بررسی مروری بر مطالعات در زمینه حاکمیت فناوری اطلاعات
فهرست مطالب صفحه
فصل اول..........................................9
مقدمه......................................9
فصل دوم....................................15
2: تعریف فناوری اطلاعات و تاریخچه آن......15
2-1: فناوری اطلاعات IT چیست؟..................................15
2-2: اجزای فن آوری اطلاعات و ارتباطات ICT...............15
2-3: اصول تبدیل داده به اطلاعات.......................16
2-4: اطلاعات چیست و چگونه تعریف می شود؟.......................17
2-5: عوامل ارتباطات نامطلوب.............................17
2-6: سیستم های اطلاعاتی.......................18
2-7: طرح جامع فناوری اطلاعات IT Master Plan............................19
2-8: آشنایی با مفاهیم بنیادی فرآیند فن آوری اطلاعات و ارتباطات.......................19
2-9: فن آوری اطلاعات در یک نگاه....................................22
2-10: با تعاریف و تاریخچه فن آوری اطلاعات آشنا شویم.........................................22
2-11: تعریفی از فناوری اطلاعات (IT)..........................23
2-12: مفهوم فن آوری اطلاعات و ارتباطات...................25
2-13: تاریخچه فن آورى اطلاعات..................................26
2-14: مدیریت فناوریهای ارتباطات و اطلاعات(ITs ) در سازمان...........................27
2-15 : فناوری اطلاعات و تحولات.................................28
2-16: فرایند های یادگیری و نقش تکنولوژی اطلاعات......................................28
2-17: کاربردها و سودمندی های فناوری اطلاعات.......................................29.
2-18: فناوری اطلاعات و بازده یادگیری...................................30
فصل سوم ....................................31
3: ادبیات حاکمیت فناوری اطلاعات............................................................................31
3-1: حاکمیت فناوری اطلاعات با تأکید بر COBIT و نقش آن در حسابرسی
سیستم های اطلاعاتی.............................31
3-2: حاکمیت فناوری اطلاعات...........................31
3-3: اهداف کنترلی برای اطلاعات و فناوری های مرتبط (COBIT)..................33
3-4: تعریف COBIT.....................................34
3-5: تاریخچه COBIT...................................34
3-6: مشخصه های اصلی COBIT عبارتند از..........................................35
3-7: مزایای استفاده از cobit.......................................36
3-8: چرا سازمان های IT به COBIT نیاز دارند؟...................................................36
3-9: حوزه‌ها و فرایندهای COBIT.......................36
3-9-1: برنامه ریزی و سازمان دهی.........................38
3-9-2: دست یابی و پیاده سازی............................39
3-9-3:ارائه و پشتیبانی....................................40
3-9-4: کنترل و ارزیابی...............................41
3-10: قابلیت اندازه‌گیری..............................42
3-11: سنجش عملکرد...................................43
3-12: معرفی مدل مرجع فرایندها در COBIT........................................................44
3-13: حاکمیت فناوری اطلاعات یک ضرورت سازمانی..........................................45
3-14: همراه با COBIT 5 به سوی اعمال بهتر حاکمیت IT.................................48
3-14-1: ضرورت و اهمیت چارچوب های حاکمیت IT..........................................48
3-15: پیشرفت ها در COBIT 5....................................................53
3-16: اهداف حاکمیت فناوری اطلاعات.............................................53
فصل چهارم..........................................55
4: تاثیر فناوری اطلاعات بر سازمان، جامعه و فرد....................................................55
4-1:سازمان ها و فناوری اطلاعات.....................................................55
4-2: سلسله مراتب سازمانی............................................55
4-3:واحدهای ویژه...................................................56
4-4: تمرکز قدرت یا اختیار............................................56
4-5: قدرت و موقعیت..........................................56
4-6: محتوای شغل...............................................56
4-7: تغییرات در شرایط احراز شغل و آموزش..................................57
4-8: تغییرات در نظارت................................................57
