ساختگی (SUBSTITUTE NATURAL) :
گاز ساختگی را می توان مانند گاز سنتز از گازسازی زغال سنگ و یا گازرسانی مواد نفتی بدست آورد ارزش گرمایی این گاز در مقایسه با گاز سنتز بالاتر است چون مانند گاز طبیعی بخش عمده آن را گاز متان تشکیل می دهد گاز ساختگی را می توان با روش لورگی نیز بدست آورد ( نگاه کنید به فرایند لورگی – رهرگس )
گاز سنتز گازی است بی بو بی رنگ و سمی که در حضور هوا و دمای ۵۷۴درجه سانتیگراد بدون شعله می سوزد . وزن مخصوص گاز سنتز بستگی به میزان درصد هیدروژن و کربن منواکسید دارد
از گاز سنتز می توان به عنوا ن منبع هیدروژن برای تولید آمونیاک متانول و هیدروژن دهی در عملیات پالایش و حتی به عنوان سوخت استفاده کرد گاز سنتز از گاز طبیعی , نفتا, مواد سنگین و زغال سنگ بدست می آید . معمولاً برای تولید هریک تن گاز سنتز که در آن نسبت مولی /CO=1 Hباشد به ٠/٥٥ تن متان نیاز است , در صورتی که این نسبت ٣باشد٠/٤٩تن متان لازم خواهد بود . تهیه گاز سنتز از منابع هیدروکربورها امکان پذیر است که به شرح زیر خلاصه می شود :
- تهیه گاز سنتز از زغال سنگ :
در فرایند تهیه گاز سنتز از زغال سنگ و یا گازی کردن زغال سنگ بخار آب و اکسیژن در دمای ٨٧٠درجه سانتیگراد و فشار ٢٧اتمسفر با زغال سنگ ترکیب می شود محصول حاوی ٩/٢٢درصد هیدروژن ٢/٤٦درصد کربن منواکسید ۷٨درصد کربن دی اکسید ۵/٢٢درصد آب و ٠/٦درصد کربن متان و نیتروژن است پس از جدا سازی گاز کربن دی اکسید محصول برای فروش از طریق خطوط لوله عرضه می شود . در نمودار زیر فرایند تولید گاز سنتز از زغال سنگ نشان داده شده است .
- تهیه گاز سنتز از مواد سنگین نفتی :
مواد سنگین نفتی با اکسیژن ( نه هوا ) در دمای ١٣٧٠درجه سانتی گراد و فشار ١٠٢اتمسفر ترکیب شده و گاز سنتز تولید میکند .
- تهیه گاز سنتز از نفتا :
با بخار آب در مجاورت کاتالیست نیکل در دمای ٨٨۵درجه سانتیگراد و فشار ٢۵تمسفر ترکیب و گاز سنتز حاصل می شود .
- تهیه گاز سنتز از گاز طبیعی :
این روش که در جهان متداول تر است در دومرحله کراکینگ و خالص سازی , گاز طبیعی به گاز سنتز تبدیل می گردد . در این روش از کبالت , مولیبدیم و اکسید روی به عنوان کاتالیست استفاده می شود . محصول نهایی حاوی ٨/٨٣درصد هیدروژن , ٨/١٤درصد کربن منواکسید ١/٠درصد کربن دی اکسید و مقداری متان تیتروژن و بخار آب است , فرایند تهیه گاز سنتز از زغال سنگ در شکل نشان داده شده است .
گاز شهری (TOWNGAS) :
اصطلاحاً به گازی گفته می شود که از طریق لوله از یک مجتمع تولید گاز به مصرف کنندگان تحویل می شود گاز شهری یا از زغال سنگ و یا از نفتا تولید و در مناطقی مصرف می شود که یا گاز طبیعی در دسترس نباشد و یا زغال سنگ ارزان به وفور یافت شد ترکیب گاز شهری هیدروژن ۵٠% , متان ٢٠% تا ٣٠% , کربن منواکسید ٧% تا ١٧% , کربن دی اکسید ٣% , نیتروژن ٨% و هیدروکربورها ٨% .
