کلزای با کیفیت کانولا یکی از دانه های روغنی مهم جهان است . روغن سویا (30%) روغن نخل، (17/16% ) ، روغن کلزا (9/13%) و روغن دانه آفتابگردان (8/13% ) و جمعا حدود75 درصد کل تولید روغن جهان را تشکیل می دهند، تولید کنندگان عمده ی کلزا (همه ی انواع آن ) چین ؛ اتحادیه اروپا (ES ) ، کانادا و هند هستند. تولید جهانی کلزا در طی دو دهه گذشته بسیار سریعتر از سایر دانه های روغنی رشد داشته است .
تجارت جهانی کلزا وفرآورده های آن یعنی روغن و کنجاله نیز به رشد قابل توجهی دست یافته است . صادرات کلزا اینک دومین حجم تجارت دانه های روغنی بعد از سویا را تشکیل می دهد . کانو لا نوع ویژه ای از کلزاست که با کیفیت بالای روغن و کنجاله همراه است . نام کونولا ، دانه ای را مشخص می سازد که حاوی دو درصد یا کمتر اسید اروسیک در روغن و کمتر از 30 میکرو مول در گرم گلوکوزاینولیت در کنجاله ی عاری از روغن است . کلزایی که با این شاخص ها انطباق نداشته باشد نمی تواند ، کانولا خوانده شود .
اسیدهای چرب اشباع روغن کانولا از هر روغن گیاهی دیگر کمتر است (6%). سایر روغن های گیاهی و درصد اسیدهای چرب آنها عبارت است از : گلرنگ 9 درصد ، آفتابگردان 11 درصد ، ذرت 13 درصد ، زیتون 14 درصد ، بادام زمینی 18 درصد ، پنبه دانه 27 درصد ، چربی خوک 41 درصد ، نخل 51 درصد ، کره 66 درصد و روغن نارگیل 92 درصد .
دانه کانولا حاوی 40 درصد روغن است و روغن آن در سالاد و آشپزی و سایر فرآورده های غذایی مصرف می شود . کنجاله آن بعد از روغن کشی دارای حدود 37 درصد پروتئین بوده و یک منبع غذایی پر پروتئین برای تغذیه دامداریها و مرغداریهاست . کلزا در نواحی سرد مناطق کشاورزی جهان نظیر آمریکای شمالی ، اروپای شمالی ، و چین و هند کشت می گردد روغن آن قرنها به عنوان روغن آشپزی
و روشنایی در اروپا و آسیا و سپس به عنوان روان کننده و سوخت به کار رفته است ولی تنها در همین اواخر ارقامی با سطوح کاهش یافته ی اسید اروسیک و گلوکوزاینولیت موجود در روغن و کنجا له اصلاح شده اند. این پیشرفت، کلزا را از نظر مصرف آن توسط انسان و دام مهمتر ساخت .کانولا در این کوششها پیشتاز بود.از همان زمان، مصرف روغن کانولا با شدت بیشتری از هر روغن گیاهی دیگری افزایش یافت و در چین ، هند ، ژاپن و کانادا و بسیاری از کشورهای اروپایی روغن عمده خوراکی شد. ژاپن تنها کشوری در این گروه است که تولید کننده عمده کلزا نیست .
در سال 1985 اداره مواد غذایی و داروئی ایالات متحده (FDA)روغن کانولا را به عنوان روغن سالم (GRAS) تایید نمود . از آن پس مصرف داخلی آن به طور ثابتی رشد یافته است. امروزه تولید ایالات متحده در حدود 10 درصد تقاضای داخلی آن کشور است .
از آنجا که اسیدهای چرب روغن آن نصف سایر روغن های گیاهی است و دارای مخلوط مطلوبی از اسیدهای چرب تک و چند غیر اشباع است و نظیر سایر روغنهای گیاهی فاقد کلسترول است، مورد توجه صنایع غذایی است . تمام فرآورندگان عمده مواد غذایی در ایالات متحده در حال ارزیابی یا مصرف روغن کانولا در خط روغنهای آشپزی هستند و تعداد فرآورده های غذایی در حال افزایش است . ایالت کنتاکی به نظر می رسد که بتواند از این فرصت به خوبی بهره برداری نماید .
کانولا به خوبی در سامانه های زراعی جای می گیرد زیرا می تواند با سویا به صورت دو محصول در سال کشت شود . روشهای زراعی، نیازهای مربوط به ادوات هزینه های تولید و فصل رویش کانولا، کاملا مشابه گندم است .
