چکیده :
حسابداری زیست محیطی می تواند هزینه یابی و قیمت گذاری درست محصولات را به ارمغان بیاورد ، همچنین مدیریت بهتر هزینه های زیست محیطی باعث کاهش آلودگی محیط زیست و در نتیجه ایجاد مزایای رقابتی برای شرکت گردد .
در این مقاله به طور تفصیلی انواع حسابداری زیست محیطی و طبقه بندی کاملی از هزینه های زیست محیطی تشریح گردیده ودر ادامه شناسایی و گزارشگری آن نیز بیان می گردد .
واژه های کلیدی : حسابداری زیست محیطی ، هزینه های زیست محیطی ، هزینه های داخلی ، .هزینه های اجتماعی
مقدمه :
حسابداری به اندازه گیری وقایع اقتصادی و خلاصه کردن و گزارشگری آنها در قالب صورت های مالی برای استفاده ذینفعان از قبیل بانکداران ، بستانکاران ، سرمایه گذاران و دولت و جامعه می پردازد. گزارشگری عملیات پایانی حسابداری است ، چالش های متعددی پیش روی فعالیت های زیست محیطی شرکت ها وجود دارد . از این رو حسابداری زیست محیطی در سال های اخیر کانون توجه بیشتری قرار گرفته است .
انواع مختلف حسابداری محیط زیست
کاربرد های حسابداری محیط زیست در ۲ سطح اقتصاد خرد و اقتصاد کلان مورد بررسی قرار می گیرد : همانطور که در جدول شماره ۱ دیده می شود در سطح اقتصاد خرد حسابداری زیست محیطی به ۲ قسمت " حسابداری مالی " و " حسابداری مدیریت " تقسیم می شود و در سطح اقتصاد کلان ما با " حسابداری درآمد ملی " مواجه می شویم . (سجادی- ۱۳۸۶)
نمودار شماره۱ انواع مختلف حسابداری زیست محیطی
کاربران موضوع مورد توجه انواع حسابداری زیست محیطی سطوح
برون سازمانی شرکت حسابداری مالی اقتصاد خرد
درون سازمانی شرکت-بخش-محصول- خط تولید حسابداری مدیریت
برون سازمانی یک ملت یا یک قوم حسابداری درآمد ملی اقتصاد کلان
حسابداری مالی زیست محیطی :
حسابداری مالی شرکت را قادر می سازد تا گزارش های مالی را برای استفاده کنندگان برون سازمانی از قبیل : سرمایه گذاران ، اعتبار دهندگان و ..... تهیه نمایند . مبنای تهیه این گزارشات مالی " اصول پذیرفته شده حسابداری " (GAAP) است . حسابداری مالی زیست محیطی الزاماتی را جهت افشای بدهی ها و هزینه های زیست محیطی مقرر کرده است .
تعریف حسابداری مدیریت زیست محیطی از دید "اتحادیه بین المللی حسابداری" :
حسابداری مدیریت زیست محیطی یک تعریف پذیرفته شده جهانی ندارد .
" حسابداری مدیریت زیست محیطی ، به معنی مدیریت زیست محیطی و عملکرد اقتصادی از طریق اجرا و توسعه سیستم ها و روش های مناسب مربوط به زیست محیط است که ممکن است شامل گزارشگری و حسابرسی در بعضی از شرکت ها شود . حسابداری مدیریت زیست محیطی معمولاً شامل : هزینه یابی چرخه عمر ، ارزیابی سود ها و برنامه های راهبردی برای مدیریت زیست محیطی می شود ".
به طور گسترده ای به شناسایی ، جمع آوری ، تجزیه تحلیل و استفاده از هر دو نوع اطلاعات زیر برای تصمیم گیری داخلی می پردازد :
i. اطلاعات فیزیکی : جریاناتی مثل انرژی ،آب ، مواد (مثل ضایعات ) و
ii. اطلاعات پولی : بهای تمام شده ، درآمد ها و ذخایر مرتبط با محیط زیست .
iii. اطلاعات فیزیکی EMA :
برای ارزیابی بهای تمام شده صحیح ، یک سازمان ، نه تنها اطلاعات پولی بلکه می بایست اطلاعات غیر پولی در ارتباط با مواد مورد استفاده ، ساعات اشخاص و دیگر محرک های هزینه را جمع آوری کند .
اطلاعات پولی EMA :
سازمان ها هزینه های مرتبط با زیست محیط را به طور متفاوت بسته به قصد استفاده از اطلاعات تعریف می کنند .توضیحات بیشتر این عنوان در قسمتهای بعدی به تفصیل ، شرح داده شده است . (IFAC, 2005)
حسابداری درآمد ملی زیست محیطی :
این نوع حسابداری زیست محیطی در سطح اقتصاد کلان موردبررسی قرار می گیرد و اشاره به جمع آوری اطلاعاتی در مورد اندازه ، کیفیت و ارزش منابع مصرف شده یک ملت یا یک قوم دارد .( مثل تولید ناخالص ملی ).
هزینه های زیست محیطی
هزینه هایی که شرکت به دلیل رعایت قوانین و مقررات زیست محیطی متحمل می شود ، هزینه های اصلاح و بهبود کیفیت محیط زیست ، هزینه های مرتبط با تجهیزات کنترل آلودگی محیط زیست ، جرایم نقض قوانین زیست محیطی و ....جزء هزینه های زیست محیطی محسوب می شوند که در مباحث بعدی به طور تفصیلی به آن خواهیم پرداخت .
