یکی از موارد بسیار حساس در برنامه ریزی شهری، چگونگی برنامه ریزی برای فضاهای آزاد و نیز نحوۀ برخورد با فضاهای سبز درون شهری می باشد. فضای سبز درون شهری با توجه به اثرات متنوع آن در محیط می تواند به عنوان بخشی از مجموعه راه حل های مسائل و مشکلات شهری در فضاهایی که تاثیر آن محرز گردیده است، مورد استفاده واقع شود.
در شهرهای امروزی با توجه به گسترش وسعت آنها و به خاطر جلوگیری از اتلاف وقت شهروندان و جلوگیری از ایجاد تردٌد وسایل نقلیه در سطح شهر، پارک های محله ای اهمیت ویژه ای دارند. به علاوه این پارک ها به دلیل محله ای بودن جنبۀ خصوصی تری دارند و قابل دسترسی تر هستند.
بنابراین طراحی این پارک ها از اهمیت به سزایی برخوردار هستند. دانستن عوامل جذب موجود در این پارک ها، ما را در طراحی هر چه بهتر این فضاها یاری می دهد.
این تحقیق تلاشی است برای دانستن عوامل جذبی که در یک پارک محله ای برای ساکنین همان محله مورد توجه است.
دلیل انتخاب پارک شفق به این خاطر بوده که با وجود محله ای بودن آن، دارای انواع مختلف امکانات از قبیل فرهنگسرا، کتابخانه، چایخانه و … است.
در این تحقیق سعی شده با نمونه گیری تصادفی و پاسخ به پرسشنامه و مصاحبه با مراجعین به پارک و مسئولین و محاسبۀ آمار این پاسخ ها به تجزیه و تحقیق پرداخته شود.
لزوم وجود پارک و فضای سبز مشجر در شهرها
پارک سازی تنها هنری زیبا نیست. بلکه مانند معماری تابع اصول و قواعد فنی می باشد که انحراف از آن به زیبایی طرح نیز لطمه شدید وارد می سازد. این اصول و قواعد نیز به نوبۀ خود تابع شرایط زندگی مردم شهرنشین و علل احتیاج ایشان به فضای سبز می باشد که در زیر به طور اجمالی بررسی می شود.
2-1-1 اثرات بهداشتی
با پیشرفت علوم و صنایع ماشینی هوای شهرها روز به روز آلوده تر و برای زندگی بشر نامساعدتر می شوند و همه می دانند که نباتات از بهترین عوامل تصفیه هوا هستند. زیرا در روز عمل تنفس گیاه بر خلاف حیوانات بوده و گازهای خطرناک کربن را جذب و اکسیژن خالص که مایۀ حیات بشر است، پس می دهند و از این رو تا حد زیادی به صحت و سلامت بشر کمک می کنند.
2-1-2 اثرات روانی
زندگی و فعالیت روزانه شهرنشینان در وضع اجتماعات پیشرفته امروزی طوری است که اعصاب و روحیه ایشان بیش از جسمشان دچار خستگی و فرسایش می شود. خاصه که مقررات اجتماعی و نظم شهری قیودی را ایجاد می کند که با غریزه طبیعی و آزاد بشر مغایرت زیاد دارد.
خیابانهای شلوغ و پر رفت و آمد با خط کشیهای راهنمایی و جمعیت پیاده روها، تمام حواس و فکر شخص را بیش از کارهای فکری به خود مشغول داشته و موجب خستگی روح می گردد. از این رو گردش در خیابان ها نه تنها برای اعصاب تمددی ایجاد نمی کند، بلکه اثر معکوس و خسته کننده دارد. خاصه آن که گردش وقتی ایجاد راحتی می کند که شخص در حرکت آزاد بوده و بدون هدف خاصی به هر طرف که بخواهد برود. حال آنکه در خیابان های راست که دو طرف آن را ساختمان های بلند محدود نموده اند، آزادی را از شخص سلب می کند.
2-1-3 اثرات اجتماعی
برخورد به دوستان و آشنایان در محیط خارج از منازل و ادارات، همیشه ایجاد طرب و شادی می کند، مشروط به اینکه بتوان لحظه ای با آرامش و بی سر و صدا با ایشان به صحبت پرداخت، متأسفانه در حاشیۀ خیابانها یا داخل مغازه ها و کافه ها، چنین محیطی فراهم نیست، همچنین خروج از محیط منازل و فراغت از قیود و مشکلات روزانه خانوادگی در خیابان ها و اماکن ایجاد نشاط نمی کند. در صورتی که این هر دو در محیط باز و آزاد پارک ها و فضای سبز، جایی که بچه ها می توانند بدون قید و شرط به هر طرف بروند و بزرگسالان می توانند در گوشه ای بنشینند یا آزادانه قدم بزنند، به راحتی فراهم است.
2-2 پارک و ساختار مطلوب آن
2-2-1 تعریف پارک
پارک فضای سبز عمومی است که استفاده از آن برای هر شهروند آزاد است.[1] پارک ها به صورت شبکه ای زنجیره ای در مقیاسهای مختلف طراحی می شوند. پارک کودک، پارک محله، پارک ناحیه، پارک شهر، پارک جنگلی یا حاشیه ای، پارک منطقه ای و پارک ملی اجزای سلسله مراتب پارک ها را تشکیل می دهند.[2]
شعاع عملکرد مفید بعضی از این پارک ها به ترتیب، پارک کودک 1600 متر، پارک محله دو تا سه کیلومتر، پارک ناحیه سه کیلومتر و پارک شهر پنج تا شش کیلومتر است.[3] اگر چه تاریخ شهرسازی نشان می دهد که تا قبل از قرن چهارم بشر به احداث باغ و فضای سبز نمی پرداخت، اما به نوشتۀ دایرةالمعارف بریتانیا[4] ، اولین پارک طراحی شده به مفهوم امروزی که دارای فضای سبز عمومی و امکانات جنبی تفریحی- ورزشی بوده است، در قرن نوزدهم پدید آمده است.[5]