4-9: تاثیر بر جابه‌جایی شغلی..........................................57
4-10: تاثیرات دیگر فناوری اطلاعات بر سازمان..........................................57
4-11: کار و فناوری اطلاعات.................................................58
4-12: تاثیر بر رضایت شغلی.............................59
4-13: اثرات روانی......................................59
4-14: تشویش اطلاعاتی................................59
4-15: تاثیر بر ایمنی و سلامتی......................60
4-16: فرصتهایی برای افرادمعلول..................61
4-17: پیشرفتهایی در حفظ سلامتی......................61
4-18: مبارزه با جرائم دیگر و کاربردها.........61
فصل پنجم.............................................62
5: تأثیر فناوری اطلاعات بر مدیریت کیفیت جامع...................................................62
5-1: جنبه های مدیریت کیفیت جامع....................................62
5-1-1: پشتیبانی مدیریت ارشد.........................................62
5-1-2: ارتباط با مشتری.................................62
5-1-3: ارتباط با تأمین کننده.........................63
5-1-4: مدیریت منابع انسانی..........................63
5-1-5: مشخصه ها و رفتارهای کارکنان.....................................63
5-1-6: فرایند طراحی محصول ...................................................63
5-1-7: مدیریت فرایند تولید...........................................64
5-1-8: واحد تضمین کیفیت...................................................64
5-2: تأثیر فناوری اطلاعات..........................................64
5-2-1: فناوری اطلاعات و پشتیبانی مدیریت ارشد..................................................64
5-2-2: فناوری اطلاعات و ارتباط با مشتری...........................................65
5-2-3: فناوری اطلاعات و ارتباط با تأمین کننده......................................................65
5-2-4: فناوری اطلاعات و مدیریت منابع انسانی......................................................65
5-2-5: فناوری اطلاعات و مشخصه ها و رفتارهای کارکنان.....................................66
5-2-6: فناوری اطلاعات و فرایند طراحی محصول....................................................66
5-2-7: فناوری اطلاعات و مدیریت فرایند تولید...............................66
5-2-8: فناوری اطلاعات و واحد تضمین کیفیت.........................................67
فصل ششم..........................................68
6: نقش فناوری اطلاعات در زندگی...................68
6-1: اثرات اقتصادی فناوری اطلاعات.............68
6-2: اثرات اجتماعی فناوری اطلاعات.............70
6-3: اثرات فرهنگی فناوری اطلاعات................72
فصل هفتم............................................74
7: نتیجه گیری..................................................74
منابع..........................................77
فصل اول
- مقدمه
مقایسه تحولات سه دهه اخیر حاکی از آن است که این تحولات نسبت به گذشته تفاوت اساسی دارد که علت اصلی این اختلاف ها مربوط به انقلابی است که در این دهه ها رخ داده است.
وقوع انقلاب اطلاعات و ارتباطات در این دهه ها باعث شده است که عصر حاضر نیز به نام عصر اطلاعات و ارتباطات نامیده شود. عاملی که باعث به وجود آمدن چنین عصری شده است، «فناوری اطلاعات و ارتباطات» است. این فناوری با فناوریهای عصر انقلاب صنعتی تفاوت اساسی دارد، راه‌آهن جدیدترین فناوری در اواسط قرن 19 بود. راه آهن با اتصال طولانی ترین واگن ها و سریعترین لکوموتیوها باعث تغییر بازارها شد و از این طریق موجب تغییر روش کسب و کار در آن زمان گردید. مزیتهای رقابتی فراوانی برای شرکت هایی که در کنار راه‌آهن قرار داشتند به وجود آورد. با این حال فناوری های جدید با فناوری هایی مثل راه آهن تفاوت عمده دارد و عامل تفاوت این است که فناوری اطلاعات و ارتباطات تمام حوزه های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، دولت، امنیت، بهداشت، اشتغال و... را تحت تاثیر قرار داده است.
بررسی ها نشان می دهد که در سال 1965 فناوری اطلاعات حدود پنج درصد از هزینه های سرمایه گذاری شرکتها را به خود اختصاص داده است، این رقم در دهه 1980 به 15 درصد افزایش یافت و در ابتدای دهه 1990 هزینه‌های سرمایه‌گذاری فناوری اطلاعات شرکت ها به 20 درصد و در انتهای دهه 1990 به 50 درصد کل هزینه های سرمایه گذاری شرکتها افزایش می یابد.
