دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .
پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین شیوه های فرزندپروری با مکان کنترل در دانش آموزان پسر پایة سوم راهنمایی می پردازد . به این منظور 180 نفر از دانش آموزان پسر پایة سوم راهنمایی منطقه انگوت در استان اردبیل مورد مطالعه قرار گرفتند. گروه نمونه به صورت تصادفی خوشه ای انتخاب شده و در ابتدا پرسشنامة مکان کنترل نوویکی – استریکلند را پر کردند و سپس پرسشنامة شیوه ها فرزندپروری بانتون که 15 سوال داشت اجرا شد. طرح پژوهش از نوع همبستگی و مدل تحلیل داده ها رگرسیون گام به گام بود. نتایج پژوهش نشان داد خرده مقیاسهای دیکتاتوری و دموکراتیک به طور معنی داری مکان کنترل را پیش بینی می کنند. اما خرده مقیاس هرج و مرج مکان کنترل را پیش بینی می کنند. اما خرده مقیاس هرج و مرج مکان کنترل را نمی تواند پیش بینی کند . این یافته ها بین معنی است که هر چه شیوه ی فرزندپروری ادراک شده توسط دانش آموزان دیکتاتوری تر باشد مکان کنترل بیرونی در آنان افزایش می یابد و هر چه شیوه ی فرزندپروری ادراک شده دموکراتیک تر باشد مکان کنترل بیرونی کاهش یافته و بر میزان مکان کنترل درونی اشخاص افزوه می شود. کلید واژه ها: شیوه های فرزندپروری – مکان کنترل – دیکتاتوری – دموکراتیک هرج ومرج
خانواده اولین پایه گذار شخصیت ، ارزشها و معیارهای فکری فرد است که نقش مهمی در تعیین سرنوشت و سبک و خط مشی زندگی فرد در آینده دارد و اخلاق و صحت و سلامت روانی فرد تا حد زیادی در گرو آن است . واکنش کودک نسبت به محیط خود تحت تاثیر موازین اجتماعی و فرهنگی و گروهی است که در میان آن بزرگ شده است از آنجا که خانواده یک واحد اجتماعی است و ارزشها و معیارهای اجتماعی از طریق آن به کودک منتقل می شود ، به عنوان یک واسطه از لحاظ تاثیر محیط اجتماعی بر کودک ، اهمیت فراوانی دارد ( احدی ، محسنی ، 1378 ) .
محیط خانواده ، اولین و بادوام ترین عاملی است که در رشد شخصیت فرزندان تاثیر می گذارد . نفوذ والدین در بچه ها تنها محدود به جنبه های ارثی نیست ، بلکه در آشنایی کودک با زندگی اجتماعی و فرهنگ جامعه نیز ، خانواده نقش بسیار مؤثری دارد . خانه محلی است که در آن کودک امور مختلف را فرا می گیرد و با مشاهده رفتار والدین راه و رسم زندگی را نیز با تقلید از رفتار و اعمال آنها فرا می گیرد ( شریعتمداری ، 1367 ) .
تاثیر خانواده بر رشد چنان بارز است که با وجود اختلاف های موجود بین صاحب نظران روان شناسی ، بسیاری از آنان در زمینه اهمیت خانواده و تاثیر آن بر رشد ، نقطه نظر مشترک دارند و اکثر روان شناسان صرف نظر از مکتبی که به آن معتقدند ، کنشهای متقابل بین والدین و فرزندانشان را اساس رشد عاطفی تلقی می کنند ( بالبی ، فروید ، نقل از برومند نسب ، 1373 ) .خانواده بنیادی ترین نهاد اجتماعی در تمدن بشر است که از دیر باز مورد توجه بسیاری از اندیشمندان علوم مختلف بویژه جامعه شناسان بوده است . اهمیت خانواده به عنوان کانون اصلی زندگی فردی ، اجتماعی نقش و کارکرد آن در تکوین رشد و تعادل شخصیت و کنش های فردی ، چگونگی هویت فردی و اجتماعی و همچنین روابط تنگاتنگ و بلند مدت اعضای خانواده دانست . سیر تکامل و تحول خانواده از گذشته تا به امروز نشان می دهد که به دلیل تغییر و کاهش کارکردهای خانوادة امروزی نسبت به نقش ها و ضرورت های این نهاد اجتماعی در گذشته ، همسران امروزی فقط به برآورد نیازهای اولیه گذران عمر و پرورش فرزندان نمی اندیشند . بلکه خواهان مصاحبت و همراهی و هم نوایی بیشتر با یکدیگر و انسجام و سازماندهی روابط انسانی و اجتماعی و زناشویی خود هستند ( قدسی احقر ، 1384 ) .