طبقه بندی هزینه های زیست محیطی :
شناسایی و تغییر هزینه های زیست محیطی و ارتباط آن ها با فرایند تولید محصولات و یا دارایی های شرکت برای تصمیم های بهینه مدیریت مهم است . رسیدن به هدف هایی مانند کاهش مخارج زیست محیطی ، افزایش درآمد و بهبود عملکرد زیست محیطی شرکت مستلزم توجه خاص مدیریت به هزینه های زیست محیطی جاری و آینده است .
هزینه های زیست محیطی به دو قسمت تقسیم می شود:
۱-. هزینه های داخلی(خصوصی – خاص شرکت )
۲- .هزینه های اجتماعی
هزینه های خصوصی ( داخلی – خاص شرکت )
هزینه های زیست محیطی هستند که در واحد تجاری روی می دهند و می توان واحد تجاری را مسئول آنها دانست . این هزینه ها به طور مستقیم بر فعالیت های مالی و سود و زیان شرکت تاثیر می گذارند .
هزینه های زیست محیطی داخلی خود ، به دو دسته طبقه بندی می شوند :
الف– هزینه های مستقیم( عادی – سنتی)
ب- هزینه های مخفی ( کمتر مشهود )
۱-الف – هزینه های مستقیم ( عادی – سنتی) :
هزینه های عادی ، هزینه های ایجاد شده بر اثر استفاده از مواد خام ، آب ، برق ، سوخت و ... ، کالاهای سرمایه ای و ملزومات هستند که در حسابداری صنعتی و بودجه بندی سرمایه ای مورد توجه قرار می گیرند ، اما در گروه هزینه های زیست محیطی منظور نمی شوند با این وجود ، استفاده و اتلاف کمتر مواد خام ، آب ، برق ، سوخت و .. ، کالاهای سرمایه ای و ملزومات دارای مزیت زیست محیطی بوده و موجب کاهش فرسایش مصرف منابع طبیعی تجدید ناپذیر می شود . خط چینی که پیرامون هزینه های عادی در جدول شماره ۳ کشیده شده است بیانگر احتمال عدم توجه به هزینه های مزبور در تصمیم گیری های واحد تجاری است .
۱-ب- هزینه های مخفی ( کمتر مشهود ) :
هزینه های زیست محیطی هستند که در واحد اقتصادی رخ داده ولی در تصمیم گیری از آن صرفنظر می شود.
هزینه های مخفی (کمتر مشهود ) به ۳ طبقه ذیل تقسیم شده اند :
۱-ب –۱- هزینه های بالقوه پنهان
۱-ب-۲- هزینه های احتما لی
۱-ب-۳- هزینه های تصوری – ارتباطی
هزینه های بالقوه پنهان :
هزینه هایی هستند که احتمال دارد از دید مدیریت پنهان بماند .
هزینه های بالقوه پنهان به طبقات ذیل تقسیم می شود :
i. هزینه های زیست محیطی اولیه
ii. هزینه های زیست محیطی الزامی(قانونی)
iii. هزینه های زیست محیطی اختیاری
۱-ب-۲- هزینه های احتمالی
هزینه های ترمیم یا جبران خسارات ناشی از رها سازی تصادفی آلاینده های زیست محیطی مانند نفت در محیط زیست ، جرائم نقض مقررات زیست محیطی و هزینه های ناشی از پیامد های غیر منتظره نمونه هایی از هزینه های احتمالی هستند .این هزینه ها را تحت عنوان « بدهیهای احتمالی » یا « هزینه های ایجادکننده بدهیهای احتمالی» شناسایی می کنند . در شرایط موجود، ناتوانی در شناسایی این هزینه ها موجب شده است که نتوان هزینه های مزبور را در سیستم حسابداری مدیریت و تصمیم گیری های آتی مورد توجه قرار داد .
۱-ب-۳- هزینه های تصوری- ارتباطی
این هزینه ها جهت اثرگذاری بر روی تفکر مدیریت ، مشتریان ، کارمندان، جامعه و قانون گذاران تحمل و تحت عنوان هزینه های تصوری ارتباطی بیان می شوند و هزینه های تهیه گزارشگری سالانه زیست محیطی ، فعالیت های روابط عمومی و هزینه های اختیاری جهت فعالیت های زیست محیطی مانند درختکاری را شامل می شوند.
نمودار شماره ۲ - پیچیدگی هزینه های زیست محیطی
هزینه های وابسته به اجتماع هزینه های تصوری ارتباطی هزینه های احتمالی هزینه های پنهان هزینه های عادی
انداره گیری سخت تر اندازه گیری ساده
(An Introduction to Environmental Accounting As A Business2008-P.14)
هزینه های اجتماعی
هزینه های زیست محیطی واحد تجاری هستند که بر محیط و جامعه اثر می گذارند و بطور قانونی هم واحد تجاری مسئول جبران این هزینه ها از نظر مالی نیست این هزینه ها به طور مستقیم بر فعالیت های مالی و سود وزیان شرکت تاثیر نمی گذارد . هزینه های مزبور ممکن است به صورت کمی (منبع) ویا کیفی بیان شود.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 11 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله حسابداری زیست محیطی و شناسایی هزینه های آن
