پایان نامه رابطة متغیرهای کنترل راهبردی با اثربخشی شرکتهای
چکیده پایان نامه
رابطة متغیرهای کنترل راهبردی و اثربخشی شرکتهای فعال در بازارسهام تهران (79-1372)
کنترل راهبردی، زمینه لازم را جهت شناخت و حرکت مناسب در محیط، به منظور رشد و رقابت یا ایستایی در مقابل راهبردهای تهاجمی رقبا، همراه با توجه به یکپارچگی راهبردی، فراهم می آورد.
در پژوهش حاضر سعی شده است به دو پرسش اصلی زیر پاسخ داده شود:
1- آیا متغیرهای کنترل راهبردی در شرکتهای نمونه فعال، در بازار سهام به کار گرفته شده اند؟
2- آیا شرکتهایی که متغیرهای کنترل راهبردی را بیشتر به کار برده اند، اثربخش تر بوده اند؟
بدین ترتیب دو فرضیه اصلی زیر مورد بررسی قرار گرفتند:
1- شرکتهای فعال در بازار سهام تهران در فاصلة سالهای 1372 تا 1379، متغیرهای کنترل راهبردی را در نظر داشته اند.
2- اثربخشی شرکتهای مذکور با بکارگیری متغیرهای کنترل راهبردی رابطه مستقیم داشته است.
تاثیر 12 متغیر پیش بین پژوهش، در دو سطح صنعت و شرکت، شامل رشد صنعت، حاشیه سود صنعت، رقابت صنعت، صرفه حاصل از تولید با مقیاس اقتصادی صنعت، آثار اجتماعی، محیطی، قانونی و انسانی، سهم نسبی از بازار شرکت، حاشیه سود شرکت، آشنایی با مشتری، نقاط ضعف و قوت رقابتی شرکت، قابلیتهای فناوری شرکت، قابلیتهای مدیریت شرکت و کیفیت و قیمت بر متغیر ملاک که ترکیبی از پنج متغیر، شامل نوآوری، انعطاف پذیری، حاضر بودن، سودآوری (نرخ برگشت سرمایه) و رشد است، مورد مطالعه قرار گرفتند.
داده های مورد نیاز از طریق پرسشنامه و منابع گزارشهای سه ساله بازار سهام تهران جمع آوری شدند و با استفاده از نرم افزار SPSS10 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
بررسی همبستگی متغیر ملاک با متغیرهای پیش بین کنترل راهبردی نشان داد که متغیر اثربخشی با همه متغیرهای پیش بین همبستگی دارد. یعنی تغییر در متغیرهای پیش بین باعث تغییر در اثر بخشی خواهد شد. به ویژه متغیر ملاک با متغیرهای پیش بین حاشیه سود صنعت، رقابت صنعت، مقیاس اقتصادی صنعت، آثار اجتماعی و محیطی، سهم نسبی از بازار، آشنایی با مشتری، فناوری شرکت، توانایی مدیریت و کیفیت و قیمت همبستگی بیشتری دارد.
به منظور بررسی رابطه خطی بین متغیر ملاک و متغیرهای پیش بین، از روش رگرسیون چند متغیره خطی (روش گام به گام) استفاده شد. حاصل تحلیل رگرسیون گام به گام، 7 مدل بود که مدل چهارم به لحاظ تناسب آن با فرضیه های پژوهش، انتخاب شد. براساس این مدل، مجموعة متغیرهای کنترل راهبردی، شامل کیفیت و قیمت، آثار اجتماعی، محیطی، قانونی و انسانی، حاشیه سود صنعت، سهم نسبی از بازار بیشترین همبستگی را با متغیر ملاک دارند.
درتفسیر این مدل لازم است توضیح داده شود که متغیرهایی که به معادله رگرسیون چند متغیره خطی وارد نشده اند، با متغیر ملاک بی رابطه نبوده اند. حتی بعضی از آنها همبستگی معنادار بالایی با متغیر ملاک دارند، ولی از آنجا که رگرسیون چند متغیره خطی بر آن است کمترین تعداد متغیر پیش بین را به گونه ای برگزیند که مقدار واریانس تبیین شده به وسیله آنها، معادل واریانس تبیین شده به وسیله کل متغیرهای پیش بین باشد، متغیرهای مذکور وارد معادله نشده اند. با وجود این، نباید فراموش کرد که ندادن اهمیت لازم به آنها، دست کم باعث کاهش آن دسته از متغیرهای وابسته به آنها خواهد گردید که وارد معادله شده اند.