نیکلی ( 1971 ، به نقل از برومند نسب ، 1373 ) اظهار می دارد ، جو حاکم بر خانواده و رفتار والدین می تواند در چگونگی احساس فرد از خود و توانایی هایش مؤثر باشد . وی معتقد است که حمایت افراطی والدین باعث می شود که کودک احساس بی کفایتی و عدم مقبولیت کند ، زیرا که فرصت مستقل بودن و احساس مسئولیت از او گرفته می شود . همچنین نیکلی معتقد است که سلطة والدین ، همین واکنش ها را در کودک ایجاد می کند . هر چند در ظاهر حمایت افراطی و سلطه گری دو صفت متفاوت و متضاد هستند ولی هر دو صفت این ویژگی را دارند که در کودک این احساس را به وجود می آورند که دیگران برای او تصمیم گیرنده هستند و خودش مسئولیتی در قبال شکست ها و پیروزی هایش ندارد .
نوویکی و کانتون ( 1966 ؛ نقل از ماسن و همکاران ، ترجمه یاسایی ، 1373 ) نشان داده اند که کنترل و صمیمیت والدین متغیرهای مهمی در رشد مکان کنترل کودک هستند و همچنین محیطی که فرزندان در آن رشد می یابند در رشد انتظارات تعمیم یافته[1] آنها بسیار مهم است لذا ویژگیهای شخصیتی والدین و ارتباط و تاثیر آن بر ویژگی های شخصیتی فرزند ، به ویژه مکان کنترل اهمیت زیادی دارد . فراهانی ( 1378 ) در این مورد می گوید اعتقاد به کنترل درونی اساساً در خانواده هایی آموخته می شود که در آن والدین گرم و صمیمی و حامی کودکان هستند . آنها را به خاطر پیشرفت در کارهایشان تشویق می کنند و سعی بر کنترل مستبدانه آنها ندارند . این والدین در شیوه تربیت فرزندان دارای ثبات رفتاری هستند و سعی نمی کنند که پیوسته قوانین خانه را تغییر دهند و یا سعی نمی کنند از تنبیه بیش از اندازه استفاده کنند . تحت چنین شرایطی بچه ها یاد می گیرند که به خاطر شکست های خود ، شرمندگی را پذیرا شوند ، همانطور که در هنگام موفقیت احساس خوشبختی می کنند ( ص 378 ) .
لفکرت ( 1967 ؛ نقل از پایان نامه کارشناسی ارشد سردروه ، 1381 ) راجع به اهمیت رابطه والدین و فرزندان و تاثیر این روابط بر ویژگی کان کنترل معتقد است : کودک در جریان رشد به سوی واقعیت آزمایی برای آگاهی از واقعیت ها و محدودیت هایش نیاز به پرورش در خانه ای دارد که در آن به طور پیوسته ، از محرک های آزارنده و ترساننده در امان باشد و حس او از آزادی برای کشف محیط اجتماعی خود افزایش یابد که این احساس آزادی او را به سوی درونی بودن سوق می دهد . والدینی که انتظارات درونی بیشتری از فرزند خود دارند و به فعالیت های فرزندان پاداش می دهند فرزند آنها دارای کنترل درونی می شود . چون در چنین موقعیت هایی ، مهم ترین و اساسی ترین نکته ای که کودک می آموزد ، احتمال اخذ تقویت در قبال رفتارهای خود است ؛ ولی چنان که والدین رفتاری منع کننده ، محدود کننده و طردکنندة همراه با انتقاد و خصومت را به فرزندانشان اعمال نمایند ، فرزند آنها دارای مکان کنترل بیرونی می شود .