تاریخچه کلزا / کانولا
تاریخ نشان می دهد که کلزا چند هزار سال با همان شکل اولیه در آسیا کشت شده است. کلزا یکی از چند منبع دانه روغنی بوده است که توانسته است به صورت موفقیت آمیز در مناطق سردسیر ( معتدل)
نواحی کشاورزی جهان کشت شود . کلزا از قرن سیزدهم در اروپا کشف شده است در قرون بعدی به صورت روغن آشپزی و هم روغن چراغ بکار رفت. کلزا تا کشف نیروی بخار که مشخص شد روغن آن در موتورهای بخار ویژگی روان سازی عالی دارد ، مصارف صنعتی محدودی داشت. در دهه 1960 بود که تولید کلزای کانادا در واکنش به تقاضا برای یک روغن روان ساز افزایش یافت لیکن در دهه 1950 این تقاضا با تغییر موتورها به موتورهای دیزل و گسترش مصرف فرآورده های نفتی کاهش یافت . روغن های گیاهی خوراکی از اجزایی که اسید های چرب نامیده می شود تشکیل شده و همین اسید هاست که مصرف خوراکی و یا صنعتی روغن های گیاهی را تعیین می کند. برخی از این اسیدهای چرب در جیره غذایی انسان به عنوان اسید پایه در نظر گرفته می شوند .
روغن های کلزا به طور مشخص مقدار زیادی اسیدهای چربِ زنجیره بلند دارند که اسید اروسیک نامیده میشود . قبل از دهه 1960 مقدار اسید اروسیک روغن کلزا به هنگام ارزیابی از نظر اهداف خوراکی موجب نگرانی نبود ، لیکن در دهه 1960 تحقیقات دامنه داری نشان دادن که مصرف اسید اروسیک در روغن کلزا می تواند اثرات منفی بر سلامت به ویژه بر اختلالات قلب داشته باشد ، به دلیل سطوح با لای اسید اروسیک در روغن ارقام سنتی کلزا روغن آن از نظر مصرف انسانی سالم در نظر گرفته نمی شد. نگرانی درباره اسید اروسیک نژاد گران گیاهی کانادا را به جستجوی منابع ژنتیکی جدیدی با مقدار اسید اروسیک کمتر بر انگیخت . این کار منجر به ایجاد ارقام جدید با مقدار اسید اروسیک کم در دهه 1960 و اوایل دهه 1970 گردید و بهبود کیفی عمده ای را در روغن سبب شد و از آن پس امکان داشت که روغن کلزا بتواند در فرآورده های غذایی مورد استفاده انسان قرار بگیرد .
در حالیکه کیفیت روغن کلزا بهبود می یافت، بهنژاد گران گیاهی کانادا در حال کار جهت بهبود کیفیت پروتئین کنجاله کلزا بودند . اگر چه کنجاله کلزا منبعی عالی از پروتئین با تعادل عالی اسیدهای امینه بود ولی مصرف آن به دلیل درصد بالای گلوکوزینولیت محدود بود. بیشتر گیاهان خانواده خردل دارای گلوکوزینولیت ( ترکیبهای گوگردی ) هستند. ارقام سنتی کلزا دارای درصد بالایی گلوکوزینولیت در کنجاله اند که اگر به مقدار زیاد در تغذیه دام مصرف شود ، سبب مشکلات تغذیه ای ( کاهش رشد ، کارایی کمتر تغذیه ) و تیروئید می گردد. اثرات آن در حیوانات تک معده ای ( خوک و گراز ) چشمگیر تر از حیوانات نشخوار کننده است. بهنژاد گران گیاهی کانادا جستجو برای یافتن مواد ژنتیکی با گلوکوزینولیت کمتر را آغاز کردند و سپس در دهه 1970 آنها را به طور موفقیت آمیزی برای کاستن سطح آن در حدی که کنجاله بتواند در تغذیه دامها بکار رود، شناسایی کردند. در سال 1987 صنعت کلزا در کانادا نام کانولا برای شناسائی ارقام کلزای جدید پذیرفت. ارقامی که از نظر ژنتیکی اسید اروسیک و گلوکوزینولیت کمی دارند و آنها را از کلزای معمولی متمایز می سازد نام کانولا یک علامت تجارتی ثبت شده بین المللی توسط اداره کانولا ی کاناداست .
کلزا در ایالات متحده یک زراعت جدید نیست در طی نیمه اول این قرن کلزا ( که معمولا rape نامیده می شود ) عمدتا به عنوان یک علوفه یکساله برای مصرف همه انواع دامها کشت می شد . تا سال 1985 اداره مواد غذایی و داروئی ایالات متحده (FDA) فروش روغن کلزا برای مصارف انسانی را در ایالات متحده منع کرده بود چراکه ناسالم در نظر گرفته می شد . این محدودیت در دهه 1960 برقرار گردید تا امکان آلودگی روغن خوراکی را با روغن های سمی کلزا کاهش دهد .