در پاسخ به سوال اول پژوهش، این نتیجه به دست آمد: در میان شرکتهای نمونه آماری، هیچ شرکتی وجود ندارد که هیچ کدام از متغیرهای کنترل راهبری را مد نظر نداشته باشد. به هرحال همه شرکتها، هرچند سطح آن مطلوب نیست، تا حدودی متغیرهای مذکور را در نظر داشته اند. بعلاوه نتیجه پژوهش نشان داد که متغیر ملاک با بکارگیری متغیرهای پیش بین، رابطه مستقیم دارد، یعنی شرکتهایی که به متغیرهای کنترل راهبردی بیشتر توجه داشته اند، از نظر متغیر ملاک، در شرایط بهتری قرار گرفته اند.
یافته های این پژوهش نشان می دهد که متغیر ملاک «اثربخشی» با نه متغیر پیش بین کنترل راهبردی همبستگی متوسط و قابل توجهی دارد که در سطح 05/0 = P ، معنادار هستند. اما همبستگی آن به سه متغیر پیش بین از نظر آماری معنادار نیست. البته این وضعیت ناشی از کم بودن تعداد نمونه آماری است، اگر تعداد نمونه افزایش یابد ، به احتمال زیاد، معناداری آنها بیشتر خواهد شد. از طرف دیگر سه متغیر پیش بین اخیر، با متغیرهای پیش بین دیگر وابسته به متغیر ملاک، همبستگی بالا و معناداری دارند که نشان دهنده همبستگی غیر مستقیم آن سه متغیر با متغیر ملاک است.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول : کلیات پژوهش ......................... 1
1-1- مقدمه......................................... 2
2-1- مسأله ........................................ 2
3-1- سابقه موضوع................................... 4
4-1- هدف .......................................... 5
5-1- ضرورت و اهمیت پژوهش .......................... 6
6-1- پرسشهای پژوهش ................................ 7
7-1- فرضیه های پژوهش............................... 7
8-1- واژههای کلیدی پژوهش........................... 8
فصل دوم : مبانی نظری پژوهش ......................... 9
1-2- مقدمه........................................ 10
2-2- سامانه های کنترل راهبردی ...................... 10
3-2- ناپیوستگی محیطی ............................... 13
1-3-2- نیروی های اجتماعی ........................... 13
2-3-2- نیروهای اقتصادی ............................. 13
3-3-2- نیروهای فناوری .............................. 14
4-3-2- نیروهای سیاسی ............................... 14
5-3-2- آثار ناپیوستگی های محیطی .................... 14
4-2- تعریف کنترل راهبردی ........................... 15
1-4-2- کنترلهای مثبت و منفی ........................ 16
2-4-2- کنترلهای نتایج و اقدام ...................... 17
3-4-2- ضرورت کنترل ................................. 20
4-4-2- تعریف راهبرد................................. 20
1-4-4-2- معیارهای راهبرد اثر بخش.................... 21
5-2- تفاوت کنترل راهبردی با کنترل مدیریت............ 23
1-5-2- کنترل اجرای راهبرد........................... 23
2-5-2- روایی فرضیات راهبرد.......................... 24
3-5-2- مدیریت مقوله راهبردی......................... 24
4-5-2- کنترل تعاملی................................. 24
5-5-2- بررسی های دوره ای راهبرد..................... 25
6-5-2- اهمیت کنترل راهبردی.......................... 27
7-5-2- بررسی اجمالی رویکردهای کنترل راهبردی......... 28
1-7-5-2- رویکرد سنتی................................ 28
2-7-5-2- رویکرد های جایگزین ........................ 28
1-2-7-5-2- رویکرد انتقادی .......................... 29
1-1-2-7-5-2- پاییدن محیطی به منظور کنترل فرضیه...... 32
2-1-2-7-5-2- پویش محیطی به منظور نظارت راهبردی...... 33
3-1-2-7-5-2- کنترل آماده باش ویژه .................. 35
2-2-7-5-2- رویکرد تنظیم متمرکز ..................... 36
6-2- کنترل حرکت راهبردی ............................ 37
7-2- کنترل جهش راهبردی ............................. 37
8-2- روشهای تدوین راهبرد ........................... 39