در کل شکل گیری انتظارات مربوط به مکان کنترل یا به عبارت دیگر تکوین بعد درونی و بیرونی به رفتارهای والدین ، اعضا و خانواده ، دوستان ، معلمان و رویدادهایی که افراد با آن مواجه هستند و چگونگی برخوردها با این رویدادها ، بستگی تام دارد ( نقل از پایان نامه کارشناسی ارشد لطیفی ، 1384 ) .
بل گردلر ( 1986 ؛ نقل از سیف ، 1379 ) ، بر این باور است که آنهایی که خودشان را افرادی موفق می پندارند ، احتمالاً شکست را به علت بی ثبات بیرونی ، مثل : بیماری ، حالت روحی یا بخت و اقبال نسبت می دهند و از این طریق خودپندارة مثبت خود را حفظ می کنند اما افرادی که خودپندارة ضعیفی برای موفق شدن دارند ، انتظار کمی برای موفقیت در آینده دارند زیرا آنها موفقیت های خود را به عوامل بی ثبات و غیر قابل کنترل نسبت می دهند .
در فصل های بعدی به بررسی ارتباط بین شیوه های فرزند پروری[2] ادراک شده از سوی فرزندان در سه خرده مقیاس دموکراتیک[3] ، دیکتاتوری[4] و هرج و مرج با مکان کنترل در نوجوانان پسر پرداخته شده است ، نتایج این پژوهش و پژوهش های مشابه روشنگر و راهگشای پژوهش های آتی گردد و به حول و قوه الهی زمینه ای ایجاد گردد تا نوجوانان و جوانان این مرز و بوم به ویژه استان اردبیل و منطقه مورد پژوهش ( انگوت ) به ارزیابی درستی از امکانات ، استعدادها و محدودیت های خویش برسند و نبردبان تکاملی حیات نفسانی را به نحو احسنت طی کنند و شیوه های درست زندگی کردن را تجربه کنند ، نه زنده ماندن را .
بیان مسئله
چگونگی پرورش نسل جدید یکی از مهمترین اصولی است که پیشرفت یک کشور بدان وابسته است ، به منظور تحقق این امر شناخت نوجوان امری ضروری است . مسئله نوجوانان یکی از مشکلات قابل توجه عصر ماست . با رشد و توسعه و تحول در جوامع و صنعتی شدن آن ، فاصله نسل جدید و قدیم از لحاظ افکار ، اندیشه ها ، خواست ها ، عواطف و احساسات زیاد می شود و برخوردها و ناسازگاری هایی را بر خلاف خواست طرفین بوجود می آورد . آنچه مسلم است این است که امروزه کودکان چیزهای زیادی از طریق تجارب روزمره شان در تعامل با دنیای اجتماعی و فیزیکی یاد می گیرند ولی مطلب قابل توجه در این است که پی ریزی شخصیت و رفتار کودک در خانواده شکل می گیرد و والدین نقش بی همتایی در بوجود آمدن و شکل گیری شخصیت و نوع جهان بینی و طرز تفکر فرزندان خویش ایفا می کنند ( احدی ، محسنی ، 1378 ) .
یافته های متعددی ارتباط بین شیوه های فرزند پروری و مکان کنترل در نوجوانان را مورد بررسی قرار داده است . به دلیل اینکه ، بطور کلی اواخر کودکی و نوجوانی در رشد جهت عمل و به طور اخص ، رشد مفهوم سازی تعامل های شخص و محیط ( به عنوان مثال : پیشامدهای عمل ـ نتیجه ) نقش حیاتی دارد . آموزش خانواده و شیوه های تربیتی والدین باید متناسب با رشد جهت گیری های مکان کنترل در طول این دورة رشدی باشد که این بوسیله تحقیقات حمایت می شود .