لیکن در سال 1985 عمدتا به دلیل اصلاح روغن های خوراکی نوع کانولا FDA وضعیت GRAS ( به طور کلی سالم در نظر گرفته شده ) را برای روغن های کم اسید اروسیک در نظر گرفت. این امر نه تنها دروازه ایالات متحده به عنوان یک بازار بالقوه مهم روغن های خوراکی بلکه به عنوان یک تولید کننده
کانولا برای پاسخگوئی به تقاضای بازار روغن های خوراکی نیز گشود .
کانولا چیست ؟
کانولا به عنوان گیاه روغنی یک نمونه کلزاست که از نظر ژنتیکی تغییر و بهبود یافته است . کلزا گیاهی یک ساله و ویژه مناطق سرد از خانواده کوریسیفر (خردل)که به جنس براسیکا تعلق دارند خانواده کوریسیفرمشتتمل بر 3000 گونه گیاهی است که عمدتا در نیمکره شمالی مشاهده می شوند. نام کوریسیفر از گلبرگ های چهار تایی گلها که دو به دو روبروی یکدیگر قرار گرفته و شکل صلیب می سازند ،گرفته شده است . جنس براسیکا بسیاری از گونه های زراعی اهلی را شامل می شود که به خاطر روغن ، دانه ، غذا ( ریشه ، ساقه ، برگها ، جوانه ها و گلها ) و یا قسمت های سبز آنها کشت می شود. کلزا به عنوان عضوی از جنس براسیکا به شدت با خردل و برخی از سبزیهای زراعی نظیر کلم ، شلغم ،گل کلم و بروکلی خویشاوندی دارد . کلمه rape در نام کلزا از لغت لاتین rapum منشا دارد که معنی شلغم است . برخی از گونه های علف خویشاوند موجود در خانواده کوریسیفر عبارتند از خردل وحشی ، کیسه کشیش و pepper grass معمولی .
ارقام دارای کیفیت کانولا در حال حاضر از دو گونه کلزای روغنی اصلاح شده اند: Brassica napus که کلزای آرژانتینی ، کلزای تابستانه و یا کلزای سوئدی هم نامیده می شود و Brassica campestris که کلزای لهستانی ، کلزای شلغمی تابستانه و خردل مزرعه نامیده می شود . کشاورزان ارقام کانولای حاصل از این دو گونه را کشت کرده اند، لیکن بهنژادگران گیاهی کانادا ،اخیراً خردل Brassica guncea را با کانولا تلاقی داده اند .
ارقام کانولایی که در حال حاضر در کنتاکی کشت می شود از گونه B.napus اصلاح شده اند که برای تولید زمستانه کلزا در ایالات متحده مناسب تر است . این گونه دارای عملکرد بالقوه ی بالاتر و کیفیت بهتری بوده و دیررس تر از B.campestris هستند . این گونه تا حد زیادی خودرو و نسبتا بلند تر
هستند ( با بلندی 50 تا 55 اینچ = 125 تا 13705 سانتی متر ). اندکی از نظر گل دهی یکنواخت تر و
به هنگام رسیدن، در مقابل ریزش مقاوم تر است و دانه های آن معمولا درشت تر بوده و به هنگام رسیدن ، قهوه ای تا قهوه ای متمایل به سیاه هستند . غنچه ها در سطح بالاتر از گلهایی که شکفته است قرار می گیرند و برگهای بالایی تنها به دو رنیمی از ساقه می پیچد .
- campestris با دوره های کوتاه رشد تابستانه کانادا سازگار است این گونه کم محصول تر است و تا حد زیادی زودتر از b.napus می رسد (10 تا 16 روز ) بلندی آن کمتر است ( حدود 60 تا 45 اینچ =100 تا 5/112 سانتی متر) یکنواختی رسیدن آن کمتر وبه ریزش مقاوم تر است دانه های یان اندکی کوچکتر ند و به هنگام رسیدن رنگ آنها قهوه ای متمایل به زرد تا قهوه ای است غنچه ها در سطح پائین تری از گل هایی که به تازگی شکفته اند قرار می گیرند و قسمت های پائین پهن برگ کامل گرداگرد ساقه را می گیرد .