9-2- تطبیق کنترلهای راهبردی سطح کسب و کار با راهبرد 40
10-2- یادگیری و کنترلهای راهبردی ................... 45
11-2- انواع کنترل حرکت راهبردی و جهش راهبردی........ 48
1-11-2- تعیین متغیرهای کلیدی ....................... 51
2-11-2- ساز و کارهای کنترل حرکت راهبردی ............ 53
3-11-2- یک چارچوب اقتضایی برای کنترل راهبردی زمان صلح 56
12-2- گذر از کنترل حرکت راهبردی به کنترل جهش راهبردی 57
13-2- گذر از کنترل جهش راهبردی به کنترل حرکت راهبردی 58
14-2- سلسله مراتب کنترل راهبردی .................... 59
15-2- کنترل راهبردی در انواع مختلف شرکتها .......... 61
16-2- عملیاتی کردن کنترل راهبردی ................... 61
1-16-2- تیمهای کنترل راهبردی........................ 63
2-16-2- نقش مدیریت ارشد............................. 63
3-16-2- نقش کنترل کننده مدرن........................ 66
17-2- اثربخشی سازمانی............................... 67
1-17-2- مقدمه....................................... 67
2-17-2- اهمیت عملکرد سازمان در مدیریت راهبردی....... 67
3-17-2- محدود کردن مفهوم عملکرد سازمانی............. 68
4-17-2- سنجش عملکرد سازمان.......................... 69
5-17-2- تعریف اثربخشی............................... 70
6-17-2- مقایسه اثربخشی موسسات دولتی با شرکتهای خصوصی 72
7-17-2- معیارهای اثربخشی............................ 72
8-17-2- مدل ارزشهای رقابتی.......................... 74
9-17-2- چشم اندازهای مدیریتی از اثربخشی............. 76
10-17-2- چارچوب نظری پژوهش.......................... 77
11-17-2- جمع بندی فصل دوم........................... 83
فصل سوم : روش شناسی پژوهش............................ 85
1-3- مقدمه ......................................... 86
2-3- جامعه آماری ................................... 86
3-3- روش نمونه گیری و حجم نمونه .................... 86
4-3- ابزارهای جمع آوری داده ها ..................... 88
1-4-3- منابع داده ها ............................... 88
2-4-3- پایایی پرسش ها .............................. 89
3-4-3- متغیرهای اندازه گیری شده در پژوهش ........... 89
4-4-3- نوع متغیر و مقیاسهای اندازه گیری ............ 92
5-3- روش تجزیه و تحلیل داده ها ..................... 93
1-5-3- مدل تجزیه و تحلیل داده ها ................... 93
2-5-3- روشهای آماری برای تحلیل داده ها ............. 94
فصل چهارم: تحلیل داده ها ............................ 96
1-4- مقدمه ......................................... 97
2-4- تحلیل پایایی پرسش های پرسشنامه ................ 97
3-4- توزیع فراوانی داده‌ها ......................... 100
4-4- آزمون کولموگوروف- اسمیرنوف.................... 111
5-4- همبستگی متغیر ملاک اثربخشی با متغیرهای پیش بین کنترل راهبردی 114
6-4- تحلیل رگرسیون چند متغیری خطی.................. 117
7-4- گزینش متغیرهای پیش بین........................ 124
8-4- نمودار پراکنش................................. 124
9-4- بررسی مقادیر پرت.............................. 125
فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری........................ 127
1-5- مقدمه ........................................ 128
2-5- مروری بر چارچوب نظری پژوهش ................... 128
3-5- یافته های مهم پژوهش .......................... 129
4-5- نتایج و پیشنهادهای پژوهش ..................... 133
1-4-5- پیشنهاد به پژوهشگران ....................... 143
2-4-5- پیشنهاد به شرکتهای بازرگانی................. 144
3-4-5- پیشنهاد به دولت ............................ 148
منابع.............................................. 153
پیوست 1............................................ 162
پیوست 2............................................ 182
پایان نامه رابطة متغیرهای کنترل راهبردی با اثربخشی شرکتهای