محققان متعددی از جمله کرامپن[5] ( 1982 ) ، پاریش و کوپلند ( 1980 ) ، لونسون ( 1973 ) ، ویچرن و نوویکی ( 1976 ) و نوویکی و شیویند ( 1982 ) نشان داده اند که همبستگی های معنا دار جهت گیریهای مکان کنترل در کودکان و نوجوانان در برگیرندة اشکال ساختاری خانواده (شایستگی های خانواده ، تعداد و نوع همشیران ) سبک های فرزند پروری والدینی ( ثبات رفتار ، گرمی ، عاطفی ، حمایت ) و متغییرهای جو خانوادگی است ( نقل از کرامپن ، 1989 ) .
سبک های فرزند پروری به رفتار والدین و رابطه آن با صفات مختلف فرزندانشان اشاره می کند که محققان آن را بصورت گروههایی ، تحت عنوان سبک های فرزند پروری طبقه بندی کرده اند که دامنه ای از رفتارها و برچسب ها همچون : نظم و انضباط ، مهرورزی ، تقویت و پذیرش برای طبقه بندی سبک های مختلف فرزند پروری بکار می روند ( مکلون و مررل[6] ، 1998 ) .
نتایج بسیاری از تحقیقات نشان می دهد که رفتارهای والدینی که خود مختاری و احترام متقابل را تقویت می کنند ، ممکن است با رفتارهای مثبت نوجوانان همراه باشد ( ملکون و مورل ، 1998 ) .
تعداد محدودی از مطالعات در مورد ارتباط بین رفتارهای والدین و جهت یابی مکان کنترل نوجوانان انجام شده است که این مطالعات با محدودیت های روش شناختی در تعریف و اندازه گیری رفتارها و ویژگی های والدین همراه بوده است . اما حاصل معمول این نتایج نشان می دهد که رفتارهای والدینی و مکان کنترل با هم مرتبط هستند و مکان کنترل درونی اغلب به طور معنا داری با ثبات انضباطی ، استقلال متعادل و تقویت های رفتارهای مثبت همبسته است ( به نقل از پایان نامه کارشناسی ارشد سردروه ، 1381 ) .
تحقیقات شور ( 1967 ) ، جانسون و کیلمن ( 1977 ) ، نشان می دهد که مکان کنترل بیرونی به طور معنا داری با کنترل بیشتر و صمیمیت و پذیرش کمتر همبسته می باشد و افراد با مکان کنترل بیرونی والدینشان را افرادی محدود کننده و بیش از حد حمایت کننده توصیف کرده اند ( نقل از برومند نسب ، 1373 ) .
لفکرت ( 1967 ؛ به نقل از کرامپن ، 1989 ) نتیجه می گیرد اگرچه اطلاعات حاصل از والدین در مورد سبک های فرزند پروری نمی تواند زیاد نامطلوب باشد ، اما اطلاعات حاصل از کودکان در مورد سبک های فرزند پروری والدینشان پیش بینی کننده خوبی از جهت گیریهای مکان کنترل فرزندان است .
هدف این تحقیق بررسی رابطه شیوه های فرزند پروری ادراک شده توسط نوجوانان ( فرزندان ) در سه خرده مقیاس : دموکراتیک ، دیکتاتوری و هرج و مرج با مکان کنترل است . پژوهش حاضر از جهاتی قابل تامل است ، اولاً از آنجایی که در تحقیقات قبلی بیشتر ادراک والدین از شیوه های فرزند پروری و رابطه آن با مکان کنترل مورد بررسی قرار گرفته است و شیوه های فرزند پروری ادراک شده توسط فرزندان با والدین تفاوت دارد ، در این تحقیق بررسی شیوه های فرزند پروری ادراک شده توسط فرزندان و رابطه آن با مکان کنترل مورد نظر است . ثانیاً منطقه مورد پژوهش که جامعه آماری[7] از آن انتخاب شده از جمله مناطقی است که به یقین می توان گفت تا کنون پژوهشی در زمینه های مختلف روان شناختی و آموزشی و تربیتی در آن انجام نگرفته است و ثالثاً کمترتوسعه یافته بودن منطقه از لحاظ امکانات آموزشی ، رفاهی و اقتصادی و نوع نگاه والدین به شیوه های تربیتی به لحاظ سنتی بودن نگرش ها به شیوه های فرزند پروری ، بیسوادی والدین ، دوری پدران از خانه به دلیل کار در مناطق و شهرستانهای دیگر ، پژوهشگر را بر آن داشت شیوه های فرزند پروری که توسط دانش آموزان پسر پایه سوم راهنمایی منطقه انگوت در استان اردبیل ادراک می شود و رابطه آن با مکان کنترل مورد بررسی قرار دهد . امید است بتوان ، از نتایج حاصله ، در امر تعلیم و تربیت و شناخت هر چه بیشتر نوجوانان منطقه و مناطق همجوار که سرمایه های آینده این مملکت هستند استفاده نمود .