کیفیت ها کانولا و اصطلاحات علمی
غالباً بین کانولا و اصطلاحات علمی که برای توصیف آن به کار می رود سر در گمی ایجاد می شود. اصطلاح کانولا نشان دهنده ی یک استاندارد کیفی است و نه یک طبقه بندی زیست شناسی ، کانولا ارقامی از کلزا را تعریف می کند که هم روغن خوراکی با کیفیت عالی و هم غذای دام با کیفیت کانولا باشد. نیازهای استاندارد آن عبارتند از : روغنی که کمتر از دو درصد کل اسید های چرب آن اسید اروسیک بوده و کنجاله آن بیش از 30 میکرو مول گلوکوزینولیت در هر گرم کنجاله عاری از روغن و خشک شده در هوا نداشته باشد، ولی باز هم نمی توان آن را کانولا خواند .
ارقام کانولا یی که هم اسید اروسیک کم (2%) و هم گلوکوزینولیت کم دارند ( 30 میکرومول در هر گرم ) به نام ارقام کلزای دو گانه – کم و یا دو صفر (00) نامیده می شوند . گاهی نیز کانولا به خاطر درصد اسید اروسیک پائین آن، به نام لیر (LEAR) خوانده می شود . (lowerucic acid rapeseed)
ویژگی های برتر روغن کانولا آن را روغنی بسیار عالی هم به عنوان روغن مایع سالادی و هم روغن
آشپزی معرفی می کند. این روغن مشخص شده است که برای مصرف ترد کنندگی و روغنهای ترد کننده و نیز مارگارین ها و روغن های مارگارین مناسب است . صنایع غذایی روغن را در فراورده های غذایی، روز به روز بیشتر بکار می برد . نگرانی هایی عمومی درباره اثر جربیهای اشباع شده بر سطوح کلسترول سرم خون ، بیماری قلب و سلامت انسان وجود دارد که تصور می رود ،جایگزین نمودن چربی های اشباع با چرب های غیر اشباع و یا کاستن از جذب چربی های اشباع، مقدار کلسترول و خطرات مربوط به سلامت را کاهش می دهد . تمام روغن های گیاهی از جمله کانولا ، کلسترول ندارند . روغنهای گیاهی از نظر درصد چربی های اشباع بسیار متفاوتند . روغن کانولا از سایر روغن های گیاهی خوراکی دارای سطح پایین تری از چربی های اشباع است ( تنها 6 % ) و نیز دارای نسبت بالایی از چربی های غیر اشباع بوده و حاوی مخلوط مطلوبی از چربی های تک و چندغیر اشباع است .
سایر کلزاها
نوع دیگری از کلزای خوراکی با درصد پائین اسید اروسیک وجود دارد که به دلیل درصد بالای گلوکوزینولیت آن دارای کیفیت کانولا نیست. این ارقام بنام کلزای یک ، کم و یا صفر (0) نامیده می شود. ارقام یک صفر نیز به دلیل پائین بودن درصد اسید اروسیک می توانند به نام لیر خوانده شوند . بیشتر کلزای اروپایی ارقام کلزای یک صفری هستند که هنوز مقدار نسبتاً بالایی گلوکوزینولیت دارند. لیکن آن کشورها اینک در جهت تولید ارقام دو صفر کلزا حرکت می کنند . در کلزای صنعتی درصد بالای اسید اروسیک را داریم که در تقابل با روغن کلزای خوراکی قرار می گیرد .
این نوع کلزا غالبا به نام هیر (HEAR) نامیده می شود (High erucic acid rapessed). ارقام سنتی کلزا دارای 20 تا 40 درصد اسید اروسیک در روغن هستند. کلزای صنعتی به عنوان روغن روان ساز و یک جزء افزودنی به تولید لوازم آرایشی و بهداشتی ، رنگهای لاکی ، پاک کننده مواد داروئی ، مواد
پلاستیکی و کارخانه های ساخت نایلون به کار می رود و به عنوان ماده خام در صنایع شیمیایی مصرف
می شود . کلزای صنعتی همچنین می تواند حاوی هر مقدار گلوکوزینولیت باشد و کنجاله این دانه ها معمولا دارای مقدار بالایی گلوکوزینولیت است که آن را برای مصرف دام ها نامناسب می سازد . پیشرفت های بهنژادی منجر به سطوح کمتر گلوکوزینولیت گردیده و سبب افزایش ارزش اقتصادی کنجاله گردیده است.
جدول زیر ویژگی های روغن کنجاله انواع مختلف کلزایی راکه مورد بحث قرار گرفت، فهرست کرده است:
شامل 55 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود پروژه کارخانه روغن کلزا