علاوه براین ناخالصی های دیگری مانند بخار آب , امونیال , گوگرد , اسید سیانیدریک نیز در گاز شهری موجود دارد . به گاز شهری گاز زغال سنگ و یا گاز سنتز نیز می گویند . در ایران گازی که از طریق خط لوله به مشترکین در شهرها عرضه می گردد گاز طبیعی است وترکیب آن مشابه گاز شهری است .
گاز شیرین (SWEET GAS) :
گاز شیرین گازی است که هیدروژن سولفید و کرن دی اکسید آن گرفته شده باشد .
گاز طبیعی (NATURAL GAS) :
گاز طبیعی عمدتاً از هیدروکربورها همراه با گازهایی مانند کربن دی اکسید , نیتروژن و در بعضی از مواقع هیدروژن سولفید تشکیل شده است بخش عمده هیدروکربورها را گاز متان تشکیل می دهد و هیدروکربورهای دیگر به ترتیب عبارتند از اتان , پروپان, پنتان و هیدروکربورهای سنگین تر ناخالصی های غیر هیدروکربوری نیز مانند آب , کربن دی اکسید , هیدروژن سولفید ونیتروژن در گاز طبیعی وجود دارد , چنانچه در نفت خام حل شده باشد گاز محلول (SOLUTION GAS) نام دارد و اگر در تماس مستقیم با نفت از گاز اشباع شده باشد گاز همراه (ASSOCIATEDGAS) نامیده می شود. گاز غیر همراه (NON-ASSOCIATEDGAS) از ذخایری که فقط قادر به تولید گاز به صورت تجاری باشد استخراج می شود در بعضی موارد گاز غیر همراه حاوی بنزین طبیعی و یا چکیده نفتی (CONDENSATE) استخراج می شود که حجم قابل توجهی از گاز را از هر بشکه هیدروکربور بسیار سبک آزاد می کند .
گاز طبیعی فشرده (Comreressed Natural Gas) :
گاز طبیعی عمدتاً از متان تشکیل شده است و در اکثر نقاط جهان یافت می شود ( نگاه کنید به گاز طبیعی ) گاز طبیعی فشرده (CNG) را میتوان از طریق خط لوله و یا به صورت گاز طبیعی مایع شده (LNG) با نفتکش حمل نمود . از گار طبیعی فشرده و یا به اختصار سی ان جی می توان در اتومبیل های احتراقی به عنوان سوخت استفاده کرد در حال حاضر حدود یک میلیون وسیله نقلیه در جهان با گاز فشرده حرکت می کنند . در ایتالیا در مقیاس وسیعی از سی ان جی استفاده می شود و در زلاندنو و آمریکای شمالی نیز استفاده از گاز طبیعی فشرده رواج دارد .
ترکیبات گاز طبیعی متفاوت است و بستگی به نوع میدان گازی دارد که از آن بدست آمده است نا خالصی ها شامل هیدروکربورهای سنگین , نیتروژن , دی اکسید , هیدروژن سولفید می باشد .
در اتومبیل گاز طبیعی فشرده باید در مخزن سنگین و بزرگ و در فشاری برابر ٢٢٠اتمسفر ذخیره گردد .
البته از لحاظ میزان ذخیره و ارزش حرارتی سی ان جی که حدود ٨/٨٨هزار ژول/ لیتر است ( در مقایسه بنزین حدود ٣٢هزار ژول می باشد مسافتی که اتومبیل می پیماید محدود خواهد بود . علاوه بر این علت محدودیت تعداد ایستگاههای سوخت گیری اتومبیل باید به نحوی طراحی شود که علاوه بر سی ان جی بتواند از بنزین هم استفاده نماید .
مزایای سی ان جی به شرح زیر است :
- موتور در هوای سرد به راحتی روشن می شود .
- سی ان جی اکتان بسیار بالایی دارد .
- تمیز می سوزد و رسوب کمتری در موتور ایجاد می کند .
- هزینه تعمیراتی موتور کمتر است .
شامل 30 صفحه فایل WORD قابل ویرایش
دانلود گزارش کارآموزی شرکت گاز رسانی نیما