اهداف تحقیق
1 ـ آشنایی والدین منطقه انگوت با شیوه های فرزند پروری و آگاهی و شناخت نسبت به مزایا و معایب هر یک از شیوه ها .
2 ـ دستیابی به رابطه بین شیوه های فرزند پروری با مکان کنترل در دانش آموزان پسر سال سوم راهنمایی منطقه انگوت در استان اردبیل .
فرضیه های تحقیق
فرضیه اصلی
ـ بین شیوه های فرزند پروری هرج و مرج و مکان کنترل ارتباط معنا داری وجود دارد .
فرضیه های فرعی
ـ بین شیوه های فرزند پروری هرج و مرج و مکان کنترل رابطه معنا داری وجود دارد .
ـ بین شیوه های فرزند پروری دیکتاتوری و مکان کنترل رابطه معنا داری وجود دارد .
ـ بین شیوه های فرزند پروری دموکراتیک و مکان کنترل رابطه معنا داری وجود دارد .
تعریف و اصطلاحات شیوه های فرزند پروری
تعریف نظری
دارلینگ و استینبرگ ( 1993 ؛ نقل از گلاسکو و همکاران[8] ، 1997 ) شیوه های فرزند پروری را اینگونه تعریف می کنند : ‹‹ شیوه های فرزند پروری ›› مجموعه ای از گرایشها ، اعمال و جلوه های غیر کلامی است که ماهیت تعامل کودک و والدین را در تمامی موقعیت های گوناگون مشخص می کند .
حال به تعریف هریک از سطوح شیوه های فرزند پروری می پردازیم :
1) ـ دموکراتیک
محیط خانوادگی است که در آن به احترام فردی و همچنین تفاوت های فردی تاکید می شود و با کودک همانند یک عضو مؤثر در خانواده رفتار می گردد (راکعی، 1380) . 2 ) ـ دیکتاتوری در محیط خانوادگی به اطاعت بی چون و چرا و قدرت مطلق از سوی والدین تاکید می گردد و کودک هیچ گونه اختیاری از خود نشان نمی دهد (راکعی، 1380). 3 ) ـ هرج و مرج
محیط خانوادگی است که در آن به کودک توجهی نمی شود و نظارت چندانی بر رفتار آن انجام نمی گیرد (راکعی، 1380).
تعریف عملیاتی شیوه های فرزند پروری با توجه به پرسشنامه و شیوه های فرزند پروری بانتون[9] ( 1953 ) می توان نمرات حاصله در سه خرده مقیاس دموکراتیک ، دیکتاتوری و هرج و مرج را تعریف عملیاتی کرد . مکان کنترل تعریف نظری : مکان کنترل به میزان مسئولیت پذیری فرد در مورد خود اشاره می کند . به طور کلی مکان کنترل درونی بر این باور بنیادین متکی است که فرد ،کنترل شخصی بسیاری بر خود و محیط خویش اعمال می کند . مکان کنترل درونی بر این باور اشاره دارد که سرنوشت ، بخت و سایرین کنترل هر فرد را بر عهده دارند ( چاندلر و همکاران ، 1980 ؛ نقل از استانفورد و به یر ، ترجمه : خرازی و دهگانپور ، 1377 ) . تعریف عملیاتی مکان کنترل[10]
در این پژوهش ، مکان کنترل نمره ای است که دانش آموز از ‹‹ مقیاس مکان کنترل نوویکی و استریکلند ›› بدست می آورد و بین صفر تا چهل متغییر است و نمرات پایین تر از 9 نشان دهنده درونی بودن و نمرات بالاتر از 16 نشان دهنده بیرونی بودن مکان کنترل آزمودنی هاست .