این روند حاکی از اهمیت فناوری اطلاعات در کسب و کار شرکتهاست، به طوری که این فناوری بنیان کسب و کار را تغییر داده است و می تواند به مزیتهای استراتژیک برای شرکتها تبدیل شود.
گسترش فناوری اطلاعات در کشورهای توسعه یافته باعث افزایش کارایی اقتصاد این کشورها شده است و بهبود عملکرد سازمانها، ظهور بازارهای جدید، بهبود متغیرهای خرد و کلان اقتصادی کشورهای توسعه یافته از دهه 1990، حاصل سیاست های اشاعه فناوری اطلاعات در این کشورهاست.
بی شک همه کشورها به اهمیت اشاعه فناوری اطلاعات در تمام حوزه‌ها پی برده اند و در برخی موارد آن را به عنوان ابزار توسعه و راه میانبر کشورهای درحال توسعه مطرح می کنند. سوال مهمی که در این میان برای کشورهای درحال توسعه مطرح می شود این است چگونه می توان فناوری اطلاعات و ارتباطات را در کشور باتوجه به ساختار و ویژگی های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و فنی گسترش داد تا منافع آن را حداکثر و مضرات احتمالی آن را در حداقل نگه داشت.
برای استفاده از این فناوری به عنوان ابزار توسعه باید سیاست های مطلوب و بهینه گسترش فناوری اطلاعات باتوجه به امکانات و ساختار موجود کشور اتخاذ تا موجب افزایش کارایی اقتصادی شود که در این مقاله به این مهم می‌پردازیم.
1-1: بهره وری در کشورهای توسعه یافته
تاکنون کسی به این سوال جواب صریح نداده است که مقدار لازم و کافی فناوری اطلاعات در توسعه اقتصادی کشورها چقدر است ؟ روزگاری کشورهای صنعتی خود توسعه نیافته بودند و قطعاً گذر از مراحل مختلف توسعه آنها از طریق برنامه ها و کمک های فناوری اطلاعات انجام نگرفته است . حتی برخی از محققان پا را فراتر نهاده و اعتقاد دارند که در کشورهای صنعتی ، فناوری اطلاعات نقش مهمی در افزایش بهره وری این کشورها ندارد «سولو» اولین بار ، چنین استدلالهای متناقضی را بیان نمود . وی می گوید که «شما رشد رایانه را می‌توانید در همه جا ملاحظه کنید ، ولی داده های بهره وری چنین رشدی را از خود نشان نمی‌دهند.»
این تناقضات از راه های مختلف توجیه می شود ، یکی اینکه چون اقصادهای پیشرفته، اقتصادهایی هستند که در شرایط کارا عمل می کنند ، لذا معرفی فناوری اطلاعات در چنین اقتصادهایی تنها می تواند یک اثر نهایی (Marginal Effect) داشته باشد ، یعنی اگر چه معرفی هر واحد تولیدات و خدمات فناوری اطلاعات می تواند بر تولید ناخالص داخلی این کشورها اثر بگذارد ، ولی این اثرات به طور چشم‌گیری فزاینده نخواهد بود .
بر خلاف تجربه کشورهای صنعتی ، فناوری اطلاعات در کشورهای درحال توسعه ، می تواند یک عامل اساسی ومهم در جهت دسترسی سریع این کشورها به مراحل بالاتر توسعه باشد . از آنجائی که اقتصادهای در حال توسعه در شرایط کارا و بهینه عمل نمی کنند لذا معرفی فناوری اطلاعات در چنین اقتصادهایی باعث می شود ، پتانسیلی در اختیار این اقتصادها قرار گیرد تا مراحل توسعه اقتصادی را با سرعت بیشتری طی کند . در مقاله حاضر دو استراتژی استفاده داخلی فناوری اطلاعات و ارتباطات و صادرات تولیدات و خدمات این فناوری (به عنوان منبع ارزآوری کشور) باهم مقایسه می شود که کدامیک از این دو در توسعه اقتصادی کشورها بخصوص کشورهای درحال توسعه و ایران از اهمیت بیشتری برخوردار است .
بررسی مروری بر مطالعات در زمینه حاکمیت فناوری اطلاعات