فهرست مطالب:
مقدمه................................................................................................................ 2
بیان مساله....................................................................................................... 5
اهداف تحقیق.................................................................................................... 7
فرضیه های تحقیق.......................................................................................... 7
تعریف اصطلاحات........................................................................................... 8
شیوه های فرزندپروری................................................................................. 8
مکان کنترل....................................................................................................... 9
فصل دوم (پیشینه تحقیق)
گفتار اول: خانواده........................................................................................... 11
مقدمه
ابعاد شیوه های فرزندپروری........................................................................ 13
بعد «گرم» بودن والدین.................................................................................. 13
بعد «کنترل» والدین........................................................................................ 14
جنبه های مثبت کنترل والدین........................................................................ 15
جنبه های منفی کنترل والدین......................................................................... 17
بعد «تعهد» (دخیل شدن) والدین..................................................................... 18
الگوهای با وم ریند در مورد شیوه های فرزندپروری................................. 19
والدین دارای اقتدار منطقی............................................................................. 20
والدین استبدادی............................................................................................. 21
والدین آزاد گذار.............................................................................................. 22
والدین افراطی (زیاده رو) و والدین و مسالحه کار (سهل انگار)................... 23
الگوهای جدید فرزندپروری باوم ریند.......................................................... 25
تأثیر متقابل کودک و والد بر یکدیگر............................................................. 26
نگرش های فرزندپروری – عمل فرزندپروری.............................................. 28
گفتار دوم: مکان کنترل
مقدمه................................................................................................................ 30
مفاهیم و اصول در نظریه یادگیری اجتاعی راتر.......................................... 30
درک سازه مکان کنترل.................................................................................... 33
تحول شخصیت از دیدگاه راتر....................................................................... 35
جنبه های منفی احاطه و کنترل....................................................................... 37
پیامدهای شخصی منفی.................................................................................. 38
پیامدهای منفی بین فردی و اجتماعی............................................................. 39
بررسی مقیاس های مکان کنترل..................................................................... 39
گفتار سوم: سوابق پژوهشی
الف – تحقیقات انجام شده درباره شیوه های فرزندپروری درداخل و خارج از کشور 42
ب – تحقیقات انجام شده درباره مکان کنترل در داخل و خارج کشور....... 46
ج – بررسی ارتباط شیوه های فرزندپروری و مکان کنترل در گسترة تحقیقات 49
فصل سوم: روش تحقیق
مقدمه................................................................................................................ 57
جامعه آماری.................................................................................................... 57
نمونه آماری..................................................................................................... 57
روش نمونه گیری........................................................................................... 57
ابزارهای گردآوری اطلاعات و شاخص های روان سنجی............................ 57
پرسشنامه شیوه های فرزندپروری بانتون.................................................. 57
روایی............................................................................................................... 58
پایایی............................................................................................................... 58
نمره گذاری...................................................................................................... 58
مقیاس مکان کنترل نوویکی – استریکلند
روایی............................................................................................................... 59
پایایی............................................................................................................... 60
نمره گذاری...................................................................................................... 61
روش تحقیق..................................................................................................... 62
شیوه اجرای تحقیق......................................................................................... 62
روشهای آماری تحلیل داده ها........................................................................ 63
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها
الف – تحلیل توصیفی..................................................................................... 65
ب – تحلیل استنباطی...................................................................................... 71
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
خلاصه تحقیق.................................................................................................. 75
بحث و نتیجه گیری......................................................................................... 75
محدودیت های تحقیق
الف – محدودیتهای خارج از کنترل پژوهشگر............................................... 77
ب – محدودیتهای در کنترل پژوهشگر........................................................... 78
ارائه پیشنهادها (پیشنهادات).......................................................................... 79
کاربردها .......................................................................................................... 79
منابع................................................................................................................ 81
شامل 98 صفحه فایل word قابل ویرایش
